ضرورت وجود صنايع دفاعي تركيه براي اروپا

آقاي مارك روته، دبيركل ناتو در جلسه اخير كميته امور خارجي پارلمان اروپا پيرامون برنامه‌‎هاي دفاعي اتحاديه اروپا اعلام كرد: ايجاد يك «ناتو اروپايي» طي 10 يا 15 سال آينده يك «توهم» است. لزوم مشاركت كشورهاي غيرعضو اتحاديه اروپا در تلاش‎هاي صنعتي دفاعي اين اتحاديه براي امنيت اروپا ضروري است و ايجاد موانع جديد ميان متحدان ناتويي و تضعيف يكديگر اين متحدين به معناي «خودزني» خواهد بود.  وي با اشاره به برنامه پيشنهادي كميسيون اروپا براي تقويت صنعت دفاعي اروپا اعتقاد دارد اهداف اين برنامه شامل «تقويت رقابت‌پذيري، تاب‌‌آوري و توانايي پاسخگويي صنعت دفاعي اروپا، تقويت توانايي صنايع دفاعي اروپا جهت توليد و تامين به ‌موقع محصولات دفاعي و كمك به بازسازي صنعت دفاعي اوكراين» است. اين برنامه شامل بودجه‎‌اي معادل 1.5 ميليارد يورو براي سال‎‌هاي 2025 تا 2027 است و هدف آن افزايش آمادگي صنعتي دفاعي اتحاديه اروپاست. در اين راستا، موضوع مشاركت كشورهاي غيرعضو اتحاديه اروپا چون امريكا، انگليس در اين طرح نيز مطرح است. به باور او، مشاركت كشورهاي غير اتحاديه اروپا، در تقويت صنعت دفاعي اروپا براي امنيت اين قاره ضروري است. از همكاري دفاعي با تركيه به ‎عنوان يك عضو ارزشمند ناتو استقبال مي‎شود. شواهد نشان مي‎دهد تركيه به‎ دنبال قراردادهاي جديد دفاعي با كشورهاي اروپايي است و در اين راستا همكاري‎هاي جديدي در زمينه سامانه‎هاي مشترك دفاعي با كشورهاي عضو اتحاديه به خصوص ايتاليا و اسپانيا را توسعه مي‎دهد. كشورهاي ديگر همچون لهستان، روماني و استوني نيز جهت خريداري سامانه‎هاي دفاعي تركيه اقدام كردند. تعدادي از كشورهاي اروپايي در حال همكاري و سرمايه‌گذاري در صنايع دفاعي تركيه هستند، به‎‌ويژه در بخش‎هايي چون ساخت كشتي‎هاي جنگي، پهپاد و سامانه‎هاي پدافند هوايي. در چارچوب برنامه‌هاي دفاعي اتحاديه اروپا و تلاش‌‎هاي مستمر براي تقويت ساختار دفاعي اين اتحاديه، مسائل مختلفي در خصوص همكاري با كشورهاي غيرعضو اتحاديه مطرح است. يكي از اين مسائل مهم اين است كه آيا اتحاديه اروپا بايد به صنايع دفاعي كشورهاي غيرعضو اجازه مشاركت در پروژه‌هاي دفاعي خود را بدهد يا اينكه فقط بايد به صنايع دفاعي كشورهاي عضو اولويت داده شده و منابع مالي خود را به اين صنايع جاري كند. اتحاديه اروپا بايد تصميم بگيرد كه چگونه مي‌تواند از يك سو به هدف امنيت دفاعي رسيده و از سوي ديگر روابط راهبردي با كشورهاي غير عضو را حفظ كند. در اين چارچوب، كشورهاي اروپايي نظرهاي متفاوتي دارند.  موسسه بين‎المللي مطالعات راهبردي (IISS) در گزارشي در نوامبر گذشته با عنوان «صنعت دفاعي تركيه: كدام راه رو به جلو؟» نتيجه‎گيري كرده برخي كشورهاي اروپايي مانند ايتاليا، اسپانيا، لهستان، روماني و بريتانيا بر حضور فعال كشورهاي غيرعضو در پروژه‎‌هاي دفاعي تاكيد داشته و آن ‎را به‎ عنوان يك ضرورت راهبردي براي تقويت امنيت قاره اروپا مي‎دانند. اين كشورها به خصوص ايتاليا و اسپانيا به دنبال همكاري بيشتر با تركيه هستند. ايتاليا، اسپانيا و انگليس به ‎دنبال همكاري با تركيه هستند و اين كشور را متحد مهم ناتويي مي‎دانند كه داراي نقش محوري در امور امنيتي اروپا  خاورميانه و آفريقاست.  همكاري ايتاليا و اسپانيا در پروژه‎‌هاي مشترك دفاعي با تركيه در زمينه بالگرد T129 ATAK با همكاري شركت هوافضاي تركيه و Fincantieri ايتاليا بوده است. ايتاليا قصد دارد موشك‎هاي هدايت‌شونده Cirit محصول شركت Roketsan تركيه را خريداري كرده تا پهپادهاي خود را به آن مجهز كند. همكاري اسپانيا نيز در زمينه ساخت كشتي تهاجم آبي خاكي توسط شركت Sedef تركيه با همكاري شركت اسپانيايي Navantia خواهد بود. 

اسپانيايي‎ها قصد دارند هواپيماهاي آموزشي Hürjet تركيه را خريداري كنند. آلماني‎ها نيز در زمينه ساخت كشتي‎هاي جنگي (كلاس MEKO) با تركيه همكاري كردند در حالي كه زيردريايي‎هاي جديد تركيه نيز بر اساس كلاس 214 ساخت آلمان ساخته مي‎شوند. تركيه همچنين به‎ عنوان يك توليدكننده سيستم‌هاي دفاعي پيشرفته، نه‌تنها به كشورهاي فوق، بلكه به شماري از كشورهاي ديگر اروپايي همچون روماني (پهپاد)، لهستان (پهپاد)، هلند (سامانه پدافند هوايي)، استوني (خودروی زرهي)، مقدونيه شمالي (خودروی زرهي)، كوزوو (پهپاد)، آلباني (پهپاد)، اسلووني (خودروی زرهي)، مونته‌نگرو (خودروی زرهي) و مجارستان (خودروی زرهي) صادر مي‌كند. به‎ گفته رييس اداره صنايع دفاعي تركيه، اين كشور در سال ۲۰۲۴ به ركورد ۷.۲ ميليارد دلار رسيده است. يك‌سوم اين فروش مربوط به پهپادها بوده است. صادرات صنايع دفاعي و هوافضاي تركيه سالانه نزديك به ۳۰ درصد افزايش يافته و به ركورد جديد ۷.۲ ميليارد دلاري در سال ۲۰۲۴ رسيده است. اين دستاورد از هدف صادرات دفاعي سالانه ۶.۵ ميليارد دلاري، ۱۱ درصد هم فراتر رفته است. در سال ۲۰۲۴، صادرات صنايع دفاعي و هوافضاي ما، ازجمله صادرات ناتو و خدمات، با افزايش ۲۹ درصدي به ۷.۱۵۴ ميليارد دلار افزايش يافت و به ركورد جديدي رسيد. آنكارا مدعي است با فعاليت‌ها و تماس‌هاي بين‌المللي، شركت‌هاي تركيه‌اي قادر به صادرات نه به يك منطقه خاص، بلكه تقريبا به كل جهان شده‌اند. صنعت دفاعي تركيه در سال‌هاي اخير درآمد روبه‌رشدي در فروش خارجي داشته. تركيه در سال ۲۰۲۳ موفق شد ۵.۵ ميليارد دلار صادرات تسليحات داشته باشد كه در همان سال نيز يك ركورد بود. 
تركيه ۶۵ درصد از بازار جهاني هواپيماهاي بدون سرنشين و پهپادها را در اختيار دارد. بررسي‎هاي پايگاه اطلاعاتي سازمان ملل نشان مي‎دهد، روماني با سهم ۲۲ درصد، امريكا با سهم ۲۰ درصد، امارات با سهم ۸.۶۳ درصد، آذربايجان با سهم ۶.۲۱ درصد، لهستان با سهم ۵.۹۵ درصد و اوكراين با سهم ۴.۳۱ درصد، ۶ كشور از خريداران مهم تسليحات تركيه هستند.
 بر اساس اطلاعات سازمان تجارت جهاني مهم‎ترين اقلام صادراتي تركيه، هواپيما و قطعات هليكوپتر، موتورها، قطعات تانك و ساير وسايل نقليه زرهي زميني، مهمات براي ساير سلاح‌ها، توربوجت براي هواپيماهاي غيرنظامي، تفنگ‎هاي شكاري و تجهيزات‌ گيرنده و فرستنده براي استفاده 
نظامي است.پژوهشگر مسائل بين‌الملل