قيموميت بر ناشران و مردم؟
داود علي‌بابايي
مميزي و سانسور بين نويسنده و مخاطب فاصله مي‌اندازد و مردم و مطالعه‌كنندگان را نسبت به كتاب و فرهنگ بدبين مي‌كند.
مميزي و سانسور از انقلاب مشروطه به اين سو در ايران وجود داشته است و در اصل 20 متمم قانون اساسي مشروطه به آن اشاره شده است و در دوران پهلوي اين مميزي و سانسور به اوج خود رسيده بود به‌طوري كه شميم نامي سر مميز دوران رضا شاه و محرمعلي خان سانسورچي سر مميز دوران محمدرضا شاه بوده اند و در اصل 24 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران اين مميزي مصرح است و استمرار مي‌يابد و در طول اين 118 سال هميشه حكومتيان سعي كرده‌اند خود را قيم مردم قلمداد نمايند و بگويند ناشران، مترجمان و نويسندگان زير سيطره وزارت فرهنگ مي‌باشند و ما بر مردم و اصحاب فرهنگ قيموميت داريم درحالي كه اين موضوع خلاف حكمراني صادقانه و خوب و دموكراسي باطني مي‌باشد و چون اين نوع قيموميت براي حكومتيان سنت شده است و مي‌خواهند هميشه آن را اعمال نمايند بدون اينكه كشورهاي اروپايي، توسعه يافته و حتي منطقه‌اي را مدنظر قرار دهند كه در آن ممالك، مميزي را به ناشران سپرده‌اند. همين مساله موجب شده كه فرهنگ عمومي و فرهنگ كتابخواني در ايران رو به زوال و نيستي برود و صنعت نشر كاغذي از حيز انتفاع بيفتد.
نظر خوانندگان را به چند نكته درباره مميزي و قيموميت اداره كتاب بر ناشران و اصحاب فرهنگ و مطالعه‌كنندگان جلب مي‌كنم: دولت اگر مميزي را به ناشران واگذار كند تعبير مي‌كند كه اقتدار خود را از دست مي‌دهد[...] بدين صورت فرهنگ را به ابتذال و اضمحلال كشاندند.
1- ما ناشران از شما مي‌پرسيم آيا دستگاه عريض و طويل مميزي چرا فقط در كشورهاي معدود و محدود مانند ايران وجود دارد كه قسمت اعظم بودجه ناچيز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را مي‌بلعد و هزينه هنگفتي بر ناشران از نظر مالي و معنوي اعمال مي‌كنند وليكن بيش از 80درصد كشورهاي جهان در چاپ كتاب و نشريات آزاد مي‌باشند و نيازي به مجوز ندارند. حتي كشورهايي مانند عراق، لبنان، پاكستان و تمام كشورهاي اروپايي و كشورهاي در حال توسعه.
2- مميزي و سانسور كتاب باعث اُفت شمارگان كتاب‌ها شده است به طوري كه هم‌اكنون شمارگان كتُب با سال 1285 (كه انقلاب مشروطه به پيروزي رسيد) برابري مي‌كند. چگونه مي‌توان اين معادله را حل نمود كه جمعيت 85 ميليوني ايران، شمارگان كتابش 200 نسخه مي‌باشد آن وقت است كه مطالعه‌گر و خواننده كتاب رغبت خريد كتُب را ندارد بيشتر دنبال كتاب‌هاي به قول معروف آن‌ور آبي هستند. شما چه جوابي براي اين معادله چندمجهولي داريد.
3- سانسور به هر شكلش و به هر اندازه‌اش، مانع آزادي و ترقي است. [...]
4- ملاحظه مي‌شود كه سانسور و سانسورچي حد و حدود و چارچوب نمي‌شناسد و به قصد نابودي كتاب تا آخرين نقطه پيش مي‌تازد، مي‌بينيد كه اين سانسورچي محترم چگونه روي دست همه بلند مي‌شود و توصيه مي‌كند كه حتي به چند كتاب بي‌بو و بي‌خاصيت هم اجازه نشر داده نشود و اگر در آخر سال هم كتابي وجود نداشت كه دولت براي حفظ ظاهر آماري از آن به دست دهد، چه باك.
نويسنده و مدير مسوول انتشارات «اميد فردا»