سيد عباس عراقچي در برنامه گفت‌وگوي ويژه خبري:
چرا شعار انرژي هسته‌اي حق مسلم ماست، فراموش شد؟
گروه ديپلماسي|برنامه جامع اقدام مشترك امروز يك ساله شد. توافق هسته‌اي هم در زمان تلاش براي حصول آن و هم در روزهاي به دست آمدن آن و اجرا با حاشيه‌هاي بسيار زياد روبه رو شده است. سيد عباس عراقچي، معاون وزير امور خارجه و رييس ستاد پيگيري اجراي برجام در سه سال گذشته به طور متوسط هر دو ماه يك بار در يكي از برنامه‌هاي تلويزيوني حاضر و در خصوص چند و چون برجام، فرصت‌ها و موانع آن توضيحاتي داده است. دوشنبه شب نيز وي مهمان برنامه گفت‌وگوي ويژه خبري شبكه دو سيما بود تا به مناسبت سالروز توافق هسته‌اي، از دستاوردها بگويد و از موانع. مهم‌ترين محورهاي سخنان وي به شرح زير است:
طرفين به تعهدات خود بر اساس متن برجام پايبند بوده‌اند. هم ما تعهدات خود را اجرا كرديم و هم آنها قوانين را تغيير دادند، قطعنامه‌ها را لغو كردند، پرونده مطالعات ادعايي را بستند.
در نشان داده شدن و بهره مندي از آثار برجام، طرف مقابل ملاك نيست. برخي محدوديت‌هاي بيرون از برجام و برخي از تحريم‌هاي برداشته نشده نيز مهم است. تعهدات آنها انجام شده و اگر نشده بود، پيگيري و برخورد مي‌كرديم. اما آثار عملي رفع تحريم‌ها بحث ديگري است.
متاسفانه آثار برجام فقط به تحريم‌ها محدود شد. 12 سال مردم ايران مقاومت كردند، چرا اين كار را كردند؟ اهداف چالش هسته‌اي به مراتب بزرگ‌تر از اين بود.
شعار اصلي و خواسته مردم ايران با تحمل تهديدها و تحريم‌ها اين بود كه انرژي هسته‌اي حق مسلم ما است. براي اين حق ايستادگي كرديم. يعني اين حق براي ما بايد ترسيم شود.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي يادآور شد: مردم نمي‌گفتند غني‌سازي مي‌خواهيم. روي حق تاكيد داشتند. آيا برجام اين حق را تثبيت كرده؟ به نظرم در اينجا كاملا موفق بوده است.
آنها قطعنامه‌هاي خود را باطل كردند ولي ما يك روز هم غني‌سازي را تعطيل نكرديم. قرار بود تحريم‌ها برداشته شود. برجام قرار بود موانع تحريمي را از سر راه اقتصاد ايران بر دارد كه اينها برداشته شد.
فعاليت‌هاي اقتصادي يك شبه به جاي خود برنمي‌گردد. كسي انتظار ندارد فروش نفت ما يك‌شبه از 1 ميليون بشكه به 5/2ميليون برگردد. مشتريان رفتند كساني ديگر را پيدا كردند. در 6 ماه اخير وزارت نفت فروش نفت را از 1 ميليون به 2 ميليون بشكه رسانده ولي هنوز 500 هزار بشكه تا رسيدن به دو ميليون و 500 هزار بشكه باقي مانده و تحقق اين مهم زمان مي‌برد.
تحريم‌هاي دلار مربوط به تحريم‌هاي اوليه است كه قبلا وضع كرده بودند. تصور مي‌كنم سال 95 بود كه تحريم اوليه به خاطر بحث‌هاي غيرهسته‌اي را تعليق كردند و در سال 2008 تعليق را برداشتند. اصل تحريم دلار، تحريم اوليه است. در مقطعي تعليق شده بود و سال 2008 به جاي اولش برگشت. ما كه دنبال سياست فروش دلار با ارز غيردلار بوديم خودمان شاكي هستيم نمي‌توانيم از دلار استفاده كنيم و در طول مذاكرات به امريكا گفتيم ولي زير بار نرفتند.
مبادله دلاري نمي‌توانيم داشته باشيم ولي معاملات يورو، ين و ارز كره جنوبي دارد انجام مي‌شود. در حال حاضر تخصيص ارز به متقاضيان به روز رسيده و قبل از برجام، اين مدت 4 ماهه بود. به عنوان نمونه يك وارد‌كننده 4 ماه در نوبت مي‌ماند اما اكنون اسناد مثبته ارايه مي‌شود و همان روز ارز در اختيار وارد‌كننده مي‌ماند. پيش‌تر بانك به منابع دسترسي نداشت اما اكنون 10 بانك معاملات يورويي ما را دنبال مي‌كنند و مشكلي
نيست.
6 ميليارد يورو درهند داريم. دولت هند مي‌گويد چنانچه به يكباره بخواهد اين پول را پرداخت كند در اقتصاد اين كشور تاثيرگذار خواهد بود. مقرر شد در 3 ماه اين پول به ايران پرداخت شود و تاكنون بيش از 1ميليارد و 800 ميليون يورو به ما برگردانده شده است. 4 ميليارد يورو از حساب نفتي ما با كشور هند باقي مانده است؛ حدود 800 ميليون يورو با شركت‌هاي يوناني حساب داشتيم.
در دولت قبلي، قانون مبارزه با پولشويي تصويب شد؛ قانون مبارزه با منابع تروريسم نيز اسفند سال گذشته تصويب شد. هر دوي اين قوانين مصوب هستند. ما اينها را به سازمانfatf (گروه اقدام مالي در مبارزه با پولشويي) داديم.
اخيرا ايران از كشور غيرهمكار تبديل به همكار شده كه بايد احتياط كامل درباره‌اش صورت گيرد. درباره تروريسم نيز در برخي بخش‌ها با غرب مشتركيم. مانند داعش و النصره و القاعده. ما نيز كمك مي‌كنيم با منابع مالي آنها مقابله شود. ما نيز معترضيم منابع نفتي داعش نبايد فروخته شود. مجلس شوراي اسلامي سال گذشته قانون مبارزه با منابع مالي تروريسم را تصويب كرده و تبصره گذاشته گروه‌هايي كه با استبداد و استكبار مبارزه مي‌كنند تروريست نيستند. مجلس گفته شوراي عالي امنيت ملي تشخيص مي‌دهد چه گروهي تروريست است و چه گروهي نيست.
اكنون 130 تن آب سنگين داريم. مذاكرات فروش انجام شد و 32 تن به امريكايي‌ها فروختيم و پول گرفتيم. 40 تن با روسيه مذاكره كرديم. آب سنگين اراك مانند چشمه هر سال 25 تن توليد دارد. يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي برجام به رسميت شناختن ما در بازارهاي فروش آب سنگين است. ترتيبات اجرايي آن شامل انبارها و ترتيبات نگهداري مشخص شده و كشور عمان كمك‌هاي خوبي به ما كرده است.
در شوراي امنيت در قطعنامه 1929 گفتند ايران نبايد فعاليت درباره موشك بالستيكي داشته باشد. اين كار آنها خطرناك بود. يكي از دستاوردهاي ما در برجام اين بود كه به هر مشقتي شده گره خوردگي موشكي و هسته‌اي را جدا كنيم. مسائل موشكي كاملا از هسته‌اي جدا شد. اين كار بزرگي بود و خيلي انرژي برد.
در مسائل موشكي همچنان درگيري وجود دارد. آنها نگران توانايي ما هستند. در قطعنامه 1929 موشكي ذيل فصل 7 بود و الزام‌آور بود و مي‌گفتند ايران نبايد فعاليت موشكي داشته باشد. در قطعنامه 2231 اين مساله ذيل فصل 6 آمد و الزام‌آور نيست. حتي امريكايي‌ها گفتند برنامه موشكي قطعنامه را نقض كرد. بعد عقب نشستند و گفتند با قطعنامه ناسازگار است.
بان كي مون بايد هر6 ماه يك‌بار درباره قطعنامه 2231 گزارش بدهد. او پيش‌نويسي تهيه كرده ولي هنوز اين گزارش منتشر نشده است. اين پيش نويس دست ما رسيده و ما به‌شدت اعتراض كرديم. آقاي ظريف مكالمه تلفني بسيار تندي با آقاي بان كي مون در روز عيد فطر داشت. فرداي آن روز معاون آقاي بان كي مون تلفن دكتر ظريف را «توفاني» توصيف كرد.
دبيركل آژانس اشاره به تست‌هاي موشكي ايران كرده بود و نوشته بود تست‌هاي موشكي با روحيه سازنده حاكم بر امضاي توافق هسته‌اي ناسازگار است. ما با ايشان برخورد كرديم. احتمالا بخشي از پيش‌نويس را به رويترز درز دادند. ما برخورد كرديم. يك مقام مسوول ناشناس از طرف ما موضع گرفت. چون پيش‌نويس رسمي نبود ما هم موضع رسمي نگرفتيم.
بان كي مون حق ندارد با گزارش خود به برجام صدمه بزند. فشار امريكا و اروپا بر ايشان موثر بوده و بحث موشكي از هسته‌اي جداست. ما به‌شدت با هر حركتي كه بخواهد براي برنامه موشكي ما چالش ايجاد كند، مخالفيم.
الزامات مقام معظم رهبري در اجراي برجام دو دسته بودند. دسته‌اي بايد اجرا مي‌شدند تا برجام اجرايي شود. آنها همه اجرايي شده. چون اگر انجام نمي‌شد برجام را اجرايي نمي‌كرديم. به عنوان نمونه انتقال سوخت به خارج از كشور بعد از بسته شدن پرونده مطالعات ادعايي نظامي باشد. قرارداد اراك جزو اين بخش بود. تضمين‌ها هم گرفته شد. بخشي از الزامات نيز بعد از اجرايي شدن برجام بود. مورد شاخصش اين بود كه هر تحريم جديد امريكاها ولو غيرهسته‌اي، نقض برجام است. اين مورد شاخص است. ما به عنوان وزارت خارجه به هيات نظارت بر برجام گزارش مي‌دهيم. اين هيات تصميم مي‌گيرد نقض است يا نيست. نقض فاحش است يا غيرفاحش. عكس‌العمل ما چه باشد. وي گفت: اين وظيفه هيات نظارت است. دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي نيز رصد كرده و گزارش مي‌كند. در 6 ماه گذشته بعد از تست موشكي ما امريكايي‌ها چند نفر را به ليست تحريم اضافه كرده‌اند. اين بحث بود كه آيا اضافه شدن افراد، تحريم جديد است يا همان تحريم قبلي است.