برنامه اقدام براي آهوها
محمودرضا همامي
عامل اصلي در تهديد يوز ايراني كاهش طعمه‌هاي ارجح آن نظير «آهو» و «جبير» است. اين دو گونه در ايران از نظر اندازه جمعيت و گستره پراكندگي شديدا كوچك شده‌اند، ضمن اينكه پيوستگي زيستگاه اين گونه‌ها كاهش پيدا كرده به طوري كه در حال حاضر جمعيت‌هاي موجود منزوي شده و با يكديگر ارتباط ژنتيكي ندارند.
آهوها از جمله گونه‌هاي دشت‌زي هستند و همين امر سبب شده است كه نسبت به ساير گونه‌ها آسيب‌پذيرتر باشند. به همين دليل، در غالب مناطق حفاظت شده جمعيت‌هاي آهو و جبير بسيار كوچك شده‌اند و در خارج از مناطق حفاظت شده اين گونه‌ها تقريبا منقرض شده‌اند. كوچك شدن اندازه جمعيت‌هاي اين دو گونه در تعداد قابل توجهي از مناطق حفاظت شده به انقراض آنها انجاميده است.
مهم‌ترين عواملي كه باعث انقراض جمعيت‌هاي آهو و جبير شده‌اند عبارتند از شكار غيرمجاز، تخريب و تغيير زيستگاه و از بين رفتن امنيت در زيستگاه‌هاي باقيمانده كه امكان جابه‌جايي و مهاجرت جمعيت‌هاي اين دو‌گونه را با مشكلات جدي مواجه كرده است. كاهش شديد جمعيت‌هاي اين دو گونه يوزپلنگ آسيايي را مجبور به استفاده از طعمه‌هاي كوه‌زي نظير گوسپند‌وحشي و بز وحشي كرده است كه احتمال موفقيت در شكار آنها براي اين طعمه‌خوار كه براي شكار گونه‌هاي دشت‌زي تكامل يافته است كمتر است.
براي رفع اين چالش در اولين قدم لازم است برنامه اقدام و مديريت براي گونه‌هاي آهو تدوين شود. در اين برنامه بايد عواملي كه موجب تداوم كاهش جمعيت‌هاي آهو و جبير مي‌شوند و راهكارهاي افزايش جمعيت‌هاي اين‌گونه‌ها در بازه‌هاي زماني مختلف مشخص شود.
عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي اصفهان