فیاض زاهد و محمد مهاجری در یادداشتی مشترک تحلیل کردند
سالی که نکوست
سال 1404 سال سختي است و دولت پزشكيان وارث نابساماني‌هاي سال پيش و نيز دولت‌هاي قبل است. برشمردن مشقت‌هاي سالي كه نخستين روزهاي آن را آغاز كرده‌ايم نه‌تنها نبايد مردم را به سمت نوميدي و سستي سوق بدهد بلكه مي‌تواند اراده‌اي سخت‌تر همراه با خردورزي بيشتر را به همراه داشته باشد.
ايران ما در برهه‌هايي حتي پس از پيروزي انقلاب اسلامي حوادث سهمگيني را از سرگذرانده كه برخي از آنها اگر در نقطه‌اي ديگر از دنيا رخ داده بود به سرنگوني حكومت منجر مي‌شد. طراحي كودتا، ترورهاي متعدد در حد سران قوا توسط گروهك‌ها و مهم‌تر از همه جنگ تحميلي فرآيندهايي به حساب مي‌آيند كه كيان كشور و نظام را به خطر جدي انداختند.
ايرانيان اما - با هر مذهب و انديشه و قوميت - باهمدلي از پس بحران‌ها برآمدند و آرزوهاي متعدد سلطنت‌طلبان، گروه‌هاي تروريستي، سردمداران امريكا و ... تحقق نيافت.
با اين همه در مقاطعي برخي از ناكارآمدي‌ها آنچه را دشمن خارجي نتوانست به منصه ظهور برساند، بر كشور حاكم كرد. گفتنش سخت است اما پاره‌اي از اقداماتي كه در اين پروسه انجام شد، به‌نام انقلاب و دين و ارزش‌ها صورت گرفت. روزي كه تحريم به مثابه عنصري ضداقتصاد عليه ايران به كار گرفته شد رييس‌جمهور وقت با مسخره كردن آن، در واقع منافع ملت را به استهزا گرفت. هم او وقتي در سازمان ملل حرف‌هاي مهمل و پوچ بر زبان مي‌راند، آينده‌اي تاسف‌بار براي ايران در حال وقوع بود.
ارزش‌فروشي بازار مكاره‌اي است كه هنوز هم رونق دارد و عده‌اي با چشم‌بندي، كالاي خود را به خورد خلايق مي‌دهند . صحنه آرايان اين بازار هر هدف و نيتي - ولو خير - داشته باشند در حال لطمه زدن به اقتصاد و فرهنگ سياست ايران‌زمينند. هم اينان باعث شده‌اند بخش بزرگي از جامعه اعتماد خود را به حاكميت از دست بدهند.سه انتخابات كه در حدفاصل 1398 تا 1402 برگزارشد حكايت از كاهش شديد سرمايه اجتماعي داشت و معلوم نيست اگر پزشكيان در انتخابات 1403 حضور نمي‌يافت آن سيكل معيوب ادامه پيدا نمي‌كرد.
همزمان با روي كار آمدن پزشكيان توطئه‌هاي اسراييل يكي پس از ديگري شكل گرفت و مشكلات اقتصادي نيز با سرعتي بيش از پيش گريبانگير جامعه شد. انتخاب ترامپ به رياست‌جمهوري امريكا نيز زخم بزرگ‌تري بود كه ايران و جهان را تحت تاثير قرار داد و اكنون پس از چندماه، كار به تهديدات اقتصادي (گسترش تحريم‌ها) و نظامي كشيده شده. در اين شلوغ بازار، جماعت ارزش فروش كه اشارتي به آنها رفت با طرح مسائلي همچون اصرار به قانون پرضرر عفاف و حجاب و مخالفت با رفع فيلترينگ و نيز استيضاح وزير اقتصاد، گل به خودي زده‌اند و مي‌روند تا پازل اسراييل و امريكا را تكميل كنند. از آن سوي نيز عده‌اي همسو با بيگانگان به خالي كردن دل مردم مشغولند.
شرايط امروز را نبايد با دوره‌هاي قبل يكسان دانست و تهديدات را سرسري گرفت. روزگار خرج كردن شعارها و احساسات به سرآمده و اين متاع‌ها را كسي نمي‌خرد. پس چه بايد كرد؟
آنچه جهان امروز را با دوران پيش از خود متفاوت مي‌كند، كمرنگ شدن ارزش‌هاي انساني، حقوق بشري و پرنسيب‌هاي بين‌المللي است. نهاد قدرت بين‌المللي در حال پوست اندازي و رخ نمودن واقعيت عريان خويش است
چيزي شبيه دوران استعمار؛ آنچه در داستان غزه رخ داد و كشتار بيش از ۶۰ هزارنفر تنها با ارزش‌هاي غيراخلاقي قرن 18 و 19 قابل مقايسه است. آنچه شاهد هستيم شبيه عصري است كه توماس اشپينگلر، فيلسوف برجسته تاريخ ابتداي قرن بيستم، نام آن را «سقوط غرب» ناميده بود. او مبناي كتابش را با تحير از سقوط اخلاقي غرب بنياد نهاده بود. پيش‌بيني او درباره ظهور هيتلر و سپس توحش بي‌حد و حصري كه رخ داده بود، ما را به اين حقيقت رهنمون مي‌کند كه ارزش‌هاي سمبليك غرب هر روز بي‌معناتر مي‌شود.
اين خوي غيراخلاقي و تمركز بر روش‌هاي مركانتليستي و توسعه‌طلبانه ديگر شامل بلژيك، اسپانيا، پرتغال، فرانسه انگلستان عصر ويكتوريا نيست. امروز دونالد ترامپ با روشي كه در حكمراني در پيش گرفته، نرم‌هاي به رسميت شناخته شده حتي در حوزه آتلانتيك را زيرپا نهاده است. در يك كلام، زمانه زمانه زور و قلدري است. از سويي رژيم غاصب فكر مي‌كند بهترين فرصت براي سركوب ايران است. دونالد ترامپ هرچند اعتقادي به جنگ همه‌جانبه ندارد، اما اين احتمال متصور است كه شايد سطحي از اعمال عمليات محدود نظامي را امتحان كند. از سويي مي‌توان متصور بود كه حتي اسراييل به عنوان دولت نيابتي بخواهد از فرصت موجود براي تعرض به تاسيسات ايران بهره‌برداري كند.
اوضاع داخلي هم چندان مناسب نيست. ما با زنجيره‌اي از مشكلات طرفيم. ايران نبايد به هيچ‌وجه حتي ريسك تهديد را به جان بخرد. تا دير نشده بايد به ديپلماسي و گفت‌وگو فرصت تنفس داد. مجموعه‌اي از تحليل داده‌ها نشان مي‌دهد تا اين لحظه هر دو طرف علاقه‌مند به پيداكردن راه‌حلي ديپلماتيك هستند. همانطور كه تاخير چند‌ساله در تحقق توافق سياسي دست ايران را از امتيازات قبلي خالي كرد، زمان به دشمن بزرگ ما بدل شده است. گاهي بهتر است چون صلح حديبيه هرچند در ظاهر گامي به عقب‌برداريم اما مي‌تواند منشأ دستآوردهاي مهم‌تر نيز باشد.