هشداری برای گردشگری
پرستو فخاريان
كارآفريني در ايران شبيه قمار است و كارآفريني گردشگري از آن دست قمارهايي كه برنده ندارد. چرا از اين تشبيه استفاده مي‌كنيم؟ چون تجربه نشان داده كسب و كارهايي كه در سال‌ها و بهتر است بگوييم در دهه‌هاي اخير در بخش گردشگري راهاندازي شده‌اند، عملا به جز چند مقطع كوتاه چندان رونق نگرفته‌اند.
اينجاست كه بايد يادآوري كرد مشكل اين دست از كسب و كارها به روزگار سخت كرونا محدود نمي‌شود.
تنها در سالي كه آخرش به آغاز پاندمي كرونا در كشور منجر شد، گردشگري با سه بحران زيست‌محيطي (سيل نوروز)، سياسي (بحران بنزين) و اجتماعي (ساقط شدن هواپيماي اوكرايني) مواجه شد؛ مسائلي كه گردشگري را از رونق انداخت و كاسبي‌ها را كساد كرد.
پس از آن، از اسفند ماه 98 تا همين روزها، گردشگري به اغما رفت؛ وضعيتي كه احتمالا تا يك سال آينده نيز ادامه خواهد يافت. حالا بماند كه براي سال‌هاي متمادي چالش‌هاي متعددي از اين دست چگونه سدي سخت در برابر توسعه گردشگري در ابعاد بين‌المللي و حتي داخلي بوده است.
طنز تلخ قضيه از آنجا نمايان مي‌شود كه براي مدت‌هاي مديد و در ادوار گوناگون، دولت‌ها فرياد «توسعه گردشگري»، «جايگزيني گردشگري بهجاي نفت»، «عبور از اقتصاد تك‌محصولي» و امثال اين شعارهاي تو خالي را سر داده‌اند اما دريغ از يك قدم كه در اين مسير برداشته يا آنكه راه براي سرمايه‌گذاران خصوصي هموار شود.
پس مجموع اين شرايط گواه همين واقعيت تلخ است: «كارآفريني و ايجاد كسب و كار در گردشگري برابر است با قماري كه هيچ فايده‌اي ندارد.»
از همين رو است كه در ماه‌هاي اخير بسياري از اين كسب و كارها از هم پاشيده‌اند؛ يا ورشكست شده‌اند يا سرمايه خود را نجات داده و در كاري ديگر و حتي كشوري ديگر سرمايه‌گذاري كرده‌اند.
اساسا اين سوال ايجاد مي‌شود كه در روزگاري كه آخرين ضربه‌ها بر بدن نحيف گردشگري ايران وارد آمده، چرا نبايد سرمايه‌ها از اين بخش خارج شود؟
به نظر مي‌رسد در اين شرايط تنها دو دسته همچنان كسب و كارهاي گردشگري خود را رها نكرده‌اند: دسته اول آنها كه عاشقانه اين صنعت را دوست دارند و پاي توسعه آن، حتي به قيمت ضرر كردن، ايستاده‌اند و دسته دوم آنها كه منتظرند فرجي شود و رانتي به دست آيد و از اين سفره ناني بردارند!
شايد اين اولين يادداشت هشدارآميز درباره خروج سرمايه از بخش گردشگري در شرايط بحراني كنوني نباشد اما تاكيدي دوباره بر اين موضوع است كه فردا، پس از تمام شدن پاندمي، مسوولان به خود خواهند آمد و خواهند ديد تمام آنچه در اين حوزه طي سال‌ها رشته شده بود، پنبه شده و بخش اعظمي از كارآفرينان حرفه‌اي و شاغلان آموزش‌ديده از صنعت گردشگري خارج شده‌اند.
با اين همه، واضح است وقتي هنوز در تامين داروهاي كرونا درمانده‌ايم، كسي احتمالا برايش مهم نيست فرداي گردشگري چه مي‌شود.