تظاهرات علیه ترامپ

تصاویری به اندازه  ده‌ها گزارش

 

محمدرضا بابايي

فضاي سياست بين‌الملل در دوران پساجنگ سرد بيشتر متاثر از نظم تك‌قطبي امريكايي بود. با گذشت بيش از سه دهه، اين نظم تك‌قطبي بيش از پيش با چالش‌هاي جدي مواجه شد كه ثبات و بقاي آن را تهديد مي‌كند. جنگ‌ها، انقلاب‌ها، تشديد منازعات ژئوپليتيكي در سايه ظهور كنشگران تجديدنظرطلب منطقه‌اي در نظم جهاني به مثابه نمود و نمادي از فضاي جهاني در حال گذار از تك قطبي به چندقطبي را تجلي مي‌كند. دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات‌متحده امريكا باتوجه به برداشت‌ها و سوء برداشت‌هايي كه از ماهيت فضاي در حال گذار سياست جهاني دارد؛ در تلاش است تا هژموني امريكا در نظم بين‌الملل را يك بار ديگر احيا نمايد. خلأ‌هاي سياسي-امنيتي نظام تك قطبي و چالش‌هاي هژموني امريكا، بستر را براي بازيگران نوظهور در عرصه نظم جهاني فراهم كرد كه در عرصه اقتصاد، فناوري، قدرت نظامي و منازعات ژئوپليتيكي واشنگتن را به چالش مي‌كشند. از اين رو، جنگ تعرفه‌اي ترامپ عليه اغلب كشورهاي جهان را مي‌توان پاسخي به يك رشته عوامل ژئواكونوميكي و ژئوپليتيكي در هم تنيده‌اي دانست كه در چرخه رقابت ايالات‌متحده امريكا با كنشگران نوظهور تجديدنظرطلب، وقفه ايجاد كرد. سياست تعرفه‌اي ترامپ با واكنش منفي كشورهاي مشمول اين سياست مواجه شد؛ اين كشورها در يك اقدام متقابل بر كالاهاي وارداتي از امريكا تعرفه وضع كردند.

پس‌لرزه‌هاي سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ

در همين راستا خبرگزاري سي‌ان‌ان با انتشار گزارشي به تحليل و بررسي پيامدهاي احتمالي سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ بر اوضاع اقتصادي و معيشتي شهروندان امريكايي پرداخته است. اين خبرگزاري رويكرد منتقدانه‌اي نسبت به افزايش تعرفه‌هاي گمركي بر 185 كشور دارد و اذعان مي‌كند كه امريكا و امريكايي‌ها اولين قربانيان اين سياست خواهند بود. دونالد ترامپ در روز پنجشنبه هفته گذشته بعد از اعلان وضع تعرفه كه از آن با عنوان «روز آزادي» ياد كرد؛ در مصاحبه با رسانه‌ها چنين بيان داشت كه «اين سياست درست مانند يك عمل جراحي است؛ دقيقا مثل جراحي يك بيمار است و اين يك تحول بزرگ است.» او در ادامه افزود: «ما چيزي مانند آن را قبلا نديده بوديم، بازارها و ارزش سهام رونق خواهد گرفت، كشور نيز رونق خواهد گرفت.» اين خبرگزاري در واكنش به اين سخنان ترامپ به وضع تعرفه‌هاي 34درصد متقابل چين در برابر كالاهاي وارداتي اشاره كرد كه رابطه مستقيمي با سقوط دراماتيك بازار سهام در امريكا داشت و افزود كه ترامپ در ايام انتخابات وعده رفاه اقتصادي براي ميليون‌ها امريكايي را داد و اين درحالي بود كه وضع تعرفه تاثير مستقيمي بر افزايش قيمت املاك گذاشت. همچنين اين خبرگزاري با استناد به ديدگاه‌هاي برخي كارشناسان اقتصادي مدعي شد كه سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ دست‌كم در كوتاه‌مدت، باعث تورم و افزايش هزينه‌هاي زندگي در امريكا خواهد شد. كريستين سولتيس، تحليلگر و استراتژيست جمهوري‌خواه رويكرد متفاوتي نسبت به سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ دارد و به در همين راستا به سي‌ان‌ان گفت: «اين تعرفه‌ها بر افزايش هزينه‌ زندگي شهروندان امريكايي تا ميان مدت تاثير مي‌گذارد.» او افزود: «نظم‌دهي مجدد ساز و كار اقتصادي جهاني، همان چيزي است كه ترامپ در بلندمدت به دنبال رسيدن به آن مي‌باشد و از اين رو، از همه مي‌خواهد تا براي دستيابي به اين منافع بلندمدت، با اين چالش‌هاي كوتاه‌مدت كنار بيايند.»

جمع اضداد و تفرق احباب

همزمان نشريه نيويورك تايمز به تحليل و بررسي موشكافانه الگوي نرخ تعرفه‌هاي اعمال شده توسط ترامپ پرداخت و در اين باره نوشت: اقتصاد بسياري از كشورهاي جنوب شرقي آسيا در صادرات، به ايالات‌متحده امريكا متكي است؛ وضع اين تعرفه‌هاي سرسام‌آور ضربه مهلكي به اقتصاد اين كشورها وارد خواهد كرد. ويتنام، كامبوج و تايلند به عنوان اقتصادهاي در حال رشد در يك دهه اخير حجم صادرات خود به امريكا را افزايش داده بودند؛ هدف بلندمدت اين كشورها، خارج كردن چين از بازار ايالات‌متحده و تصاحب جايگاه پكن در صادرات به واشنگتن بود. از اين رو، مي‌توان گفت كه اين سه كشور در جنوب شرق آسيا بيش از همه متحمل زيان‌هاي ناشي از اين سياست تعرفه‌اي شدند. در مقابل، اگرچه قدرت‌هاي اقتصادي مانند چين، ژاپن و هند نيز از قبل وضع اين تعرفه‌هاي گمركي دچار ضرر و زيان مي‌شوند اما هند و چين با وضع تعرفه‌هاي مشابه بر كالاهاي وارداتي ايالات‌متحده، مي‌توانند تا حدي اقتصاد امريكا را به چالش بكشند اما اين قاعده در رابطه با ژاپن چندان صادق نيست؛ زيرا حجم واردات اين كشور از ايالات‌متحده محدود است. نقطه مشترك كشورهاي شرق و جنوب شرق آسيا كه مشمول تعرفه‌هاي ترامپ شدند اين است كه اغلب اين كشورها از متحدان كليدي امريكا در منطقه محسوب مي‌شوند و اين مساله مي‌تواند اين كشورها را وادار به تجديدنظر در ائتلاف و اتحادهاي استراتژيك با واشنگتن كرده و آنها را بيشتر با پكن همسو نمايد. تنها چند ساعت از سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ نگذشته بود كه قيمت نفت در بازار جهاني كاهش پيدا كرد. كاهش قيمت نفت براي كشورهايي كه اقتصاد آنها همچنان وابسته به نفت است، خبر خوشي نيست. ازقضا، برخي كشورهاي وابسته به نفت و در راس آنها كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس نيز مانند ديگر متحدان واشنگتن در شرق و جنوب شرق آسيا و امريكاي شمالي دچار زيان مي‌شوند.

پيامدهاي رويارويي تجاري دو غول اقتصادي

خبرگزاري الجزيره انگليسي در همين راستا با انتشار يادداشتي به بررسي آثار و پيامدهاي جنگ اقتصادي ميان ايالات‌متحده و چين در سايه سياست‌هاي تعرفه‌اي اخير ترامپ پرداخت. به نوشته اين خبرگزاري، ترامپ با وضع تعرفه 34درصد اضافي بر كالاهاي وارداتي در مجموع عوارض گمرگي 54درصد براي كالاهاي چيني درنظر گرفت. بسياري از تحليلگران اين تحول را نقطه آغازين فصل جديدي از جنگ‌هاي اقتصادي ميان واشنگتن و پكن تعبير مي‌كنند. در واكنش به اقدام اخير ترامپ، وزارت دارايي چين نيز در روز جمعه اعلام كرد كه از تاريخ 10 آوريل سال جاري تعرفه 34درصد بر تمامي كالاهاي وارداتي امريكايي وضع كرد. ناگفته نماند كه در گذشته نيز پكن در واكنش به افزايش 10درصد تعرفه‌هاي گمركي واشنگتن بر كالاهاي چيني، تعرفه 15درصد بر زغال‌سنگ و گاز LNG وارداتي از امريكا وضع كرد. ترامپ نيز در واكنش به اقدامات تلافي‌جويانه چين در قبال سياست‌هاي تعرفه‌اي ايالات‌متحده، در حساب رسمي خود در پلتفرم ايكس (توييتر سابق) نوشت: «چين اشتباه بازي كرد. آنها شوكه شدند. آنها نمي‌توانند كاري را كه توان آن را ندارند، انجام دهند.» همچنين پكن در روز جمعه از واشنگتن به سازمان تجارت جهاني شكايت كرد و سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ را منافي با قوانين و اصول اين سازمان دانست. وزارت بازرگاني چين نيز سياست‌هاي سخت‌گيرانه‌اي را در راستاي اعمال محدوديت‌هاي تجاري براي واردات كالا و خدمات از ايالات‌متحده اعمال كرد.

سياست‌هاي تعرفه‌اي دونالد ترامپ كه 185 كشور مشمول آن شدند اقدام جنجال‌برانگيزي بود كه واكنش‌هاي بين‌المللي و داخلي متفاوتي را به دنبال داشت. در ايالات‌متحده، منتقدان اين سياست معتقدند كه اقدامات اخير ترامپ باعث ركود اقتصادي و تكرار سناريوي ركود بزرگ 1929 خواهد شد. در مقابل، طرفداران اين سياست بر اين باورند كه اين سياست اگرچه در كوتاه‌مدت ممكن است تبعات منفي بر زندگي ميليون‌ها امريكايي داشته باشد اما در بلندمدت منتج به اصلاح ساختار نظام اقتصادي به سود ايالات‌متحده خواهد شد. بسياري از جمهوري‌خواهان و در راس آن دونالد ترامپ ساز و كار سازمان‌هاي اقتصادي و مالي بين‌المللي را بستري مناسب براي رشد و توسعه رقباي امريكا تلقي مي‌كنند و معتقدند كه رقباي سياسي و اقتصادي واشنگتن از اين سازمان‌ها به عنوان پوششي امن براي به چالش كشيدن اين كشور استناد مي‌كنند. چالش‌هاي هژموني امريكا در سايه فضاي در حال گذار از جهان تك قطبي به چندقطبي، فرصت را براي تقويت جايگاه كنشگران و بازيگران سياسي و اقتصادي نوظهور در عرصه سياست بين‌الملل فراهم كرد و اين امر به مثابه تقليل تدريجي نقش و جايگاه هژموني واشنگتن در نظم جهاني است. دونالد ترامپ، با اعمال تعرفه‌هاي گمركي سرسام‌آور كه متحدان امريكا را قبل از رقبا هدف قرار داده است، به نوعي سعي دارد تا ضمن مديريت منازعات ژئوپليتيكي در آسيا و آفريقا، در رشد اقتصادي و توسعه فناوري كشورهاي رقيب كه جايگاه جهاني ايالات‌متحده را تهديد مي‌كنند، وقفه ايجاد نمايد. اما پاسخ به اين سوال كه «آيا سياست‌هاي تعرفه‌اي ترامپ، منجر به حفظ و تثبيت جايگاه امريكا در نظم تك قطبي در حال گذار و چه بسا نظم جديد در حال شكل‌گيري، خواهد شد يا خير؟!» بيشتر منوط به زمان و مقتضيات سياست بين‌الملل مي‌باشد.

‌خبرنگار حوزه بين‌الملل