سياست، نفت را حاشيه‌اي‌تر مي‌كند
نااميدي نسبت به افزايش قيمت نفت
گذشت كمي بيش از يك هفته بعد از تصميم اوپك مبني بر تمديد كاهش توليد طلاي سياه، قيمت‌ها در بازار هنوز جان نگرفته‌اند. برخلاف پيش‌بيني‌ها تغييرات قيمت بيشتر به سمت سقوط ميل دارد تا آنكه راه افزايش در پيش بگيرد. حالا بر شمار تحليلگران بازار نفت كه مي‌گفتند، اوپك در نهايت نمي‌تواند تاثير شگرفي بر بازار نفت بگذارد، روز به روز افزوده مي‌شود. روند معاملات هم نشان مي‌دهد كه اميدهاي كمي براي افزايش قيمت طلاي سياه به بيش از 55 دلار تا پايان سال ميلادي جاري وجود دارد. اين تحولات يعني نقش اوپك نسبت به گذشته كمرنگ‌تر شده است؛ اوپك از توليدكنندگان 40 درصد نفت جهان تشكيل شده و حالا با همكاري چند توليدكننده غير عضو، مانند مكزيك و روسيه، هم توانايي كافي براي بازگرداندن قيمت نفت به سطح دلخواه را ندارد.
از حدود چهار سال پيش كه ناگهان قيمت جهاني نفت كاهش پيدا كرد، اوپك كه ديگر درگير مشكلات سياسي ميان اعضاي اصلي خود بود، ابتكار عمل را از دست داد و نه تنها نظاره‌گر سقوط قيمت‌ها شد بلكه با اضافه توليد، رمق بازار را هر چه كمتر كرد. آن زمان عربستان سعودي، به عنوان بزرگ‌ترين توليدكننده نفت جهان، ميدان‌دار افزايش توليد بود اما تصور نمي‌كرد عاقبت خودش نيز با تبعات آن درگير شود. درنتيجه كنار سعودي‌ها طيفي از متحدان منطقهاي و بين‌المللي شكل گرفتند كه تا دو سال مانع توافق بودند. پس از آنكه كسري بودجه به واقعيتي در اقتصاد عربستان و ديگر كشورهاي اوپك تبديل شد كه امكان گريزي از آن نبود، طرفين به سمت توافق سوق پيدا كردند و سرانجام در ماه نوامبر سال گذشته، به اتفاق آرا كاهش توليد يك ميليون و 200 هزار بشكه‌اي در روز عملي شد. پيش از اجراي اين توافق، قيمت نفت حدود 45 دلار بود و پس از آن عمدتا نرخ‌ها حدود 5 تا هفت دلار از قيمت پيش از توافق بيشتر بود. به بيان ديگر تمام تلاش‌ها و همدلي‌ها در اوپك كه با همراهي چند كشور غير عضو نيز دنبال شد، نهايتا پنج تا هفت دلار به تقويت قيمت طلاي سياه كمك كرد. پيش از اين اتفاقات هم بارها از سوي كارشناسان نسبت به تصميمات اتخاذ شده از سوي اين سازمان هشدار داده شده بود؛ بارها از سوي صاحبنظران جهاني عنوان شد كه رويه اوپك سرانجامي جز تلاش ندارد. اكنون به نظر مي‌رسد، هر چند همچنان اين نهاد به فعاليت خود ادامه مي‌دهد ولي توانايي كمتري نسبت به گذشته در كنترل قيمت و بازار دارد، به گونه‌اي كه تنها يك هفته پس از توافق دوباره و 9 ماهه مبني بر ادامه كاهش توليدات، اميدها نسبت به افزايش قيمت‌ها كم و كمتر شده است. علاوه بر اين نگراني‌ها از افزايش تنش ميان عربستان و حاميانش با قطر هم مزيد بر علت شده تا اميدها به پابرجا ماندن توافق اوپكي‌ها بيش از گذشته در هاله‌اي از ابهام قرار داشته باشد. در اين ميان بالا بردن قيمت نفت از سوي آرامكوي عربستان، براي گريد عرب لايت براي همه مناطق بزرگ آسيا، شمال غربي اروپا و امريكا كه اين امر منعكس‌كننده ساير نشانه‌ها مبني بر اين است كه تلاش‌هاي اوپك براي محدود كردن عرضه به بازار، در حال به ثمر نشستن است.
افزايش اندك در نخستين روز هفته
در آغاز هفته و روز گذشته قيمت نفت در معاملات بازار جهاني و به دنبال تشديد تنش‌ها در خاورميانه و تحت تاثير نشانه‌هاي محدود شدن عرضه اوپك به بازار، بيش از يك درصد افزايش يافت. براساس گزارشي كه ايسنا تهيه كرده، نفت برنت كه قيمت پايه بازار جهاني است، ۷۰ سنت يا 4/1 درصد افزايش يافت و به 65/50 دلار در هر بشكه رسيد. نفت وست تگزاس اينترمديت امريكا به 34/48 دلار در هر بشكه رسيد كه ۶۸ سنت يا 4/1 درصد نسبت به قيمت نهايي معاملات گذشته افزايش داشت. هر دو قيمت پايه هفته گذشته به دليل نگراني‌ها نسبت به افزايش توليد نفت امريكا و تشديد مازاد عرضه در بازار جهاني، حدود ۴ درصد كاهش داشتند. عربستان سعودي به همراه امارات متحده عربي، مصر و بحرين با متهم كردن قطر به حمايت از افراط‌گرايي و ضربه زدن به ثبات منطقهاي، روابط‌شان با اين كشور كه بزرگ‌ترين صادركننده گاز طبيعي مايع در جهان به شمار مي‌رود را قطع كردند. به گفته معامله‌گران، قيمت‌ها همچنين از محدود شدن عرضه در بازار معاملات نفت فيزيكي مورد حمايت قرار گرفتند. طبق آمار تامسون رويترز، صادرات نفت اوپك به مشتريان در سراسر جهان 3/24 ميليون بشكه در روز در ماه مه بود كه در مقايسه با 8/24 ميليون بشكه در روز در آوريل و در مقايسه با متوسط 1/25 ميليون بشكه در روز در پنج ماه نخست سال ميلادي جاري كاهش داشت. اوپك در سه ماه آخر سال ۲۰۱۶ به طور متوسط 4/26 ميليون بشكه در روز صادرات داشت.
با وجود اين، بهاي معاملات نفت برنت حدود هشت درصد پايين‌تر از سطح ۲۵ ماه مه است كه اوپك تمديد توافق كاهش توليد تا پايان سه ماهه اول سال ۲۰۱۸ را اعلام كرد. ضعيف شدن قيمت‌ها به دليل افزايش توليد نفت امريكاست كه در اين توافق مشاركت نداشته است. طبق آمار، توليد نفت امريكا بيش از ۱۰ درصد از اواسط سال ۲۰۱۶ به اين طرف رشد كرده و به 34/9 ميليون بشكه در روز رسيده كه نزديك به سطح توليد عربستان سعودي و روسيه است.
به گفته تحليلگران گروه بانكي ANZ، سرمايه‌گذاران همچنان نسبت به توانايي اوپك براي متعادل كردن مجدد عرضه و تقاضا در بازار ترديد دارند و اين موضوع به همراه دورنماي افزايش بيشتر توليد امريكا، قيمت‌هاي نفت را تحت فشار قرار مي‌دهد. آماري كه روز جمعه از سوي گروه صنعتي بيكر هيوز منتشر شد، نشان داد كه شمار دكل‌هاي حفاري نفت امريكا براي بيستمين هفته متوالي افزايش يافته است.
ميانگين قيمت نفت 55 دلار خواهد بود
يك نظرسنجي كه از سوي رويترز منتشر شده، نشان مي‌دهد كه با وجود توافق اوپك و متحدان براي تمديد توافق كاهش توليد تا سال ۲۰۱۸، تحليلگران نسبت به چشم‌انداز قيمت نفت بدبين‌تر شده‌اند و انتظار دارند قيمت‌ها امسال به طور متوسط حدود ۵۵ دلار در هر بشكه باشد. آن‌طور كه تسنيم از رويترز روايت مي‌كند، كايلين بيرچ، تحليلگر موسسه اي آي يو گفت: «محدوديت‌هاي بيشتر اعمال شده از سوي اوپك به تقويت قيمت نفت كمك خواهد كرد، اما ما انتظار نداريم كه اين محدوديت‌ها براي سوق دادن قيمت متوسط نفت به بالاي 55 دلار در سال 18-2017 كافي باشد. »
وي تداوم مازاد عرضه و رشد محدود مصرف را از دلايل اين رشد قيمت محدود عنوان كرد. اين تحقيق كه از 34 اقتصاددان و تحليلگر انجام شده پيش بيني مي‌كند كه قيمت متوسط نفت در سال 2017 به 55 دلار و 57 سنت برسد كه پايين‌تر از پيش بيني 57 دلار و 4 سنتي ماه گذشته است. بر اين اساس انتظار مي‌رود قيمت نفت سبك امريكا امسال به طور متوسط به 53 دلار و 52 سنت برسد، در حالي كه پيش‌بيني ماه گذشته 54 دلار و 73 سنت بود. اين پيش‌بيني‌ها ضعيف‌ترين پيش بيني در سال جاري ميلادي است و از آغاز سال پيش بيني‌هاي هر ماه نسبت به ماه پيش ضعيف‌تر بوده است. سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) و برخي از توليدكنندگان غيرعضو اين سازمان در روز 25 مه توافق كردند كه توافق كاهش توليد براي كاهش روزانه 8/1 ميليون بشكه از توليدشان را تا 9 ماه ديگر يعني تا پايان مارس 2018 تمديد كنند. 6 ماهه نخست توافق مذكور در سي‌ام ماه جاري ميلادي به اتمام مي‌رسد. اما افزايش توليد نفت امريكا تاكنون موجب تضعيف تلاش‌ها براي كاهش ميزان ذخاير نفت جهان شده است.