آقاي دكتر! بيمار اورژانسي سلامت كشور را دريابيد!
مهديار سعيديان
با پيروزي دكتر پزشكيان در انتخابات آخر، كارگروه‌هايي متشكل از مشاوران در حوزه‌هاي مختلف براي معرفي وزرا به مجلس تشكيل شده كه در صورت انتخاب درست اين افراد، رويه‌اي پسنديده براي انتخاب شايستگان است و جلوي سهم‌خواهي‌‌هاي سياسي را مي‌گيرد. در اين بين با توجه به اهميت سلامت جامعه، انتخاب مديران كارآمد، متخصص، جوان و آشنا به مشكلات سيستم بهداشت و درمان به ويژه وزير بهداشت ساير مديران سازمان‌هاي مرتبط با سلامت كشور مانند هلال‌احمر و اورژانس كشور، حداقل توقع مردم و كادر سلامت ايران از رييس‌جمهور منتخبي است كه سال‌ها در اين نظام سلامت كار كرده و به ساختار آن واقف است . با اين وجود نگراني‌هايي چه در دوران انتخابات و تشكيل ستاد سلامت و چه اكنون درباره مشاوراني دور از بطن مشكلات بهداشت و درمان جامعه و منفعل در برابر نااميدي فزاينده كادر بهداشت و درماني كه در سخت‌ترين شرايط سلامت كشور مانند دوران شيوع كرونا، ايثارگرانه به ميدان آمدند براي فعالان و تحليلگران حوزه سلامت و جامعه پزشكي كشور وجود دارد. با وجود اينكه شرايطي براي انتخاب وزراي پيشنهادي معين شده مانند شاخص سني پايين و جوان‌گرايي بسيار اميدوار‌كننده است، اما در حوزه انتخاب وزير بهداشت كه عملا متولي سلامت كشور است و ساير مديران ارشد ارگان‌هاي حوزه سلامت (مانند جمعيت هلال‌احمر، اورژانس كشور و بيمه سلامت)، با توجه به تجربه‌هاي تلخ و ناكارآمدي طرح‌هاي وزراي بهداشت دولت‌هاي قبلي از«طرح تحول سلامت» گرفته كه با صرف بودجه‌هاي فراوان در ستادها، عملا پيشگيري محوري را قرباني درمان محوري كرد تا مديريت فاجعه‌بار دوران كرونا كه مردم و كادر سلامت كشور مظلومانه قرباني بي‌كفايتي‌ها شدند و از همه بنيادي‌تر نسخه‌هاي مختلف «پزشك خانواده» كه قريب به اتفاق ناكارآمد از كار درآمدند، اين نگراني‌هاي بحق ادامه دارد.
- در دولت سيزدهم هم وزارت بهداشت جنبه سياسي بيشتري به خود گرفت و افراد نالايق و سفارشي صرفا به دليل همراستايي سياسي براي تصدي سمت‌هاي مديريتي وزارت بهداشت و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي به ويژه دانشگاه‌هاي اصلي كشور انتخاب شدند. از ديگر سو عدم برخورد با مداخله‌گران طب موسوم به اسلامي و حتي گاهي حمايت از آنها در آن دولت، ضربه ديگري به پيكره نيمه جان بهداشت و درمان كشور بود و نتيجه آن نااميدي كادر بهداشت و درمان كشور و افزايش ناگهاني مهاجرت آنها و آسيب مضاعف به سلامت جامعه شد.
- هدف از ذكر همه اين مشكلات اين بود كه رييس‌جمهور منتخب بداند وزير بهداشت و ساير مديران ارشدي كه در حوزه بهداشت و درمان براي دولتش برمي‌گزيند، با چه واقعيت‌هاي تلخي روبه‌رو خواهند شد . برگزيدن فرد شايسته براي اين سمت‌ها نياز به مشاوره با مديران مقبول و فراجناحي و نمايندگان و فعالان مستقل صنفي جامعه پزشكي دارد كه اين فعالان به دليل سياسي كاري در انتخابات صنفي صرفا در سازمان نظام پزشكي خلاصه نمي‌شوند.
- تاكنون آنچه بيشتر در برنامه‌هاي ستاد سلامت رييس‌جمهور منتخب به آن پرداخته شد مربوط به بخش دولتي بهداشت و درمان و نظام ارجاع بود كه البته در صورت اجراي درست خوب است . اما واقعيت آن است كه بار عمده‌اي از سلامت جامعه بر عهده بخش خصوصي بهداشت و درمان است كه به دليل سياست‌هاي غلط دولت‌هاي قبلي و دخالت سازمان‌هاي بيمه‌گر به عنوان خريداران خدمت در تعرفه‌گذاري عملا ورشكسته شده و در آستانه نابودي قرار دارند.طبيعي است كه منظورم معدود بيمارستان‌هاي خصوصي با سرمايه‌هاي نجومي نيست، بلكه مطب‌ها و درمانگاه‌هاي خصوصي كه تنها منبع درآمد جامعه پزشكي به ويژه جوانان است كه نقش مهمي در ارائه خدمات درماني هدفمند و علمي به مردم دارند. نكته بسيار مهم ديگر كم‌توجهي به پزشكان عمومي به عنوان پايه‌هاي نظام بهداشت و درمان در دولت‌هاي گذشته است . همان‌طور كه ذكر شد، نظام ارجاع و پزشك خانواده به معناي حقيقي‌اش تاكنون در كشور اجرا نشده و اجراي نسخه‌هاي آزمايشي آن در دو استان بعد از چندين سال، چيزي جز سرخوردگي پزشكان عمومي را در پي نداشته است .از طرفي ترويج فرهنگ تخصص‌گرايي در جامعه خسارات‌هاي فراواني را به جايگاه پزشكان عمومي و نيز بودجه بهداشت و درمان كشور زده است. بي‌توجهي به شرايط اسفبار آموزش پزشكي مخصوصا با افزايش غيركارشناسي ظرفيت رشته‌هاي علوم پزشكي و تاسيس دانشكده‌هاي پزشكي بدون پشتوانه كارشناسي و امكانات حداقلي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري آموزش پزشكي در دولت سيزدهم چالش ديگري است كه وزارت بهداشت دولت پزشكيان با آن روبه‌رو خواهد شد.
اين در حالي است كه شرايط آموزش پزشكان جوان طرحي و رزيدنت‌ها و تعهدات عجيب و غيرمنصفانه در مقابل حقوق بسيار كم و محيط آموزش و كار ناامن و بهره‌كشي برده‌وار، باعث افزايش مرگ‌هاي ناگهاني و خودكشي‌هاي تاسف‌بار اين جوانان نخبه شده است كه اين معضل هم نيازمند تغييرات اساسي در نظام آموزش پزشكي فعلي با پيشقدم شدن دولت براي تقديم لايحه‌اي كارشناسي به مجلس است. به گونه‌اي كه نقص‌هاي قانوني رفع و فرهنگ آموزش پزشكي كشور با روش‌هاي ايجابي و احترام به شخصيت اجتماعي كادر بهداشت و درمان كه در چند سال گذشته هدف ناجوانمردانه‌ترين تخريب‌هاي رسانه‌اي قرار گرفته‌اند، تحول اساسي يابد.
وگرنه نتيجه همان وضعيت فعلي يعني مهاجرت كادر درمان يا ترجيح كار در حوزه‌اي غير از تحصيلات تخصصي و عدم تمايل به ادامه تحصيلات تخصصي در جوانان است.
معضلي كه دست شيادان و مداخله‌گران پزشكي و مدعيان طب اسلامي را باز خواهد گذاشت. همان‌ها كه عامدانه در اين چند سال با سوءاستفاده از اعتقادات مذهبي مردم، مورد حمايت قرار گرفتند و در زمان انتخابات هم از ترس روي كار آمدن پزشكيان و تخته شدن بازار خطرناك‌شان عليه او نفرت‌پراكني كردند. اين فرقه عوام‌فريب، سلامت مردم را نشانه گرفته‌اند و اولويت و سياست دولت آينده بايد برخورد قاطع با اين افراد بدون هيچ مماشاتي با همكاري قوه قضاييه و پيگيري احكام قضايي اجرا نشده درباره رهبران و حاميان اين گروه‌ها و فرقه‌هاي مشابه باشد .اگر برخورد با مدعيان طب موسوم به اسلامي در اولويت قرار نگيرد، سلامت جسمي و روحي جامعه آسيب بيشتري خواهد ديد.البته در اين راه كمك علما و مراجع عظام و ساير نهادهاي مسوول و مشاوره گرفتن از افراد و انجمن‌هاي علمي و پزشكي بسيار موثر خواهد بود.
- در واقع تا اين معضلات حتي كمي اصلاح نشوند، روش‌هاي سلبي براي نگهداري كادر سلامت خسته مثل گروگيري دانشنامه و حتي ممنوع‌الخروجي! پاسخي نخواهد داد. بي‌اعتنايي و نااميدي و مهاجرت در ميان كادر بهداشت و درمان و حتي كاهش اعتماد به سازمان نظام پزشكي به عنوان بزرگ‌ترين نهاد صنفي كشور نتيجه همين سياست‌هاي غلط و ديدگاه‌هاي سياسي و منفعلانه ناشي از تعارض منافع برخي مديران به اصطلاح صنفي جامعه پزشكي بوده است.
بدون اغراق ادامه وضعيت فعلي منجر به خالي شدن دانشگاه‌ها از نيروهاي متخصص مستقل و متعهد و افت فاحش علمي كادر بهداشت و درمان و جامعه پزشكي ايران خواهد شد. دور نيست كه با عقبگردي فاحش براي جلوگيري از فروپاشي سيستم بهداشت و درمان كشور، دولت‌ها مانند دهه 50 و اوايل دهه 60 ناچار به واردات پزشك و پرستار از كشورهايي با سطح پايين آموزش علوم پزشكي با هزينه‌اي چند برابر شوند و آن روز افسوس و تدبير بي‌فايده است و آب رفته به جوي باز نخواهد گشت.
آقاي دكتر پزشكيان! رييس‌جمهور منتخب! سنت‌شكني كنيد و با ديد وسيع و استفاده از ظرفيت‌هاي موجود در تمام كشور مديران و مشاوراني مستقل، جوان، همسو اما فراجناحي در حوزه بهداشت و درمان انتخاب كنيد، چون بهبود و پيشرفت سلامت ارتباط مستقيمي با امنيت ملي كشور دارد و رضايت خداي متعال و مردمي كه به درستي خود را خاك پاي‌شان ناميده‌ايد در اين انتخاب است.
پزشك و فعال صنفي حوزه سلامت