استراتژي اصلاح‌طلبان براي انتخابات آينده
محمدجواد حق‌شناس
1- فلسفه وجودي احزاب ارايه ديدگاه‌هاي مختلف در جامعه است. احزاب از آراي عمومي چه مي‌خواهند؟ احزاب از مكانيسم انتخابات و آراي عمومي، براي تغييرات مدنظر خود استفاده مي‌كنند. اما در وضعيت موجود دولت حزبي در كشور وجود ندارد تا يكي از وظايف آن را فعاليت‌هاي انتخاباتي بدانيم. اگر دولت در ايران براساس شاخص‌هاي حزبي روي كارآمده بود طبيعتا براي ماندگاري بايد بخشي از رويكرد خود را معطوف به انتخابات مي‌كرد، همانطور كه در كشورهاي ديگر اين‌گونه است. اما در كشور ما تنها به اين دليل كه هيچ رابطه منطقي و قانوني بين احزاب و انتخابات برقرار نشده است، ممكن است اين سوء برداشت حاصل شود كه دولت امكاناتي كه در اختيار دارد را به افراد اختصاص دهد، بنابراين خلأ قانوني در روند انتخابات وجود دارد. چه اشكالي دارد كه اگر دولت فكر مي‌كند بايد در انتخابات مشاركت كند؛ قانوني را در مورد انتخابات تنظيم و به مجلس ارايه كند. جامعه ما نيازمند رفتن به سمت تدوين و تصويب يك نظام جامع فعاليت‌هاي سياسي است. در اين نظام جامع، فعاليت سياسي بايد همه قوانين تجميع شود. قانون احزاب، انتخابات، جرم سياسي و قانون مطبوعات از قوانيني است كه بايد در كنار هم قرار بگيرد و به يك نظام جامعي دست يابد كه هر فعاليت سياسي در اين قانون به‌طور منظومه ديده شود. چطور ما براي اداره كشور حاضر نيستيم، ريالي هزينه كنيم؟ مگر اداره كشور همه موضوعات را تحت تاثير قرار نمي‌دهد. چطور ما حاضريم براي نان مردم يارانه بدهيم، اما براي اينكه كشور خوب و بدون فساد اداره شود؛ هيچ هزينه‌يي نمي‌پردازيم؟ اگر بخواهيم كشور با شاخص‌هايي همچون رشد بالا، پيشرفت، توسعه و رسيدن به مقام اول در منطقه اداره شود، بايد به اين حوزه نيز يارانه بدهيم. آيا براي اينكه سياستمداراني پاكدست، آينده‌نگر و توانا انتخاب شوند؛ نبايد براي آموزش آنها وقت صرف كرد؟ بنابراين نخستين نياز امروز جامعه ايران تدوين يك نظام جامع فعاليت‌هاي سياسي است.
2- مهم‌ترين وظيفه دولت و كاركرد آن در انتخابات اين است كه به جاي ارايه يك ليست بتواند به يك قاعده برسد و يك انتخابات شفاف را برگزار كند. در وضعيت موجود، اگر دولت بخواهد در انتخابات دخالتي بكند، دخالتش اين نيست كه ليست انتخاباتي بدهد بلكه مهم‌ترين رويكرد دولت بايد اين باشد كه بتواند يك انتخابات سالم، شفاف و استاندارد با معيارهاي شناخته شده مورد قبول افكار عمومي برگزار كند. دولت بايد تلاش كند حوادثي مثل انتخابات 84 و 88 پيش نيايد و انتخابات با يك قاعده‌يي با عنوان اتاق شيشه‌يي برگزار شود. بايد به سمت اعتماد همگاني برويم و دولت وظيفه خود را حمايت از يك انتخابات آزاد، سالم و رقابتي بداند. شاخص‌هايي را كه رهبر معظم انقلاب در انتخابات فرمودند بايد رعايت شود. مهم‌ترين حرف ايشان كه متاسفانه فراموش شد؛ اين است كه راي مردم حق‌الناس است. وظيفه دولت و وزارت كشور اين است كه در مورد اين جمله ده‌ها همايش برگزار كنند. در واقع اين موضوع كه «حق الناس مي‌شود» به چه معناست؟ مخاطب جمله راي حق‌الناس كيست؟ مخاطب اين جمله كسي جز وزارت كشور و نهادهاي نظارتي نيست.
3- مهم‌ترين نگراني كه امروز در جريان اصلاح‌طلبي وجود دارد، آخرين موضعي است كه توسط دبير شوراي نگهبان در برنامه شناسنامه اتخاذ شده است. اين موضوع بايد روشن شود كه آيا سخنان اخير آقاي جنتي، سخنان نهاد شوراي نگهبان متشكل از شش حقوقدان و شش فقيه است يا نظر شخص آقاي احمد جنتي است. اين نخستين سوالي است كه بايد به آن پاسخ داده شود. به نظر آنچه بيان‌كننده نظرات شوراي نگهبان است؛ اظهارات سخنگوي شوراي نگهبان است. بايد اين سوال از سخنگوي شوراي نگهبان شود كه آيا نظرات شخص آقاي احمد جنتي ربطي به شوراي نگهبان دارد يا خير؟ براي نهاد شوراي نگهبان زحمت كشيده شده است و زاييده انقلاب اسلامي است، اما اين اظهارات به نفع نهاد شوراي نگهبان نيست. سخنان رهبر معظم انقلاب در انتخابات 92 به‌طور خيلي صريح پنج مورد را در برمي‌گيرد. 1- انتخابات حداكثري باشد 2- انتخابات با حضور همه سلايق باشد 3- هيچ‌كس از راي من خبر ندارد 4- دعوت از همه ايرانيان حتي ايراني‌هايي كه جمهوري اسلامي را قبول ندارند براي شركت در انتخابات 5 - راي مردم حق الناس است. اين معيارهاي پنجگانه در انتخابات بايد اجرايي شود. اين محورها مي‌تواند هر كدام به شاخه‌هاي اصلي ديگري تقسيم شوند تا در سياست‌هاي كلي انتخابات اجرايي شود. ورود دولت براي حمايت از افراد يا اشخاصي در انتخابات، لطمه به انتخابات خواهد زد، همانطور كه شوراي نگهبان نبايد در انتخابات دخالت كند.
4- آنچه آقاي عارف در مورد ليست 300 نفري اعلام كردند كف حضور خواهد بود و در مورد سقف، ايشان اظهارنظري نكرده‌اند.
با نزديك شدن به انتخابات مجلس شوراي اسلامي، معتقدم كه مثلث آقايان هاشمي، خاتمي و ناطق به علاوه عارف، مي‌تواند زمينه‌سازي پيروزي اصلاح‌طلبان را فراهم كند. ائتلاف نانوشته اين سه نفر (هاشمي-خاتمي- ناطق‌نوري) در انتخابات گذشته توانست زمينه‌ساز حضور آقاي روحاني شود و با عملكردي كه آقاي عارف از خودش نشان داد، عملا زمينه پيروزي آقاي روحاني را فراهم كرد. بنابراين الان مثلث گذشته به اضافه عارف قطعا در اين دور هم مي‌تواند تاثيرگذار باشد.