وال استريت ژورنال دلايل مخالفت كشورهاي عربي با ايده ترامپ درباره فلسطين را بررسي كرد
رمزگشايي از ساز ناكوك اعراب
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا بارها مدعي شده است كه قصد دارد مردم فلسطين را از غزه خارج و آنها را به مصر و اردن منتقل كند. اين درحالي است كه گروهي از تحليلگران مدعي‌اند احتمالا به موجب حساسيت‌هايي كه ايجاد خواهد شد، اين ايده مي‌تواند واكنش جهان عرب را هر چند به ظاهر به دنبال داشته باشد، چراكه اين اقدام مي‌تواند تلاش‌ها براي ايجاد يك دولت فلسطيني را به حاشيه ببرد.
به ادعاي ناظران رهبران عرب اما فارغ از تشكيل دولت فلسطين، دليل ديگري براي مخالفت‌خواني‌هاي خود با ايده انتقال ميليون‌ها غزه‌اي به كشورهاي همجوار دارند و آن به خاطر داشتن تجربه‌هاي گذشته از اين انتقال‌هاي جنجالي است. نشريه وال استريت ژورنال با انتشار يادداشتي در اين راستا آورده است كه از زمان تاسيس كابينه اسراييل در سال 1948، پناهندگان فلسطيني براي اين دولت‌هاي عربي هزينه ساز بوده‌اند، چراكه در ادامه اين انتقال‌ها و در همان زمان بود كه جنبش ملي‌‌گرايي فلسطيني وجود آمد و در ادامه نيز به كشورهاي ديگر نيز سرايت كرد. از طرفي اين پذيرش منجر به درگيريهايي ميان دولت‌هاي عربي با اسراييل شد كه تا امروز نيز همچنان ادامه دارد. در ادامه نيز يعني در دهه‌هاي بعد اين جنبش به تهديدي سياسي و وجودي براي دولت‌هاي عربي كه ميزبان فلسطينيها بودند، تبديل شد؛ چراكه از ميان اين آوارگان فلسطيني، گروه‌هاي مبارزي تربيت شدند كه به حملات خود به اسراييل ادامه مي‌دادند. از طرفي نيز دولت‌هاي عربي به خاطر چنين حملاتي، با انتقام‌‌جويي‌‌هاي اسراييل مواجه شدند كه غالبا نيز به زيان جمعيت بومي اين كشورها تمام مي‌شد.در ادامه گزارش وال استريت ژورنال آمده است كه تا ميانه سال 2022، نزديك به 6 ميليون فلسطيني تحت سرپرستي آژانس امداد و كار سازمان ملل براي پناهندگان فلسطيني به عنوان پناهنده شناخته مي‌شدند. تعداد زيادي از اين آوارگان در اردوگاه‌هاي مختص پناهندگان تحت مديريت آنروا زندگي مي‌كنند، به‌گونه‌اي كه در برخي كشورهاي عربي، پناهندگان فلسطيني شكايت داشتند كه به عنوان شهروندان درجه دو محسوب مي‌شوند و عمدتا فرصت‌هاي شغلي محدودي دراختيار آن قرار داده مي‌شد.
جنگ داخلي در اردن و لبنان
در سال 1951، گروهي از شبه نظاميان فلسطيني، عبدالله اول پادشاه اردن را ترور كردند و اين شد نقطه آغاز تاريخ پرتنش ميان پادشاهي اين كشور و فلسطينيها. در اوايل دهه 1970، سازمان آزادي‌‌بخش فلسطين (ساف) به رهبري ياسر عرفات، پس از آنكه اين گروه تلاش كرد از قدرت «حسين» پادشاه بعدي اردن بكاهد و درنهايت نيز توسط ارتش سركوب گرديد، از اردن اخراج شد. اين درحالي است كه هزاران فلسطيني در اين درگيريها كشته يا اخراج شدند؛ بسياري نيز به لبنان رفتند. در لبنان نيز مبارزان فلسطيني دوباره سازماندهي خود را از سر گرفتند. اسراييل هشت سال بعد يعني در سال 1978 به لبنان حمله كرد. اين مبارزان فلسطيني سازماندهي شده در جنگ داخلي لبنان نيز در كنار جنبش ملي لبنان در برابر ماروني‌ها كه مورد حمايت تل‌آويو بودند شركت كردند. حملات فلسطينيها به اسراييل اما در آن جنگ منجر به حمله اسراييل به لبنان در سال 1982 شد، همان زماني كه سازمان آزادي‌‌بخش فلسطين به طور رسمي از اين كشور اخراج شد. در همان بازه زماني جنبش حزب‌الله لبنان براي مقاومت در برابر اشغال اسراييل تشكيل شد. گفتني است هرچند حزب‌الله عمدتا از شيعيان لبناني تشكيل شده است، اما به مدت چند دهه به حمايت از مردم فلسطين پرداخته و مواضع خصمانه‌‌اي نسبت به اسراييل اتخاذ كرده است و حتي در جنگ‌هاي 2006 و آخرين درگيري ميان فلسطين و اسراييل كه از اكتبر 2024 آغاز شد مشاركت كرده است. همزمان نيز نيويورك تايمز طي گزارشي با اشاره به درگيريهايي كه كشورهاي ميزبان فلسطينيها در خود داشتند آورده است كه اردن همچنان و اكنون نيز بزرگ‌ترين جمعيت فلسطينيان با شرايط پناهندگي را در خود جاي داده است كه تعداد آنها به 2.4 ميليون نفر مي‌رسد. اين درحالي است كه بيشتر آنها به چالشي براي ميزبان خود كه اتفاقا مورد حمايت ايالات‌متحده نيز هست ايجاد كرده است. امريكا از زمان توافق صلح امان با اسراييل در سال 1994، اين كشور را به رسميت شناخته است. اكنون نيز عبدالله دوم پادشاه اردن ايده دونالد ترامپ مبني بر پذيرش انبوه پناهندگان فلسطيني را رد كرده و همزمان به ماندن فلسطينيها در سرزمين‌شان و همچنين تضمين حقوق مشروع آنها، مطابق با راه‌حل دو دولتي اشاره كرده است.
مصر و نوار غزه
در ادامه گزارش وال استريت ژورنال آمده است كه در مصر اما پس از جنگ 1948، بخشي از سواحل مديترانه‌اي كه به نام نوار غزه شناخته مي‌شود توسط اين كشور اداره مي‌شود. در همان زمان نيز ايالات‌متحده و سازمان ملل سعي كردند آوارگان غزه را در مصر، ليبي و ديگر كشورهاي عربي اسكان دهند، اما جمال عبدالناصر در سال 1955 پس از بروز اعتراضات، با اين ايده مخالفت كرد. در اين بازه زماني بود كه مواضع جنجالي عبدالناصر براي تشكيل دولت توسط مبارزان فلسطيني به مساله‌اي مهم در سراسر جهان عرب تبديل شد و كمك كرد و منجر به اين شد كه تلاش‌هاي بين‌المللي براي اسكان آوارگان در جاي ديگر متوقف شود. اسراييل اما پس از جنگ 1967 نوار غزه را اشغال كرد و دوازده سال پس از آن يعني در سال 1979 قاهره با اسراييل توافق صلح امضا كرد، اما از زمان به دست گرفتن كنترل غزه توسط حماس در سال 2006، مصر به تحريم اسراييلي‌‌ها عليه نوار غزه پيوسته است. گفتني است مقامات مصري اعلام كرده‌اند كه از آغاز جنگ، بين 110 هزار تا 115 هزار نفر از غزه به سرزمين مصر وارد شده‌اند. اكنون نيز با رسانه‌اي شدن ايده ترامپ براي انتقال آوارگان فلسطيني به كشورهاي همجوار، دولت مصر كه تاكنون آزادي بيان و هرگونه تجمعي را محدود مي‌كرد، اما طي روزهاي اخير به شهروندان خود اجازه داده است تا در خيابان‌ها عليه درخواست‌ها براي جابه‌جايي فلسطينيها و انتقال به اين كشور دست به اعتراض بزنند. همزمان نيز عبدالفتاح السيسي رييس‌جمهور اين كشور درخواست ترامپ براي جابه‌جايي فلسطينيها را بيعدالتي خوانده است. گفتني است السيسي طي سخنراني كه روز چهارشنبه گذشته ايراد كرد، گفت: «من بايد خواست عمومي را در مورد اين قضيه در‌نظر بگيرم، نه نظر عرب‌ها يا مصري‌ها، بلكه آن نظر عمومي كه آنچه 70 سال بر مردم فلسطين گذشته را به عنوان يك بيعدالتي تاريخي مي‌‌بيند. البته كه من فكر نمي‌كنم اين جابه‌جايي مجددا اتفاق بيفتد!» السيسي پيش‌تر و در اكتبر 2023 گفت كه جابه‌جايي فلسطينيها به شبه جزيره سيناي مصر مي‌تواند اين منطقه را به پايگاهي براي حملات عليه اسراييل تبديل كند و اين مي‌تواند صلح با تل‌آويو را دچار تهديداتي كند.
عراق
به گزارش نيويورك تايمز درباره عراق اما بايد گفت كه هزاران فلسطيني ديگر پس از جنگ 1948 و همان زماني كه ارتش اين كشور با نيروهاي اسراييلي در اطراف شهر حيفا مي‌جنگيد به عراق هجوم آوردند. دولت عراق نيز در آن زمان كه صدام بر اين كشور حكومت مي‌كرد به پناهندگان خدماتي از‌جمله مسكن و تحصيل رايگان ارايه داد. گفتني است صدام گروهي نظامي را با هدف فتح قدس راه‌اندازي كرد كه اين گروه به استخدام شيعه‌هاي فقير و تحريك نارضايتي عمومي از ساكنان فلسطيني پرداخت، اما فلسطينيها در عراق هم پس از حمله ايالات‌متحده در سال 2003 كه به سرنگوني دولت صدام منجر شد، با واكنش‌هاي منفي مواجه شدند. طبق گزارشي از سازمان ديده بان حقوق بشر در همان زمان منتشر شد آنها با آزارهاي شديد، حملات خشونت‌‌آميز و اخراج‌هاي اجباري از خانه‌هاي‌شان روبه‌رو شدند. درنهايت بر اثر اين فشارها بسياري از جمعيت 34 هزار نفري تا پيش از 2003 به اردن فرار كردند.
سوريه
در ادامه گزارش وال استريت ژورنال آمده است كه مشخصا درباره سوريه، در همان زمان حداقل 80 هزار فلسطيني در طول جنگ 1948 به سوريه فرار كردند و درنهايت اين جمعيت در حدود دوازده اردوگاه در سراسر اين كشور مستقر شدند. اين درحالي است كه درگيريها بين دولت سوريه و گروه‌هاي مسلح عمدتا در خارج از مرزهاي سوريه همچنان ادامه داشت. ارتش اين كشور از سال 1976 به مدت تقريبا 30 سال لبنان را تحت اشغال خود درآورد و همچنين با سازمان آزادي‌‌بخش فلسطين به رهبري ياسر عرفات درگير شد و درنهايت به اخراج او به تونس كمك كرد. نشريه واشنگتن‌پست با انتشار يادداشتي به ابعاد ديگري از ايده جنجالي ترامپ مبني بر انتقال آوارگان فلسطيني به كشورهاي همجوار آورده است كه پادشاهي‌هاي خليج‌فارس به لحاظ فني پناهندگان فلسطيني را نمي‌پذيرند و در ظاهر مدعي‌اند كه فلسطينيها بايد در شرايطي ايده‌آل و در سرزمين خود باقي بمانند. با اين حال، خليج‌فارس بيش از 600 هزار فلسطيني را در خود جاي داده است، چراكه به ادعاي اين نشريه و بنابر گزارشي كه سازمان مركزي اطلاعات امريكا (CIA) در سال 1983 منتشر كرد، اين ادعا همچنان مطرح است كه احتمالا پناهگاهي‌ها در ازاي عدم دخالت آوارگان در امور داخلي ميزبانان‌شان ارايه شده است. اين درحالي است كه از همان اوايل دهه 1980، رهبران عرب خليج‌فارس كه نگران اقدامات مبارزان فلسطيني مشخصا عليه اسراييل در خارج از مرزهاي خود بودند شروع به محدود كردن مهاجرت فلسطينيها كردند. به گزارش وال‌استريت ژورنال با اين حال اما مساله فلسطين همچنان دغدغه اعراب خليج‌فارس است، چراكه آنها همزمان از اين موضوع ترس دارند كه نارضايتي‌هاي فلسطيني‌هاي مقيم كشورشان به شهروندان بومي و نيز ساير مهاجران ناراضي سرايت كند.