زمان كم تغييرهاي سخت ولي ضروري
جعفر گلابي
تغيير در هر سطحي و براي هر فرد، گروه و حاكميتي بسيار مشكل است ولي از آن گريزي نيست؛ چه اينكه اگر بشريت به تغيير تن نمي‌داد و ميل به بهتر شدن نداشت به هيات اوليه باقي مي‌ماند. گاهي ضرورت تغيير كاملا روشن است ولي باز هم در مقابل آن مقاومت مي‌شود! پزشكان معمولا توصيه به رژيم‌هاي مشخص و كاملا مهمي مي‌كنند و فرد هم مي‌داند كه مثلا بايد خوردن نمك، شيريني و چربي را كم كند ولي تغيير در رژيم غذايي واقعا مشكل است و مي‌بينيم كه افراد داراي فشارخون بالا، ديابت و تنگي عروق بسيار زيادند و متاسفانه مرگ وميرهاي قابل ملاحظه‌اي از همين ناحيه متوجه افراد مي‌شود. آنها هم كه ناچار به رعايت مي‌شوند به جاي پذيرش تغيير معقولانه در زمان مناسب آنقدر در مقابل همين تجويزات ساده مقاومت مي‌كنند و به تاخير مي‌اندازند تا حمله قلبي صورت بگيرد يا اوضاع عمومي حاد شود و اگر جان سالم به در ببرند تازه و اجبارا تن به امساك از خوردني‌هاي مضر مي‌دهند! در حال حاضر مجموعه شرايط كشور بيش از هر زمان ديگري نياز مبرم به تغييرات در اهداف و روش‌هاي معمول را نشان مي‌دهد ولي مقاومتي عجيب و واقعا خطرناك مشاهده مي‌شود و اين احتمال وجود دارد كه گردش روزگار با خسارت‌هاي فراوان ما را مجاب به تحول در بسياري از زمينه‌ها كند. رفع فيلترينگ دو پلتفرم آنقدر به طول انجاميد و با صعوبت و تلخي انجام شد كه گويي كوه‌ها را جابه‌جا كرده‌اند و با احتياط فراوان از در هم پيچيدن زمين و آسمان جلوگيري به عمل آورده‌اند! اين در حالي است كه حوادث و خصوصا فشارهاي اقتصادي و رواني به مردم سرعت برق و باد دارند و در هر زمينه‌اي اگر دير بجنبند احتمال رخنه خسارت‌ها زياد به نظر مي‌رسد. اگر در حوزه‌هاي اقتصادي رفع فشارها از مردم زمانبر است در حوزه‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي كه اين گونه نيست؛ چرا نمي‌خواهيم به مردم نشان بدهيم كه صداي تمايل به تغيير آنها شنيده شده و مسوولان هرجا كه بتوانند با جامعه هماهنگ مي‌شوند و از فاصله خود با بطن اجتماع كم مي‌كنند؟ هنوز شبكه‌هاي مجازي زيادي فيلتر هستند، هنوز بازيگراني ممنوع‌الكار هستند، هنوز روند آزادي زندانيان سياسي به يك روند رو به رشد تبديل نشده است، هنوز رقصيدن چند دانش‌آموز پسر قابل تبديل شدن به يك مشكل است.
هنوز عده‌اي هر موقع دل‌شان مي‌خواهد در تاييد وضع موجود اجتماع مي‌كنند ولي تاكنون به مخالفان برخي ازسياست‌ها وتصميم‌ها اجازه تجمع آرام داده نشده است و هنوز پاشنه در با محوريت‌هاي قبلي مي‌چرخد!
در زمينه اقتصاد هم تا رفع موانع سياسي و خصوصا لغو تحريم‌ها راه درازي داريم و امكان كنترل تورم بسيار مشكل است. ولي در همين اقتصاد هم انواع رانت‌ها وجود دارد كه دولت بايد از قدرت لازم براي جلوگيري از آنها برخوردار باشد و زمانبر هم نيستند. چرا انواع نهادها و بنيادها با عناوين عجيب چون قارچ همه جا سر برآورده‌اند و اندك رمق باقي مانده بودجه عمومي را مي‌گيرند؟ هنوز حقوق‌هاي نجومي حس شكاف طبقاتي را دامن مي‌زند و هنوز همه روزه انواع همايش‌ها و سمينارها و هم‌انديشي‌ها و گردهمايي و اجلاس و كنگره با دعوت از مهمانان مختلف كه اغلب هديه هم مي‌گيرند و بعضا بر تعدد مهمانان خارجي افتخار مي‌شود با بودجه دولتي برگزار شده بدون اينكه نتيجه مشخصي براي مردم داشته باشند! اينها اگر نسبت به بودجه عمومي عددهاي قابل ملاحظه هم نداشته باشند اذهان مردم را جدا آزار مي‌دهد. كدام كشور هنگام سخت‌ترين شرايط اقتصادي اين ريخت و پاش‌ها را ادامه مي‌دهد و انضباط مالي گسترده و قاطع را از همين جا آغاز نمي‌كند؟
اكنون گزينه‌هاي انعطاف و تغيير و درك تحولات جامعه زيادند و البته امكان دستيابي به آنها مرتبا سخت‌تر مي‌شود و زمان با سرعت در حال گذر است و اگر با عقلانيت و هوشمندي شناخته نشوند روز به روز بيشتر مي‌شوند و ممكن است روزي آنقدر انباشته شوند كه راهي براي تعامل وجود نداشته باشد. اما نكته بسيار مهم اينكه بيگانگان روي تضادهاي موجود سياسي، اجتماعي و فرهنگي و تقابل ميان تحول‌خواهي و مقاومت در مقابل آن سرمايه‌گذاري كرده‌اند و انتظار دارند اين تضادها با تصلب و عدم انعطاف مديران جامعه به مرز انفجار برسند. ما واقعا تا همين جا جامعه صبوري داريم و قدر اين تحمل و آگاهي مردمي را بايد بدانيم. ايجاد اميد از طريق همگامي و درك خواسته‌هاي مردم نه‌تنها طاقت مردم را بيشتر مي‌كند كه همكاري آنان را عميق و گسترده و راهگشا مي‌سازد. تغييرات اگر چه سخت به نظر مي‌رسند ولي ميوه شيرين به بار مي‌دهند و اغيار طماع را نااميد مي‌كنند. تغييرات را براي دقيقه 90 نگذاشته‌اند چرا كه ممكن است در آن دقايق امكان وجودي و تاثير خود را از دست بدهند. تصور عقب‌نشيني در مقابل خواست مردم كه برخي آن را شكست و موجب تزايد خواسته‌ها مي‌دانند، غلط است و اساسا هر ميزان همنوايي با مردم بازي برد - برد است و براي تصميم‌گيران كشور موجب افتخار تاريخي است. وقتي حكومت‌ها بعضا ناچار مي‌شوند كه در برابر دشمنان تغيير تاكتيك و حتي تغيير مسير بدهند، مسلما استقبال از خواسته‌هاي مردمي از عقلانيتي اخلاقي برخوردار است و جز استحكام پايه‌هاي جامعه و استمرار سير طبيعي آن خسارتي در بر ندارد. قطعا مخالفان و رقيبان ايران از عدم انعطاف و قدرت مانور حكومت استقبال مي‌كنند و اين معنا را بارها نشان داده‌اند. آقاي پزشكيان و دولتش چنانچه قوي‌تر شود و مجال بيشتري براي ايجاد تغييرات عيني پيدا كند فرصتي بزرگ و تاريخي براي ايران است. مردم نگرانند؛ دلار 80 هزار توماني تن‌ها را مي‌لرزاند، نگذاريم اين نگراني به يأس تبديل شود و قدرت و سرمايه اجتماعي را از جامعه ما بستاند.