از تراژدي مرگ مهاجران تا تشديد تنش‌هاي ديپلماتيك در روابط پاريس و لندن
رابطه‌اي كه هر روز سرد و سردتر مي‌شود
نامه بوريس جانسون به «امانوئل عزيز» خشم فرانسوي‌ها را برانگيخت
محمدحسين لطف‌الهي
چهار روز بعد از تراژدي غم‌بار مرگ 27 مهاجري كه تصميم داشتند خود را از طريق كانال مانش به خاك بريتانيا برسانند، اختلافات ديپلماتيك ميان پاريس و لندن پيرامون اين موضوع تشديد شده است؛ بريتانيا معتقد است فرانسه بايد اقدامات بيشتري براي ممانعت از تكرار فجايع اينچنيني انجام دهد و فرانسه ضمن متهم كردن لندن به «عدم جديت» در مواجهه با اين بحران، دعوت خود را از وزير كشور بريتانيا براي سفر به بندر كاله پس گرفت تا نشان دهد رويكرد «يكجانبه» بريتانيايي‌ها را بر نمي‌تابد.
روز‌چهارشنبه، 24 نوامبر زماني‌كه در‌كاله( بندري در شمال فرانسه) حداقل ۲۷ مهاجر هنگام عبور از كانال مانش براي رسيدن به سواحل بريتانيا بر اثر واژگون شدن يك قايق كوچك و ناامن غرق شدند، مقام‌هاي فرانسوي و بريتانيايي تلاش كردند تا گفت‌وگوهايي را پيرامون اين موضوع آغاز كنند. فرانسوي‌ها همچنين از پريتي پاپل، وزير كشور بريتانيا دعوت كردند تا انتهاي هفته به بندر كاله سفر كند و گفت‌وگوهايي با همتاي فرانسوي خود داشته باشد اما خيلي زود و در پي نامه‌اي كه نخست‌وزير بريتانيا به رييس‌جمهور فرانسه نوشت، پاريس اعلام كرد دعوت خود را از وزير كشور بريتانيا پس گرفته است و مذاكراتي ميان ژرار درمنن، وزير كشور فرانسه و پريتي پاتل وزير كشور بريتانيا در كار نخواهد بود.
بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا روز پنجشنبه در نامه‌اي خطاب به رييس‌جمهور فرانسه كه آن را در شبكه‌هاي اجتماعي نيز منتشر كرد از پاريس خواست با باز پس گرفتن مهاجراني كه موفق به عبور از كانال مانش مي‌شوند، موافقت كند. جانسون در اين خصوص در توييتر خود نوشت كه از فرانسه خواسته پنج قدم زير را درنظر بگيرد: «1- نيروهاي گشت مشترك براي جلوگيري از راهي شدن قايق پناهجويان از سواحل فرانسه 2- استفاده از تكنولوژي‌هاي پيشرفته‌تر مانند حسگر و رادار 3- تعميق رابطه كاري كانون‌هاي اطلاعاتي دو كشور 4- شروع فوري كار روي توافق دوجانبه بازگشت پناهجويان در كنار مذاكره براي توافق بازپس‌گيري پناهجويان ميان بريتانيا و اتحاديه اروپا 5- فعاليت نيروهاي گشتي دو كشور در آب‌هاي منطقه‌اي يكديگر و رصد هوايي منطقه.» نخست‌وزير بريتانيا همچنين گفت كه توافق با فرانسه پيرامون بازپس‌گيري پناهندگاني كه موفق به عبور مي‌شوند، تاثير «فوري» و «جدي» بر شرايط خواهد گذاشت. مهاجران اما مي‌گويند حتي اگر به فرانسه بازگردانده شوند، بار ديگر دل به دريا خواهند زد تا خود را به بريتانيا برسانند. بوريس جانسون به جاي استفاده از عناوين رسمي، نامه خود را با «امانوئل عزيز» شروع كرده است.
اين رفتار نخست‌وزير بريتانيا با واكنش فوري رييس‌جمهور فرانسه مواجه شد. امانوئل مكرون روز جمعه در نشستي خبري تاكيد كرد كه «در چنين مواردي، ارتباط ميان دو رهبر از طريق توييت‌ها و نامه‌هايي كه به صورت عمومي منتشر مي‌شوند انجام نمي‌گيرد. ما سياستمدار هستيم نه افشاگر.» رييس‌جمهوري فرانسه گفته است از ابتداي سال جاري ۱۵۵۲ قاچاقچي انسان در شمال فرانسه دستگير شده‌اند و بيش از ۴۴ شبكه قاچاق از هم متلاشي شده‌اند. به گفته مكرون با وجود تمام اين تلاش‌ها ۴۷هزار نفر در سال جاري تلاش كرده‌اند از كانال مانش عبور كنند و ۷۸۰۰ نفر از غرق شدن در آب‌هاي اين كانال نجات داده شده‌اند.
وزير كشور فرانسه نيز نسبت به اين رفتار بوريس جانسون ابراز نارضايتي كرد و گفت چنين رفتارهايي «وضعيت را بدتر مي‌كند.» درمنن در بيانيه‌اي اعلام كرد: «ما نامه علني نخست‌وزير بريتانيا را غيرقابل قبول و مغاير با بحث‌ها بين شركاي خود مي‌دانيم و به خاطر اين نامه دعوت وزير كشور بريتانيا براي مذاكرات پس گرفته مي‌شود.»
بر اين اساس به جاي ديدار و گفت‌وگو ميان وزراي كشور فرانسه، بريتانيا و چند كشور اروپايي قرار است امروز يكشنبه نشستي ميان مقام‌هاي كشورهاي بلژيك، هلند، آلمان و كميسيون اروپا در بندر كاله فرانسه برگزار شود.
گابريل آتال، سخنگوي دولت فرانسه نيز گفت كه مشخص است بريتانيا فعاليت‌هاي گسترده فرانسه در ساحل مانش را ناديده گرفته است. او تاكيد دارد نامه علني شده بوريس جانسون، بازتاب‌دهنده محتواي واقعي صحبت‌هايي كه چهارشنبه شب در تماس تلفني مكرون و جانسون نبود و فرانسه از «اظهارات متناقض و دوگانه» طرف مقابل متعجب است. اما در مقابل مقام‌هاي بريتانيايي به حمايت از بوريس جانسون پرداختند و موارد مطرح شده در نامه او به رييس‌جمهور فرانسه را تنها راه‌حل مشكل كنوني برشمردند. نيويورك تايمز در توصيف اين وضعيت ميان لندن و پاريس مي‌نويسد: «بوريس جانسون نخست‌وزير بريتانيا و امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه به جاي همكاري مشترك براي تحت كنترل درآوردن سفرهاي دريايي خطرناك رو به استفاده از يك الگوي تكراري آوردند: انگيزه‌هاي يكديگر براي مقابله جدي با بحران را زير سوال بردند، طرف مقابل را مقصر اصلي حوادث اينچنيني ناميدند و در پي كسب امتيازات سياسي از نحوه مقابله با اين بحران برآمدند.» به نوشته اين روزنامه، دو كشور به جاي اينكه در مواجهه با اين حادثه وحشتناك به يكديگر نزديك شوند، يك گام ديگر از هم دور شدند. اين اتفاق در شرايطي رخ داد كه پيش‌تر دو كشور فرانسه و بريتانيا بر سر مسائلي نظير حقوق ماهيگيري، ايرلند شمالي و توافق برگزيت و همچنين نقش‌آفريني بريتانيا در لغو قرارداد فروش زيردريايي‌هاي فرانسوي به استراليا با يكديگر به اختلافات اساسي برخورده بودند.
نيكلاس دانگن، تحليلگر ارشد در شوراي آتلانتيك مي‌گويد اقدام اخير بوريس جانسون در نگاه فرانسوي‌ها «يك اقدام خبيثانه ديگر» از سوي كسي بود كه «هيچ اعتمادي به او ندارند.» به گفته او، نامه جانسون به رييس‌جمهور فرانسه «يك بيانيه يكجانبه» و «ليستي از آنچه من مي‌خواهم بود» و نمي‌توان آن را يك بيانيه سياسي واقعي دانست.
براساس آمارهايي كه روزنامه واشنگتن پست منتشر كرده، در سال 2021 تاكنون بيش از 25 هزار مهاجر از كانال مانش عبور كرده‌اند كه بيشتر آنها اهل خاورميانه و آفريقا بودند: «برخي از آنها مي‌خواهند يك‌بار ديگر خانواده‌شان را دور هم جمع كنند و برخي ديگر، نااميد از يافتن شغل در اتحاديه اروپا و در جست‌وجوي يك آينده اقتصادي بهتر مي‌كوشند كه خود را به بريتانيا برسانند.»
يكي از دلايلي كه مهاجران ريسك بزرگ عبور از كانال مانش با قايق‌هاي كوچك متعلق به قاچاقچيان را مي‌پذيرند اين است كه آنها تنها در صورتي مي‌توانند درخواست پناهندگي به دولت بريتانيا را مطرح كنند كه به صورت فيزيكي در خاك آن كشور حضور داشته باشند.
مهاجرت در بريتانيا نيز موضوع حساسي است چون يكي از وعده‌هاي اصلي برگزيت كنترل مستقل مرزها و مساله مهاجرت است. دولت بريتانيا درگذشته تهديد كرده بود كه حمايت مالي از مرزباني در سواحل فرانسه را قطع خواهد كرد. رييس اداره مهاجرت بريتانيا در مصاحبه‌اي با بي‌بي‌سي گفت: «ما حاضريم با اختصاص منابع مالي و نيروي انساني به عمليات مرزباني كمك كنيم. با صراحت مي‌گويم كه از نظر ما فرانسه به تنهايي مسوول حل اين معضل نيست بلكه اين مشكل را بايد از طريق همكاري با فرانسه و ساير همكاران اروپايي حل كرد.» نهادهاي امدادرساني غيردولتي و گروه‌هاي مدافع مهاجران مي‌گويند در صورت تشديد كنترل انتظامي ممكن است قاچاقچيان و مهاجران براي گريختن از پليس از روش‌هاي خطرناك‌تري استفاده كنند. رييس يك گروه داوطلب كه در سواحل شمالي فرانسه به مهاجران و پناهجويان كمك مي‌كند، گفت: «ما از ماه‌ها پيش در مورد احتمال وقوع چنين حوادث دردناكي هشدار داده بوديم. قاچاقچيان از روش‌هاي تبهكارانه و بي‌محاباتر استفاده مي‌كنند و افراد بي‌گناهي را كه قصد دارند به بريتانيا بروند با قايق‌هاي ناامن به دريا مي‌فرستند.»