تحريم‌هاي اقتصادي كم‌سابقه؛ انتخاب امريكا براي انتقام‌گيري از روسيه
بازگشت به جنگ سرد
همزمان با تحريم‌ها بايدن از دعوت رييس‌جمهور روسيه به ديدار چهره به چهره در كشورهاي اروپايي گفت
محمدحسين لطف‌الهي
بعد از چهار سال مداراي ايالات متحده با روسيه در دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ و بي‌پاسخ گذاشتن اقدامات تهاجمي مسكو، كاخ سفيد تحريم‌هايي كم سابقه را عليه روسيه اعمال كرد كه مي‌تواند اقتصاد اين كشور را به‌طور جدي تحت تاثير قرار دهد.
چنين اقدامي از سوي دولت جو بايدن كه از ژانويه 2021 كار خود را آغاز كرده تعجب‌آور نبود. در طول رقابت‌هاي انتخاباتي سال 2020، بايدن ضمن انتقاد از واكنش‌هاي خفيف و كم‌اثر دولت ترامپ به رفتارهاي تهاجمي روسيه نظير دخالت در انتخابات يا حملات سايبري وعده داده بود زماني كه به قدرت برسد به هر اقدامي عليه منافع امريكا پاسخي مناسب خواهد داد. او روز پنجشنبه به وعده خود عمل كرد و با امضاي يك دستور اجرايي اعمال «طيف وسيعي از تحريم‌ها» عليه دولت روسيه را اعلام كرد. ناظران معتقدند برخلاف بسياري از تحريم‌هاي دولت ترامپ عليه روسيه كه جنبه «نمادين» داشتند و به صورت جدي اقتصاد روسيه را از دسترسي به بازارهاي جهاني منع نمي‌كردند، تحريم‌هاي اخير مي‌تواند ضربه‌اي كاري به اقتصاد اين كشور كه از افت ناشي از شيوع ويروس كرونا رنج مي‌برد، وارد كند. رييس‌جمهور امريكا همزمان با اعمال اين تحريم‌هاي كم سابقه عليه مسكو اعلام كرد كه «اكنون زمان تنش‌زدايي فرا رسيده» و از پيشنهاد خود به رييس‌جمهور روسيه براي ديداري دوجانبه و حضوري در كشور ثالث اروپايي خبر داد. جو بايدن روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران درباره تصميمات اخير دولت امريكا پيرامون موضوع روسيه گفت: «پيش‌تر در اين هفته، گفت‌وگويي تلفني با رييس‌جمهور پوتين درباره ماهيت روابط ميان دو كشور داشتيم كه گفت‌وگويي توام با احترام بود. ما به عنوان دو قدرت بين‌المللي مسووليت مهمي در راستاي حفظ آرامش و ثبات در جهان داريم و ايالات متحده نسبت به اين مسووليت خويش آگاه است. در دوره رقابت‌هاي انتخاباتي هشدار داده بودم كه هيچ اقدامي عليه انتخابات‌مان را بي‌پاسخ نخواهم گذاشت؛ چراكه ما نمي‌توانيم به قدرت‌هاي خارجي اجازه دهيم دموكراسي در امريكا را هدف قرار دهند. در ماه ژانويه نيز زماني كه رييس‌جمهور پوتين با من تماس گرفت تا به من تبريك بگويد به او گفتم اطلاعاتي را كه درخصوص برخي اقدامات عليه ايالات متحده وجود دارد، دنبال خواهيم كرد و عاملان اين اقدامات پاسخي مناسب دريافت خواهند كرد.»چند هفته پيش از آغاز به كار دولت بايدن، از حمله‌اي سايبري عليه سولار ويندز كه مسووليت تامين امنيت سايبري تعداد زيادي از نهادها و مراكز فدرال در ايالات متحده را بر‌عهده داشت و همزمان به بسياري از شركت‌هاي خصوصي سرويس ارايه مي‌داد، رونمايي شد. به گفته مقامات مسوول هنوز با گذشت چند ماه نمي‌توان حجم خسارت‌هاي ناشي از حملات سايبري را به‌طور دقيق تخمين زد. جو بايدن روز پنجشنبه براي اولين‌بار، رسما روسيه را مسوول حمله سايبري اخير معرفي كرد و گفت امريكا آماده است تا با هر اقدامي برخورد كند.
تحريم‌ها شامل چه مواردي مي‌شوند؟
به گزارش روزنامه واشنگتن‌پست، در اين سري از تحريم‌هايي كه از طريق دستور اجرايي رييس‌جمهور عليه روسيه اعمال شده‌اند، نام 32 فرد و نهاد روسي ديده مي‌شود. مقامات امريكايي دليل اعمال تحريم را حملات سايبري و دخالت در انتخابات ايالات متحده عنوان كرده‌اند. در اين ميان نام 6 شركت روسي مستقيما به دليل حمايت از سرويس جاسوسي روسيه و حملات سايبري در اين ليست قرار گرفته است. همچنين 10 ديپلمات روسي مستقر در سفارت اين كشور در واشنگتن از ايالات متحده اخراج شده‌اند. مقامات آگاه در گفت‌وگو با اين روزنامه مدعي شده‌اند اين 10 نفر از اعضاي سرويس امنيتي روسيه هستند كه در پوشش ديپلمات به امريكا سفر كرده‌اند.مقامات ارشد دولت بايدن كه خواستار ناشناس ماندن براي گفت‌وگو در مورد اين موضوع حساس بودند، گفته‌اند كه اعلام پاسخ ايالات متحده به اقدامات روسيه بارها و بارها به تعويق افتاده، چراكه رييس‌جمهور هر بار خواستار اقدامات موثرتري عليه سياست‌هاي تهاجمي مسكو شده است.
سي‌ان‌ان گزارش داده اين سري از تحريم‌ها قرار است خريد اوراق بهادار به روبل را ممنوع كرده و تا حد زيادي روسيه را از دسترسي به بازار آزاد جهاني منع كند. ايالات متحده همچنين همراه با متحدان اروپايي خود 8 فرد و نهاد روسي مرتبط با اشغال شبه جزيره كريمه در سال 2014 را نيز تحريم خواهد كرد. براساس گزارش اين شبكه خبري، تحريم‌هاي اخير عليه روسيه از ۱۴ ژوئن امسال اجرايي خواهد شد.ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين هفته گذشته گفته بود خصومت و غيرقابل پيش‌بيني بودن اقدامات امريكا ما را وادار مي‌كند كه به صورت كلي خود را براي بدترين سناريوها آماده كنيم. روز پنجشنبه نيز پس از اعلام تحريم‌ها عليه روسيه، ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت خارجه اين كشور از «اجتناب‌ناپذير» بودن پاسخ روسيه خبر داد و گفت سفير امريكا احضار شده است.
اوكراين و نورداستريم؛ موارد اختلاف اساسي
در صحبت‌هاي رييس‌جمهور امريكا علاوه بر هشدارها پيرامون حملات سايبري و دخالت در انتخابات، از دو موضوع به عنوان موارد اساسي اختلافات واشنگتن و مسكو نام برده شد: درگيري‌ها در شرق اوكراين و تداوم پروژه نورداستريم. بايدن در اين زمينه گفت به پوتين درباره تحركات نظامي در مرز اوكراين هشدار داده و تاكيد كرد ايالات متحده به حمايت از متحدان اروپايي خود از جمله اوكراين ادامه خواهد داد. او زماني كه درخصوص پروژه نورداستريم نيز مورد پرسش قرار گرفت، تاكيد كرد: «از زمان معاونت رياست‌جمهوري و حتي پيش از آن» با اين پروژه مخالف بوده اما به دليل تاثيراتي كه اقدامات احتمالي امريكا روي متحدان اروپايي دارد، بررسي‌ها در اين زمينه همچنان ادامه خواهد داشت.سخنگوي كاخ سفيد چندي پيش اعلام كرد براساس برآوردهاي ايالات متحده كه برمبناي تصاوير ماهواره‌اي صورت گرفته، از سال ۲۰۱۴ به اين سو كه روسيه براي الحاق شبه جزيره كريمه به خاك خود به اوكراين لشكر كشيد، هيچ‌گاه اين حجم از سربازان روس در مرز با اوكراين مستقر نشده بودند. هفته گذشته نيز شبكه تلويزيوني دولتي تركيه به نقل از وزارت خارجه اين كشور از تصميم امريكا براي اعزام دو ناو جنگي به درياي سياه خبر داده بودند كه پنتاگون با صدور اطلاعيه اين موضوع را تكذيب كرد.
زمينه‌هاي گسترده براي همكاري
هر چند اقدام اخير امريكا در راستاي اعمال تحريم‌هاي گسترده عليه روسيه را با توجه به واكنش مقام‌هاي روس بايد اقدامي تنش‌زا توصيف كرد اما دعوت رييس‌جمهور ايالات متحده از ولاديمير پوتين براي ديداري دوجانبه در كشوري اروپايي را در كنار اظهارات مقامات امريكايي در راستاي زمينه‌هاي گسترده‌اي كه دو كشور مي‌توانند درخصوص آن همكاري كنند، نشان مي‌دهد كه واشنگتن بي‌تمايل به كاهش تنش‌ها نيست و در صورتي كه تامين منافع ايالات متحده از طريق ديپلماتيك قابل تامين باشد، كاخ سفيد به راه‌حل ديپلماتيك «نه» نخواهد گفت. نمونه اين راهبرد را نيز مي‌توان در تمديد 5 ساله توافق «نيواستارت» در اولين روزهاي كاري دولت بايدن ديد. براساس صحبت‌هاي رييس‌جمهور امريكا در جمع خبرنگاران، واشنگتن مايل است در چندين حوزه مشخص با مسكو همكاري داشته باشد. در همين راستا گفت‌وگوهاي استراتژيك ميان دو كشور پيرامون امنيت جهاني و كنترل تسليحات از تابستان سال جاري آغاز خواهد شد و دو كشور تلاش خواهند كرد تا خلأ برخي توافق‌ها را كه در دوره رياست‌جمهوري ترامپ كنار گذاشته‌اند، پر كنند.همچنين ايالات متحده اميدوار است بتواند در مواجهه با آنچه از سوي رييس‌جمهور امريكا «تهديد هسته‌اي از جانب ايران و كره‌شمالي» خوانده مي‌شود با روسيه همكاري‌هايي داشته باشد.مقابله با دو بحران بزرگ جهاني يعني پاندمي كرونا و تغييرات آب و هوايي نيز از جمله ديگر مواردي است كه مقامات ارشد واشنگتن براي همكاري درخصوص آنها با روسيه ابراز تمايل كرده‌اند.