گروه حوادث
شعله‌هاي آتشي كه بر جان ساختمان‌ها و جنگل‌ها مي‌افتد علاوه بر خسارت‌هاي مادي، باعث آسيب‌هاي بدني و سوختگي افراد يا مرگ آنها مي‌شود. اين آتش‌سوزي‌ها بيشتر بر اثر رعايت نكردن نكات ايمني يا بي‌دقتي افراد اتفاق مي‌افتد كه رعايت نكات ايمني مي‌تواند باعث كاهش آنها شود. «اعتماد» در اين گزارش به بررسي مهم‌ترين آتش‌سوزي‌هاي تاريخ ايران پرداخته است.
سينما ركس
آخرين سانس شب ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ در سينما ركس آبادان فيلم گوزن‌ها با يك تمِ تماما سياسي و مخالف رژيم پهلوي كه به داستان فرار يك چريك فدايي مي‌پردازد در حال اكران بود كه شعله‌هاي آتش از هر طرف زبانه كشيد و عده‌اي بي‌گناه را به كام مرگ كشاند. آتش‌سوزي كه ابهام درباره آتش‌افروزان و انگيزه آنها، تلفات انساني و همچنين پيامدهايش، آن را به مشهورترين پرونده آتش‌سوزي ايران بدل كرد تا موضوع ابهام هيچ‌گاه از آن برداشته نشود. آتش‌سوزي سينما ركس آنچنان هولناك بود كه روزنامه‌ها با تيتر بزرگ سياه رنگ‌شان نوشتند كه ۶۰۰ نفر را در سينما ركس آبادان زنده زنده سوزاندند. متهم اصلي كه در اين جنايت دستگير شد، حسين تكبعلي‌زاده بود، اما با پيروزي انقلاب در ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ از زندان آزاد مي‌شود و به همراه ۲۵ نفر ديگر از مسوولان شهرباني، ساواك و روساي ادارات و مقامات استاني به عنوان متهم معرفي مي‌شوند و دادگاه از ابتداي شهريور ۱۳۵۹ به رياست حسين موسوي تبريزي برگزار مي‌كنند و تكبعلي‌زاده به جرم آتش‌سوزي سينما ركس اعدام مي‌شود.
بهمن ۱۳۸۳ و آتش‌سوزي مسجد ارگ
بيست و ششم بهمن ۱۳۸۳ مصادف با پنجم محرم همزمان با برگزاري نماز مغرب و عشا ناگهان مسجد ارگ دچار آتش‌سوزي مهيبي شد. نيروهاي آتش‌نشاني از چند ايستگاه با هشت خودروي آبپاش خودشان را به ميدان ارگ رساندند و پس از چند ساعت تلاش آتش را مهار كردند، اما خاموش‌شدن شعله‌هاي آتش نتوانست از تعداد قربانيان كم كند زيرا عده زيادي در آتش سوختند و عده‌اي هم زير دست و پا و فشار جمعيت در راهروي خروجي مسجد خفه شدند. در همان دقايق نخست حادثه، چند مصدومي كه زير دست و پا له شده و عده‌اي ديگر كه سوخته بودند و هنوز نفس مي‌كشيدند، توسط نيروهاي امدادي و آتش‌نشاني به نزديك‌ترين بيمارستان‌ها منتقل شدند، اما با وجود تلاش فراوان كادر درماني با توجه به‌شدت سوختگي و جراحات وارده در بيمارستان جان خود را از دست دادند و آمار قربانيان به ٧٨ نفر رسيد. اين آمار بالا هم به سبب اين بود كه مسجد ارگ در دهه نخست محرم محل اجراي برنامه عزاداري با جمعيت زيادي بود و تقارن برگزاري نماز جماعت با زمان آتش‌سوزي نيز خود مزيد بر علت شد. در خصوص علت آتش‌سوزي تحقيقات اوليه نشان داد، انفجار كپسول گاز مسجد در طبقه دوم باعث ايجاد حريق شده است. همچنين سقف ۸۰۰ متري شبستان كه با برزنت پوشانده شده بود و براي جلوگيري از سرما توسط متوليان مسجد آغشته به پارافين بود، موجب گسترش آتش‌سوزي و ريختن آتش بر سر نمازگزاران شد.
آتش‌سوزي سينما جمهوري
محمد علي فردين بازيگر و علي حاتمي كارگردان در ۱۳۳۷ سينما نياگارا را راه انداختند كه بعدها به جمهوري تغيير نام داد. اين سينما در آبان ۱۳۸۷ تنها چند روز پس از سخنراني ليلا حاتمي يكي از مالكان سينما، براي دعوت از محمد خاتمي در انتخابات رياست‌جمهوري ۱۳۸۸ دچار آتش‌سوزي شد. پس از حدود چند ساعت با حضور ماموران آتش‌نشاني مهار شد. اين آتش‌سوزي تلفات جاني نداشت، اما سازمان آتش‌نشاني ميزان خسارت وارده به اين سينما را ۲۵۰ تا ۳۰۰ ميليون تومان برآورد كرد. هرچند محمد رضا حاجي بيگي، مديرعامل سازمان آتش نشاني اعلام كرد كه آتش‌سوزي در سينما جمهوري عمدي بوده است.
مدرسه شينآباد و سوختن دانش‌آموزان
در ۱۵ آذر ۱۳۹۱، ۳۷ دانش‌آموز مقطع ابتدايي مدرسه دخترانه شينآباد شهر پيرانشهر در استان آذربايجان‌غربي به دليل انفجار بخاري نفتي دچار سوختگي شدند كه در اين حادثه ۲ دختر دانش‌آموز به نام‌هاي سارينا رسول‌زاده و سيران يگانه نيز جان خود را از دست دادند. علت حادثه اين بود كه پس از آتش گرفتن بخاري، ازدحام جلوي در كلاس و حفاظ پنجره‌ها مانع از آن شد كه دانش‌آموزان به سرعت كلاس را ترك كنند و تعدادي از آنها سوختند تا ۴۰ روز پس از اين سانحه، پزشكان به دليل شدت سوختگي مجبور به قطع انگشتان دست سه نفر از دانش‌آموزان آسيب‌ديده شدند. برخي از اين دختران بارها تحت عمل جراحي دست و صورت قرار گرفتند. عمل‌هايي كه به گفته پزشكان سال‌ها بايد ادامه پيدا كند هرچند معلوم نيست كه با اين عمل‌ها چند درصد چهره از دست رفته‌شان را مي‌توانند باز يابند.
سقوط ۲ زن در آتش‌سوزي ساختمان
جمهوري
صبح ۲۹ دي ۱۳۹۲ يك ساختمان ۵ طبقه در خيابان جمهوري تهران دچار آتش‌سوزي شد و ساعت ۱۱ و ۴۶ دقيقه اين آتش‌سوزي به سامانه ۱۲۵ اعلام و آتش‌نشانان به محل حادثه اعزام شدند. در اين زمان ۲ زن براي نجات جان‌شان خود را از پنجره آويزان كرده بودند. در همان لحظه يكي از نردبان‌هاي هيدروليكي در پايين ساختمان مستقر و جك نردبان زده شد، اما به علت مشكلات فني پله‌هاي نردبان باز نشد و ماموران شروع به جايگزيني نردبان دوم كردند. در همين زمان اين دو زن در برابر چشمان بهت‌زده مردم و ماموران آتش‌نشاني از ميان شعله‌هاي مهيب آتش از طبقه پنجم به زمين پرتاب شدند. با حضور آتش‌نشانان در محل آتش‌سوزي مشخص شد كه از طبقه پنجم يك ساختمان اداري يك اتاق شبيه اتاق مانيتورينگ طعمه حريق شده و آتش در حال سرايت به ديگر بخش‌ها بوده است.
آتش‌سوزي ساختمان پلاسكو
صبح ۳۰ دي ۱۳۹۵ ساختمان پلاسكو يكي از قديمي‌ترين ساختمان‌هاي بلند تهران دچار حريق شد تا حادثه‌اي غم‌انگيز رقم بخورد. ساختمان تجاري پلاسكو كه بيشتر به محل عرضه پوشاك شهره بود در ضلع شمال شرقي چهارراه استانبول تهران قرار داشت. بعد از آتش‌سوزي ماموران آتش‌نشاني خود را به محل حادثه رساندند و عمليات اطفاي حريق را آغاز كردند، اما وسعت آتش‌سوزي و نيز شرايط محيطي به‌گونه‌اي بود كه اطفاي فوري حريق را غيرممكن كرده و در نهايت باعث تاخير در مهار آتش‌سوزي شد. در اين بين ازدحام مردم براي كمك يا تماشاي اين حادثه هم باعث بروز مشكل براي تيم‌هاي كمك‌رساني شده و درنهايت درحالي كه هنوز تعدادي از آتش‌نشانان و تيم‌هاي امدادي در محل حضور داشتند، اين ساختمان فرسوده تاب نياورد و فروريخت تا عده‌اي از آتش‌نشانان حين انجام وظيفه جان خود را از دست بدهند. آتش‌نشاناني كه جان خود را كف دست گرفته بودند و براي مهار آتش و نجات افراد حاضر در طبقات فوقاني اين ساختمان حضور داشتند، مجالي براي خارج شدن از ساختمان پيدا نكردند و زير آوار مدفون شدند.
پتروشيمي بوعلي ماهشهر
مجتمع پتروشيمي بوعلي سينا در زميني به مساحت ۳۶ هكتار در شمال غربي خليج‌فارس در خوزستان و در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندر امام خميني قرار دارد. اين مجتمع مجري طرح آروماتيك سوم بوده كه عمليات اجرايي آن در فروردين ۱۳۸۰ آغاز و واحدهاي توليدي آن در ۱۳۸۳ راه‌اندازي شد، اما عصر ١۶ تير ۱۳۹۵ آتش‌سوزي مهيب در پتروشيمي بوعلي واقع در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي در بندر امام خميني به وقوع پيوست. تمام آتش‌نشاني‌هاي مناطق نفت‌خيز به محل حادثه اعزام شدند تا از وقوع آتش‌سوزي به مخازن و وقوع انفجار مهيب‌تر جلوگيري به عمل آورند. بالاخره پس از ۵۶ ساعت تلاش تيم‌هاي آتش‌نشاني به منظور اطفاي حريق پتروشيمي بوعلي سينا در بندر ماهشهر، آتش خاموش شد. در اين آتش‌سوزي برج هشت هزار و يك اين مجتمع كه با ١٢١ متر ارتفاع يكي از بلندترين برج‌هاي پتروشيمي است، طعمه آتش شد. گزارش كميسيون اصل ۹۰ مجلس در اجراي تبصره ۲ ماده ۴۵ آيين‌نامه داخلي در مورد گزارش كميسيون انرژي پيرامون حادثه آتش‌سوزي پتروشيمي بوعلي سيناي ماهشهر آمده بود كه حادثه آتش‌سوزي مجتمع پتروشيمي بوعلي سيناي ماهشهر غير‌عمدي بوده است، ولي قصور واحدهاي مديريت، تعمير، بهره‌برداري، منابع انساني، آموزش و آتش‌نشاني محرز است كه برخوردهاي لازم انجام شده است. در بخش ديگري از اين گزارش بيان شد كه ايمني، بهداشت و محيط‌زيست معمولا از اولويت‌هاي شركت‌هاي خصوصي نيست و ضرورت دارد نهادهاي حاكميتي در اين خصوص نظارت جدي‌تري را اعمال كنند. همچنين كميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي در گزارش خود ۱۳ عامل را موجب ايجاد آتش‌سوزي پتروشيمي بوعلي سيناي بندرماهشهر و كندي روند كار و نبود مهار به‌موقع آتش و افزايش خسارات مالي اعلام كرد.
آتش‌سوزي ميدان حسن‌آباد تهران
مجموعه حسن‌آباد كه قدمت آن به دوره قاجار مي‌رسد در تقاطع خيابان‌هاي امام خميني و حافظ قرار دارد كه در ۱۳۷۷ به ثبت ملي رسيد. حوالي ساعت ۲۲ چهارشنبه ۲۷ تير ۱۳۹۸ دچار آتش‌سوزي شد و ماموران ۵ ايستگاه آتش‌نشاني به محل حادثه اعزام شدند. حريق از يك انباري در طبقه دوم اين ساختمان آغاز شد و به سرعت بخش‌هاي مختلفي از طبقه دوم اين ساختمان را دربرگرفت كه ۲ گنبد از هشت گنبد تاريخي ميدان حسن‌آباد كه در شمال‌غربي ميدان قرار گرفته بودند
بر اثر آتش ويران شدند.
آتش‌سوزي كمپ اعتياد لنگرود
روز جمعه، دوازدهم آبان ۱۴۰۲ آتش‌سوزي در كمپ اعتياد لنگرد باعث كشته‌شدن بيش از ۳۰ نفر شد و در پي اين حادثه روز يكشنبه چهاردهم آبان ۱۴۰۲ در لنگرود عزاي عمومي اعلام شد. آتش‌سوزي در ساعت ۵ و ۴۵ صبح روز دوازدهم آبان، در كمپي به نام «گام اول رهايي» شروع شد. افراد حاضر در اين مركز به دليل قفل بودن در امكان خارج شدن را پيدا نكردند و در جريان حادثه ۳۲ نفر كشته و ۱۷ نفر مصدوم شدند. مقامات استان گيلان وضعيت برخي اجساد سوخته را غيرقابل شناسايي اعلام كردند. تا تاريخ ۲۱ آبان، آمار فوتي‌هاي اين حادثه به ۳۶ نفر رسيد. معاون استاندار گيلان در ابتدا علت آتش‌سوزي را طبق بررسي‌هاي اوليه آتش‌گرفتن بخاري عنوان كرد، اما چند روز پس از حادثه با طرح فرضيه عمدي بودن آتش‌سوزي، از دستگيري يك نفر به اين اتهام خبر دادند. دادستان مركز استان گيلان متهم را شخصي معرفي كرد كه در اين كمپ بستري و به‌تازگي آن را ترك كرده بود.
آتش‌سوزي هتل بيمارستان گاندي
در ۵ بهمن ۱۴۰۲، ضلع شرقي بيمارستان گاندي در خيابان گاندي در تهران دچار آتش‌سوزي شد. علت اين آتش‌سوزي اتصالي سيم برق اعلام شد كه در پشت نماي كامپوزيت ضلع شرقي بيمارستان رخ داده بود. دادستان تهران در رابطه با اين حادثه اعلام كرد كه پرونده قضايي تشكيل شده است. طبق گزارشات آتش‌سوزي در بخشي رخ داده كه در حال بازسازي بوده است. اين مجموعه شامل بيمارستاني در ۱۷ طبقه و هتلي در ۲۱ طبقه است. جلال ملكي، سخنگوي آتش‌نشاني اعلام كرده بود كه پيش از آتش‌سوزي، هتل بيمارستان گاندي پنج بار اخطار ناايمن بودن گرفته بود. به گفته ملكي، بيماران و افراد داخل بيمارستان به بيرون منتقل شدند و اين حادثه هيچ مصدومي نداشت. آتش‌سوزي از قسمت نماي ساختمان آغاز شد و به دليل جنس نماي آن به سرعت پيش‌روي كرد. همچنين شعله‌هاي آتش از طريق نما به بخش‌هايي از داخل ساختمان نيز سرايت كرده بود. سخنگوي وزارت بهداشت نيز اعلام كرد كه هيچ يك از افراد و بيماران آسيب نديدند و ۹۳ بيمار در بيمارستان هنگام رخ دادن حادثه حضور داشتند كه ۹۱ نفر از آنها به ديگر مراكز درماني منتقل شدند.
آتش‌سوزي بيمارستان قائم رشت
اين آتش‌سوزي در بامداد ۲۹ خرداد ماه ۱۴۰۳ رخ داد و باعث جان باختن حداقل ۱۰ نفر شد. آتش‌سوزي در ساعت يك و ۳۰ دقيقه بامداد روز سه‌شنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ شروع شد و سه ساعت ادامه داشت. به گفته رييس سازمان آتش‌نشاني رشت، منش اين حادثه، اتاق تاسيسات برق اضطراري يو پي اس واقع در زيرزمين اين بيمارستان خصوصي بوده است. پس از آتش‌سوزي ۱۴۲ بيمار از بيمارستان منتقل شدند كه ۳۳ نفر از اين آمار، مربوط به بخش مراقب‌هاي ويژه است. در اين حادثه ۱۰ نفر از بيماران به علت قطعي برق بخش آي‌سي‌يو و خفگي بر اثر تنفس دود زياد كشته شدند. در زمان حادثه، بيمارستان فاقد سيستم اطفاي حريق بوده است.