ايران؛ نقطه ثقل امنيت منطقه‌يي
محمد ايراني ٭
در هفته‌يي كه گذشت سران و مسوولان ارشد برخي كشورهاي منطقه در سفر به تهران با مقامات و همتايان خود ديدار گفت‌وگو كردند. اينگونه سفرها را در چارچوب همكاري‌هاي منطقه‌يي و مناسبات دوجانبه بايد تحليل كرد. به طور طبيعي وقتي جايگاه يك كشور در سطح منطقه‌يي و بين‌المللي ارتقا پيدا مي‌كند و نشانه‌هاي مثبتي بر ثبات پايدار در اين كشور پديدار مي‌شود، ديدارها و ترددهاي مقامات خارجي براي انجام رايزني‌هاي مختلف در زمينه‌هاي سياسي، امنيتي و تجاري نيز افزايش پيدا خواهد كرد. در حال حاضر مهم‌ترين بحران در منطقه خاورميانه، موضوع رشد جريان افراطي و تروريستي موجود در عراق و سوريه تحت عنوان «داعش» است. اين پديده موجب نگراني همه كشورهاي پيراموني و فرامنطقه‌يي شده و قطعا خطري است كه براي آينده بسياري از حوزه‌هاي باثبات تهديد محسوب مي‌شود. امروز جمهوري اسلامي ايران پس از گذشت 36 سال كه دايما به دلايل مختلف در تحريم، فشار و بحران‌سازي از سوي كشورهاي همسايه يا قدرت‌هاي بين‌المللي بوده است، اگر نگوييم باثبات‌ترين‌كشور منطقه، يكي از با ثبات‌ترين كشورهاي خاورميانه است كه اين امر تاثير بسياري براي كشورهاي مختلفي كه علاقه‌مند براي همكاري با ايران هستند، دارد. اين ثبات پايدار از يكسو و تاثيرگذاري ايران بر كشورها و حوزه‌هاي پيراموني از سوي ديگر، زماني از سوي دولت‌هاي ديگر، ارزش بيشتري پيدا مي‌كند كه از يك بحران سياسي طولاني‌مدت هسته‌يي طي مذاكراتي روشن و با توفيقاتي نسبي خارج شده و احتمالات مربوط به افزايش ناآرامي، بي‌ثباتي و تهديد در حوزه امنيتي كشور نيز تا حدي بسياري كاهش پيدا كرده باشد، بنابراين تحولات ژئوپولتيكي منطقه نه تنها دولت‌هاي ميانه و همجوار بلكه برخي كشورهاي غربي را براي همكاري با ايران با ثبات ترغيب مي‌كند كه در زمينه‌هاي بسيار با اهميتي مثل ثبات و امنيت منطقه با جمهوري اسلامي ايران رايزني كنند. بي‌ترديد اين دولت‌ها نيز ميزان تاثيرگذاري جمهوري اسلامي بر حوزه‌هاي پيراموني را مدنظر دارند. به نظر مي‌رسد كه كشورهاي غربي به تدريج به اين جمع‌بندي رسيده يا خواهند رسيد كه عموم كشورهاي عربي دچار شوك و بي‌ثباتي شده و پس از ظهور گروه تروريستي داعش عملا دست بسته مانده‌اند. اين بهترين تعبيري است كه مي‌توان به‌كار برد، چرا كه پديده داعش از درون كشورهاي عربي بيرون آمده است؛ لذا حتي همان‌هايي كه اقدام به پيدايش و تقويت داعش كرده‌اند امروز در ادامه مسير درمانده‌اند. از طرف ديگر عملا زمينه‌هاي همكاري براي ايجاد ثبات در منطقه خاورميانه بين كشورهاي همين منطقه وجود ندارد يا افق آن زياد شفاف و روشن نيست. معناي اين سخن اين است كه دولت‌هايي كه وابستگي بيشتر به غرب و امريكا دارند به محض شنيدن زمزمه‌هاي همكاري آنها با ايران يا احتمال تغيير استراتژي غرب از خاورميانه به شرق دور، به‌شدت احساس آسيب‌پذيري مي‌كنند اما در حين حال، به جاي اينكه در پي تدوين طرح‌هاي منطقه‌يي باشند (كه اجتناب‌ناپذير است) همچنان به لجاجت، دشمني و عدم اعتراف به رويكردهاي اشتباه گذشته ادامه مي‌دهند كه اين امر براي آينده ثبات منطقه‌يي بسيار خطرناك است. در ابعاد همكاري‌هاي دوجانبه نيز بايد گفت ظرفيت‌هاي مهمي بين كشورهاي همسايه براي ارتقاي مناسبات اجتماعي، فرهنگي و سياسي وجود دارد كه اگر ثبات امنيتي اميدها را افزايش دهد، زمينه‌هاي آن از قبل فراهم است. جمهوري اسلامي ايران به عنوان كشوري با ظرفيت‌هاي اقتصادي و جمعيتي بالا و توانمندي‌هاي بالقوه‌يي كه در حوزه‌هاي مختلف دارد، مي‌تواند هم بازار مناسبي باشد و هم نياز بسياري از كشورها را برطرف كند. ضمن اينكه فراموش نكنيم افزايش مناسبات اقتصادي و رشد حجم تبادلات تجاري و صنعتي خود به خود به روند استمرار ثبات امنيتي نيز كمك شايان توجهي خواهد كرد. سفر متعدد مقامات كشورهاي مختلف به جمهوري اسلامي ايران را بايد در اين چارچوب تحليل كرد.
٭كارشناس روابط بين‌الملل
ايران به تعهدات توافق ژنو پايبند مانده است
آخرين گزارش ماهانه آژانس در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران نشان مي‌دهد كه اين كشور كماكان به تعهدات خود در قالب توافق ژنو پايبند مانده است. به گزارش فارس، آخرين گزارش ماهانه آژانس در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران نشان مي‌دهد كه اين كشور كماكان به تعهدات خود در قالب توافق ژنو پايبند مانده است. خبرگزاري رويترز روز جمعه خبر داد كه گزارشي محرمانه در آژانس تهيه شده كه پايبند ماندن ايران به تعهدات مطرح شده در گفت‌وگو با 1+5 را نشان مي‌دهد. در اين گزارش آمده كه ايران غني‌سازي بالاي پنج درصد و ادامه كار در دو تاسيسات غني‌سازي و يك راكتور آب سنگين خود را متوقف كرده است. مقامات غربي، جمهوري اسلامي ايران را به پيمودن مسير ساخت سلاح هسته‌يي متهم مي‌كنند؛ ايراني‌ها اما در طرف مقابل مكررا گفته‌اند كه هدف‌شان تنها توليد برق و ساخت راديودارو براي بيماران سرطاني است.