چند نكته درباره نشست خبري وزير فرهنگ
امنيت در پشت ديوار شيشه‌اي
سعيد رجبي فروتن
سيدعباس صالحي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي شايد اولين وزير دولت چهاردهم است كه در يك نشست مطبوعاتي با تعداد زيادي خبرنگار شركت كرد و به سوالات آنها پاسخ داد. بعضي از وزرا از گذشته تا حال پاسخگويي سرپايي به خبرنگاران در حياط دولت را كافي دانسته و به زعم خود دنبال دردسر بيشتر نمي‌گردند!
در اين نوشتار به نكاتي از اين گفت‌وگوي انجام شده اشاره مي‌كنم.
سيدعباس صالحي در ابتداي جلسه به اينكه از جنس رسانه است، از علاقه‌اش به پاسخگويي و شفافيت حرف زد. او از اين امر به ايمن بودن در پشت ديوار شيشه‌اي تعبير كرد.
لحن و بيان صادقانه و بدون لفافه دكتر صالحي امتياز مثبتي براي او است. او بدون بزرگ‌نمايي كارهاي انجام شده، به كاستي‌ها و نواقص نيز تصريح كرد و در جايي بدون پنهانكاري از وجود ليست سياهي خبر داد كه تعداد محدودي از اهالي فرهنگ و هنر را در برمي‌گيرد.
البته او به اين مطلب اشاره نكرد كه ممنوع از فعاليت كردن برخي سلبريتي‌ها به استناد كدام ماده قانوني است و اگر محاكم قضايي رايي در اين باره صادر كرده‌اند، استناد آنها به كدام نصوص قانوني است.
صالحي در جاي ديگر درباره جا ماندن برخي فيلم‌ها به جشنواره فيلم فجر از مقررات آيين‌نامه‌اي حرف زد كه به موجب آن، فيلم‌هاي فاقد پروانه‌اي كه در جشنواره‌هاي جهاني شركت كرده‌اند، حق شركت در جشنواره پيش رو را ندارند. اين در حالي است كه تعدادي از فيلم‌هاي راه يافته به بخش مسابقه، پيش از اين در جشنواره‌هاي خارجي حضور داشته‌اند. البته از اينكه چنين فيلم‌هايي با پروانه نمايش يا بدون پروانه در مجامع سينمايي شركت كرده‌اند، بي‌خبر هستم.
به اين خاطر ضرورت حكم مي‌كند كه بيش از وزير ارشاد، معاونان او به ويژه در حوزه‌هاي سينما، هنر، كتاب و مطبوعات با خبرنگاران نشست‌هاي پرسش و پاسخ را امتداد بخشند. به عنوان مثال در نشست اخير وزير پيرامون سانسور و مميزي كتاب به نكته درستي اشاره كرد كه جهان تغيير كرده است و با تيراژ بسيار پايين كتاب شايد نياز به ادامه ساز و كارهاي موجود مميزي نباشد. ايشان از گفت‌وگوي چهره به چهره «بررسان كتاب» با مولفان سخن گفت تا نويسنده فرصت دفاع از متن كتاب خود را داشته باشد. اين اطلاعات كلي براي خبرنگاران كنجكاو حوزه كتاب قانع‌كننده و كافي به نظر نمي‌رسد. آنها مايل هستند بدانند با توجه به اينكه پديده بارگذاري و انتشار كتاب‌هاي بدون مجوز در اينترنت پاسخي به فشارها و مميزي ارشاد است، تمهيدات اجرايي معاونت فرهنگي ارشاد براي سهولت كار ناشران و نويسندگان چيست؟ تاثير تغييرات دامنه‌دار جهان ارتباطي در فرآيند صدور مجوز چگونه لحاظ شده است؟
متاسفانه آنچه فعلا مشاهده مي‌شود، تداوم نارضايتي نويسندگان و عيب و ايرادات بني‌اسراييلي برخي بررسان كتاب است كه بعضا مضحك جلوه مي‌كند.
اين مساله در قلمروی سينما نيز مشهود است و روال صدور پروانه فيلمسازي و نمايش به سياق 40 سال گذشته ادامه دارد و جز بحث‌هاي موردي، برنامه خاصي تاكنون براي اصلاح و تغيير رويه‌ها به اقتضاي خواست سينماگران و تحولات رخ داده در فناوري سينما اعلام نشده است. بر اين اساس نشست‌هاي رسانه‌اي معاونان فرصت مغتنمي است تا آنها به جاي مواضع كلي و تكراري، از جزييات برنامه‌هاي اجرايي خود صحبت كنند. به فراز ديگري از سخن وزير فرهنگ بپردازم؛ جايي كه او از تشديد شكاف و كاهش سرمايه اجتماعي بين هنرمندان و حكومت در سال‌هاي اخير گفت: «در كل حاكميت چالش سرمايه اجتماعي داريم و همه پيمايش‌ها روند و سرعت نزول اعتماد به حكمرانان و نظام حكمراني را نشان مي‌دهند. در حوزه فرهنگ و هنر شتاب بيشتري پيدا كرد. قهر، فاصله، اعتراض و نفرت قالب‌هاي مختلف اين واقعيت اجتماعي بود. نبايد سرمان را مثل كبك زير برف كنيم. در اصحاب فرهنگ و هنر اين اتفاق مضاعف شد. مهم‌ترين مساله اين است. اگر اعتماد ذي‌نفعان را نداشته باشيم هيچ كاري درست اتفاق نمي‌افتد.» اين نگرش واقع‌بينانه و در اصل طبيبانه بايد در حوزه‌هاي امنيتي و قضايي نيز درك شود تا يك بار براي هميشه به حل پاره‌اي از محدوديت‌هاي شغلي هنرمندان بينجامد و متقابلا آنها نيز دست از سرسختي و مواضع راديكال بردارند. (مگر آنكه آگاهانه اين مسير را انتخاب كرده باشند) در چند ماه گذشته وزير ارشاد در اين خصوص پاسخ روشنگري نداده‌اند و از سخنان ايشان استنباط مي‌شود كه ظاهرا تصميم‌گيرنده مراجع ديگري هستند و درخواست وزير چندان نافذ نيست. وزير ارشاد دولت سيزدهم يكي از دستاوردهاي خود را جهش بي‌سابقه بودجه وزارتخانه مي‌دانست. در جلسه مطبوعاتي برگزار شده، اين واقعيت آشكار شد كه بودجه وزارت ارشاد نسبت به سال قبل فقط افزايش ۱۷ درصدي داشته است كه با در نظر گرفتن تورم سالانه افزايشي محسوب نمي‌شود. دكتر صالحي يادآور شد از ۳۶ همت بودجه مصوب تاكنون فقط ۶ ميليارد و 200 ميليون تخصيص يافته كه احتمالا منظور ايشان ۶ همت بوده است. در اينكه رابطه صميمي و سابقه دوستي وزير سابق با مرحوم رييسي باعث شده بود تا اعتباراتي احتمالا خارج از شمول يا از منابع ديگري به وزارتخانه تزريق شود، شكي نيست، اما افزايش اعتبار رسما در بودجه سال جاري ديده نشده بود تا وزير وقت به روش گذشته درصدد جذب بودجه برآيد. اما تقدير براين بود كه دولت سيزدهم پس از سه سال جاي خود را به دولت منتخب بعدي بدهد. نكته آخر اينكه معلوم شد وزير ارشاد هم از سپردن نظارت بر محتواهاي نمايشي به صدا و سيما رضايت ندارد و توجيهي براي آن پيدا نكرده است. به اعتقاد او شبكه يكپارچه‌اي بايد به اين گونه امور بپردازد و تقسيم كار و تفكيك وظايف در آن معنا ندارد. وي با اشاره به اينكه تابع قانون است، گفت: «در حال حاضر مسير روشني براي اين نظام شبكه‌اي متصل نمي‌بينم و نمي‌دانم تا چه زماني اين امر به سرانجام مي‌رسد.»