ماست‌مالي فرهنگي
غلامرضا طريقي
اينكه معتقديم مجموعه شعرهاي يك شاعر كه حاصل دو سال زحمت و عرق‌ريزان روح اوست 9 هزار تومان هم گران است ربطي به گراني ندارد. مربوط است به روح ما كه اجازه نمي‌دهد براي فرهنگ پول خرج كنيم.
همين الان يك ظرف ماستي كه قبلا هشت هزار تومان بود، شده است يازده هزار تومان. هيچ كس هم به رويش نمي‌آورد كه اين قدر تغيير كرده است، اما براي خريدن كتابي كه سال قبل 9 هزار تومان بوده و الان هم 9 هزار تومان است دو دل مي‌شويم.
انصافا من يكي دلم مي‌گيرد، وقتي مي‌بينم كه حاصل دو سال شعر گفتنم كمتر از يك ظرف ماستي كه چهار، پنج روز تاريخ مصرف دارد، قيمت دارد. تازه براي خريدن آن هم مخاطب دچار ترديد مي‌شود. البته اينكه گفتم ربطي به اين ندارد كه مي‌خواهم درباره مساله‌اي شخصي صحبت كنم. كتاب‌هاي من به محبت مخاطب فروش نسبتا خوبي دارد. بلكه منظورم كل ماجراست.
راستش قصدم گلايه كردن نيست. اصلا نمي‌خواهم صرفا درباره مردم و اينكه آنها اهل كتاب خريدن نيستند، صحبت كنم. هر چند مردم هم براي فرهنگ حاضر نيستند پول خرج كنند. اما مساله ديگري كه وجود دارد، اين است كه خود ما اهل فرهنگ و هنر و كتاب هم كتاب نمي‌خريم. من سال گذشته داور جشنواره بين‌المللي شعر فجر بودم و در اين داوري به نتيجه عجيب و غريبي رسيدم. همان سال بيش از چهارهزار عنوان كتاب چاپ اول شعر وجود داشت. يعني چهار هزار شاعر كتاب‌هاي اول يا جديدشان را فقط در سال گذشته منتشر كرده بودند. اين آمار با احتساب كتاب‌هاي تجديد چاپ شده به حدود 10 هزار عنوان در سال 97 مي‌رسيد. اين يعني اينكه حداقل 10 هزار نفر به عنوان شاعر در آن سال فعاليت جدي ادبي كرده‌اند.
حالا آمار فروش كتاب‌ها و تيراژ آنها را ببينيد. مثلا بهترين كتاب‌هاي شعر يا درباره شعر را ببينيد. بيشترين و ارزشمندترين آنها چقدر تيراژ داشته‌اند؟ يك چندم همين دوستان شاعر حاضر شده‌اند، كتاب بخرند؟
ماجراي اسفناك اين است كه همين دوستان شاعر هم اگر به مولف نزديك باشند، توقع دارند كه او كتاب خودش را به آنها هديه بدهد اگر هم نزديك نباشند اصلا كتاب شاعر را نمي‌خرند.
كمتر شاعر يا نويسنده‌اي را حتي اگر مدعي باشد مي‌توانيد، پيدا كنيد كه ماهي صد هزار تومان كتاب بخرد در حالي كه همان آدم قطعا ماهي صدهزار تومان فقط پول ماست مي‌دهد.
كتاب نخريدن و كتاب نخواندن ما بيشتر از آنكه به گراني مربوط باشد به بي‌اعتنايي ما نسبت به فرهنگ‌مان مربوط است.