ارزيابي برندگان و بازندگان توافق برجام
اكبر قاسمي
سفير پيشين ايران در اوكراين و مصر
اليوت آبرامز، دستيار ويژه اسبق رييس‌جمهور بوش پدر و مدير ارشد امور خاورميانه نزديك و شمال آفريقا
(2001 تا 2009) و از تئوريسين‌ها، نويسندگان متنفذ و مشهور نومحافظه‌كار امريكا بوده در نوشتاري مهم، ارزيابي واقعي خود را از عملكرد اداره اوباما در خصوص برجام ارايه كرده است. آبرامز برندگان و بازندگان واقعي توافق برجام را در پرتو دغدغه‌هاي اصلي دست راستي‌هاي جامعه امريكا را به تصوير كشيده و سعي كرده عمدتا از زوايه خاستگاه‌ها و برداشت‌هاي امريكاييان متمايل به طيف علاقه‌مندان اسراييل برآورد دقيقي از آثار و پيامدهاي عيني برجام را تبيين كند و آن را در اورشليم‌پست منتشر كند. در اين نوشتار، تلخيصي از چكيده ديدگاه‌هاي مطروحه را در فرمت موجزنويسي و با حفظ ادبيات و ادراك وي، بازخواني كرده‌ايم تا از اين طريق كمك به فهم صحيح جامعه نخبگاني و تصميم‌سازان كشور ارايه كرده و بتوانيم به دور از تاثيرات و گرايش‌هاي جانبدارانه سياسي داخلي، نگاهي آزاد و منصفانه، زمينه را براي ارزيابي مستقل و كاربردي نسبت به واقعيت‌ها و آثار متوازن توافق برجام براي كشور، مورد امعان نظر قرار دهيم. آبرامز با انتقاد از نادرستي استدلال‌هاي اوباما از فوايد برجام، ارزيابي خود را در سه سطح پايه‌اي و مرحله‌اي و نتيجه‌گيري پيرامون هزينه‌هاي وارده به امريكا و اسراييل را به شرح ذيل برشمرد:
الف) در سطح پايه‌اي
1- بسته شدن پرونده جامع‌ترين نظام بازرسي‌هاي مختلف و سرزده و پايان شفاف‌سازي
2- بستن پرونده دسترسي به پارچين توسط آژانس، به عنوان سايت هسته‌اي نظامي ايران كه ذرات اورانيوم در آن پيدا شده است.
3- توافق برجام جديد به جاي ممنوعيت موشك‌هاي بالستيك (قطعنامه 2231) توصيه به عدم توسعه آن كرده است و كري در مذاكره، از ايران فريب‌خورده است.
4- درموضوع تحريم‌ها و دسترسي براي اقتصاد ايران، كري به عنوان مشوق سرمايه‌گذاري در ايران و عضو اتاق بازرگاني ايران، مبدل شده است.
5- برجام تغيير رفتار براي ايراني‌ها را به همراه نداشت و دولت ايران، بودجه نظامي سال آينده ايران را
90 درصد افزايش و امريكا با حل دعواي حقوقي اموال نظامي ايران، يك ميليارد و هفتصد ميليون دلار به توان نظامي آن افزود.
ب)نتيجه‌گيري نويسنده از آثار واقعي برجام
1- به ميانه‌روها فرصت داد با بستن پرونده نظام دسترسي بازرسان، ايران جديد را بسازند
2- دروغ درآمدن سياست اوباما مبتني بر شكاف بين ميانه‌ها و تندروهاي ايران
3- تقويت دولت جديد ايران و مشروعيت دادن به قدرت رو به افزايش ايران و به جاي مقابله با نفوذ ايران، قبولاندن به منطقه مبني بر شراكت با ايران
4- تنها فايده برجام «تاخير دستيابي به سلاح اتمي به مدت 10 سال» تا از قاعده حد گريز هسته‌اي تجاوز نكند.
5- وليكن نهايتا ما در مقابل، كنترلي بر زمان گريز هسته‌اي ايران نداريم و حكومت ايران را با پول و يك پيروزي تبليغاتي روبه‌‌رو و دست ايران را براي تهديد ديگران باز گذاشته‌ايم.
6- آبرامز در پايان مقاله با هشدار به همفكران و همسونگران خويش در امريكا و اسراييل درخواست از خواب بيدار شدن را استنتاج مي‌گيرد.
ارزيابي تلخيص‌گر در پرتو بررسي سوابق، نگرش‌هاي آبرامز و دل‌نگراني‌ها و رويكردهاي تاثيرگذار نامبرده در سمت‌ها و موقعيت‌هاي شغلي و تصميم‌سازان و مراكز مطالعاتي و حلقه‌هاي مشورتي موثر و متعدد در محافل نومحافظه‌كاران و حاكميتي ايالات متحده امريكا، به درستي نشانگر نتايج گسترده توافق برجام به ويژه در راستاي خنثي‌سازي توطئه صهيونيست‌ها براي جلوگيري از شكست پروژه ايران‌هراسي و عمق بينش و حكمت ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران براي نيل به اهداف كلان كشور و بهره‌گيري از مذاكره و تعامل براي كسب منافع ملي حداكثري كشور را در شرايط سخت داخلي و منطقه‌اي جمهوري اسلامي ايران را متباين مي‌سازد. از جمله نكات جالب و قابل مداقه، اذعان نويسنده در خلق ظرفيت‌هاي توافق برجام در عرصه‌هاي بستن پرونده‌هاي ساختگي مساله‌ساز و آسيب‌رسان به اعتبار جمهوري اسلامي ايران از قبيل نظام بازرسي‌ها، پارچين و پذيرش توسعه ظرفيت‌هاي موشك‌هاي بالستيكي جمهوري اسلامي ايران، رويكرد مقامات امريكا براي تشويق ديگران به تجارت و سرمايه‌گذاري با ايران، قبولاندن شراكت با ايران در منطقه... همگي نشانگر موقعيت‌هاي بارزي بوده كه در سايه نتايج برجام براي منافع كشور به دست آمده است.