عجله براي پاك كردن رد پاي ترور
شهاب شهسواري
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا بعد از گفت‌وگوي تلفني ميان پادشاه عربستان سعودي و رييس‌جمهوري ايالات متحده امريكا به رياض سفر مي‌كند تا با پادشاه اين كشور ديدار و گفت‌وگو كند؛اين خبر را رييس‌جمهور امريكا، دونالد ترامپ در حساب كاربري توييتر خود اعلام كرد. ادبيات واشنگتن و رياض در برابر يكديگر طي دو روز گذشته به شكل بي‌سابقه‌اي تند شده است. همزمان صبح دوشنبه مقام‌هاي سعودي و تركيه اعلام كردند كه تيم تحقيقاتي مشتركي ميان دو كشور براي تحقيق در مورد سرنوشت جمال خاشقجي تعيين شده و يك مقام عربستان گفته است كه پادشاه سعودي خواهان «حل و فصل فوري پرونده» شده است. گفت‌وگوي تلفني رييس‌جمهور امريكا با پادشاه سعودي مي‌تواند آبي بر آتش چند روز اخير در روابط واشنگتن و رياض باشد. يكشنبه شب سفارت عربستان سعودي در واشنگتن هم با صدور بيانيه‌اي «از همگان به خصوص مقام‌هاي دولت امريكا» خواست تا «در مورد نتايج تحقيقاتي در جريان كنوني، ارزيابي شتاب‌زده نكنند.» طي روزهاي گذشته كاربران عربستاني طرفدار پادشاهي سعودي در شبكه‌هاي اجتماعي كارزارهاي حمايت از محمد بن سلمان، وليعهد قدرتمند پادشاهي عربستان در برابر تهديدهاي بين‌المللي راه انداخته‌اند و كشورهايي مانند بحرين، عمان، اردن، امارات متحده عربي و لبنان، با پادشاهي عربستان سعودي در برابر فشارهاي بين‌المللي اعلام همبستگي كرده‌اند.
كارگروه‌هاي خودسر!
رييس‌جمهور امريكا، صبح روز دوشنبه به وقت شرق امريكا در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود نوشت: «همين الان با پادشاه عربستان سعودي تلفني صحبت كردم و به من گفت كه به هيچ‌وجه اطلاعي در مورد آنچه ممكن است براي شهروند عربستان سعودي رخ داده‌باشد، ندارد. او تاكيد كرد كه صميمانه با تركيه در حال همكاري هستند تا پاسخ مساله را پيدا كنند. من خيلي فوري وزير خارجه را اعزام مي‌كنم تا با پادشاه سعودي گفت‌وگو كند.» ترامپ دقايقي بعد از اين توييت در جمع خبرنگاران گفت: «به نظر من مي‌رسد كه ممكن است اين اقدام كار گروهي خودسر باشد، كسي چه مي‌داند؟ دنيا منتظر است، مردم حرف مي‌زنند و خيلي مهم است كه زود ته توي اين قضيه را دربياوريم.» گروهي از ناظران معتقدند كه ممكن است براي حل و فصل سريع اين پرونده، تعدادي از مقام‌ها رده پايين سعودي به اقدامي «خودسرانه» متهم شوند تا رضايت متحدان غربي رياض جلب شود. همزمان گروهي از سناتورهاي جمهوريخواه امريكايي اعلام كرده‌اند كه در صورت اثبات نقش عربستان سعودي در سربه‌نيست شدن جمال خاشقجي، «حتي اگر كاخ سفيد از اقدام قاطع اجتناب كند، كنگره واكنش نشان خواهد داد.» ماركو روبيو، عضو كميته روابط خارجي سنا در مصاحبه با شبكه خبري سي‌ان‌ان تاكيد كرده است كه «با اين وجود تصور مي‌كنم كه كاخ سفيد راسا اقدام خواهد كرد.»
تهديد در برابر تهديد
روز يكشنبه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در مصاحبه با شبكه خبري سي‌بي‌اس تهديد كرده است كه «عواقب سختي» در صورت تاييد قتل جمال خاشقجي در انتظار عربستان خواهد بود و در برابر، خبرگزاري رسمي عربستان سعودي با انتشار بيانيه‌اي از سوي «يك منبع رسمي» تاكيد كرده است: «پادشاهي سعودي هر اقدامي را با اقدامي بزرگ‌تر تلافي خواهد كرد؛اقتصاد پادشاهي سعودي نقش موثر و حياتي در اقتصاد جهاني دارد و در صورتي كه اقتصاد اين پادشاهي دچار مشكل شود، اقتصاد جهاني دچار مشكل خواهد شد.» ساعاتي بعد، پايگاه خبري العربيه عربستان متعلق به پادشاهي سعودي، با انتشار يادداشتي به قلم مديركل اين شبكه تلويزيوني، تركي الدخيل، نوشت:«در صورتي كه امريكا، عربستان سعودي را تحريم كند، به خودش زخم زده است.» در اين يادداشت آمده است:«عربستان توليدكننده بزرگ نفت خام است، اگر فشاري به عربستان وارد شود، اولين آثارش در بازار نفت خواهد بود و عربستان نمي‌تواند سقف توليد 7 ميليون و 500 هزار بشكه‌اي در روز را حفظ كند، اگر رييس‌جمهور امريكا از نفت
80 دلاري عصباني مي‌شود، كسي در آن شرايط نمي‌تواند نفت 100 دلاري، 200 دلاري يا حتي دوبرابر اين رقم را منكر شود.» اين مدير رسانه‌اي سعودي همچنين تهديد كرده است كه در صورت تحريم عربستان، ممكن است اين كشور فروش نفت خود را به ارزهاي ديگر ازجمله «يوان چين» انجام دهد و تمام خاورميانه در «دستان ايراني قرار مي‌گيرد كه در اين شرايط از واشنگتن به رياض نزديك‌تر است.» اين مقام رسانه‌اي سعودي نتيجه گرفته است:«تحريم عربستان سعودي به معناي ضربه مهلكي به اقتصاد ايالات متحده امريكا خواهد بود، هر چند ممكن است تصور شود كه ضربه‌اي به عربستان است.» فيصل بن فرحان، مشاور ارشد سفارت عربستان در پيامي در توييتر خود نوشته است كه محتواي اين يادداشت «بازتاب‌دهنده تفكر دولت عربستان نيست.» ترامپ با وجود تهديد عربستان سعودي به واكنش سخت، تاكيد كرده‌بود كه به هيچ‌وجه قصد ندارد فروش سلاح‌هاي امريكايي به اين كشور را متوقف كند، چرا كه آن را ضربه‌اي به اقتصاد امريكا مي‌داند، با اين حال مدير شبكه العربيه مي‌نويسد: «همان‌گونه كه خود رييس‌جمهور امريكا گفت، روسيه و چين حاضرند خيلي سريع جاي امريكا را در فروش سلاح به عربستان بگيرند.» او همچنين تاكيد كرده است در چنين شرايطي «حزب‌الله و حماس به دوستان عربستان بدل مي‌شوند و نزديك شدن به روسيه باعث مي‌شود كه ايران و عربستان هم به هم نزديك شوند و چه بسا كاملا آشتي كنند.» بيانيه منتشر شده در خبرگزاري رسمي عربستان سعودي و يادداشت مديركل شبكه خبري العربيه، با واكنش متقابل مقام‌هاي امريكايي مواجه شد. لري كادلو، مشاور اقتصادي كاخ سفيد در واكنش به تهديد تلافي از سوي عربستان سعودي به خبرنگاران گفته است: «اگر لازم باشد، امريكا اقدام قاطع عليه عربستان انجام خواهد داد. امريكا قدرت مسلط در حوزه انرژي است و من تصور مي‌كنم كه كاملا در جايگاه مناسبي قرار داشته‌باشيم و رونق انرژي كشور اجازه مي‌دهد كه هر كمبودي را به سادگي جبران كنيم. منتظر مي‌مانيم تا ببينيم چه اتفاقي مي‌افتد، اما مطمئن باشيد زماني كه رييس‌جمهور بگويد ما در صورت نتيجه ناخوشايند اقدامي انجام خواهيم داد، او قطعا جدي گفته است.» كادلو همچنين تاكيد كرد كه برنامه سفر استيون منوشين، وزير خزانه‌داري امريكا براي گفت‌وگو در مورد «تامين مالي ترورسيم» طي هفته جاري هنوز تغييري نكرده است، اما ممكن است بر اثر سير تحولات و نتيجه تحقيقات در مورد پرونده ناپديدشدن روزنامه‌نگار سعودي، اين سفر هم تحت تاثير قرار بگيرد. كادلو تاكيد كرد: «رييس‌جمهور همواره تصريح كرده كه ما انتظار تحقيقاتي فوري، دقيق، شفاف و باز داريم.»
تيم مشترك تحقيقات
عصر روز يكشنبه رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه و سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان سعودي، تلفني با يكديگر گفت‌وگو كردند. رييس‌جمهور تركيه از عربستان خواسته است تا براي حل و فصل اين پرونده بيشتر همكاري كند؛ يك هيات بلندپايه امنيتي از عربستان براي همكاري با دولت تركيه به استانبول سفر كرده‌اند جايي كه قرار است يك تيم مشترك امنيتي كنسولگري عربستان را براي پيدا كردن سرنخ‌هايي در مورد سرنوشت اين روزنامه‌نگار منتقد جست‌وجو كنند. هر چند هفته گذشته رياض اجازه بازرسي از ساختمان كنسو‌گري را به پليس تركيه داده‌بود، اما همچنان ابعاد اين بازرسي و محل‌هايي كه قرار است مورد بازرسي قرار گيرند بين دو كشور مورد اختلاف بود. به نوشته رسانه‌هاي تركيه، آنكارا پيشنهاد عربستان براي انجام تحقيقات با استفاده از يك تيم مشترك از دو كشور را قبول كرده است. جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد سعودي كه ساكن پايتخت ايالات متحده امريكا بود، دو هفته پيش براي آخرين بار پيش از ورود به ساختمان كنسولگري عربستان در استانبول زنده، ديده‌شده‌بود. به گزارش خبرگزاري رويترز يك مقام آگاه سعودي گفته است: «پادشاه سعودي دستور داده تا دادستان عمومي يك تحقيقات داخلي جامع را براي كشف عوامل پرونده خاشقجي، بر اساس اطلاعاتي كه از تحقيقات در تركيه به دست مي‌آيد، انجام دهد.» اين مقام آگاه كه خواسته نامش پنهان بماند به رويترز گفته است: «پادشاه دستور داده تا خيلي سريع اين پرونده حل شود.»