مولفه پنهان تورم

با نوسانات افسارگسيخته نرخ ارز و كاهش ارزش پول ملي، قطعا تورم محصولات وارداتي در كشور چيزي دور از انتظار نيست و به روشني مشهود و فراگير است. اما تورم صادراتي و تبعات حاصل از آن بر اقتصاد كشور موضوعي است كه كمتر به آن پرداخته شده است. با افزايش شتابان نرخ ارز و بي‌ارزش شدن پول ملي اتفاق مهمي كه رخ داد فراهم شدن بستري عظيم براي فساد و سوءاستفاده سودجويان و اخلالگران بازار بود. جذابيتي كه صادرات در شرايط فعلي و كسب درآمد ارزي براي صادركنندگان ايجاد كرد منجر به اين شد كه بسياري از توليدكنندگان توليدات و مواد اوليه و محصولات را به داخل تزريق نكنند و اهم اين توليدات صرف صادرات و كسب سود و درآمد بيشتر و همين امر باعث بحران شديد كمبود مواداوليه و محصولات در بازارهاي داخلي و ايجاد يك جو حاصل از ترس از قحطي، احتكار و بالطبع افزايش شديد تقاضا در بازارهاي داخلي شد. همين امر سبب شد تا قيمت بسياري از كالاهاي داخلي كه مواداوليه وارداتي هم ندارند به‌شدت افزايش پيدا كند. به علاوه بسياري از صادركنندگان از عرضه ارز حاصل از صادرات با قيمت‌هاي تعيين شده در سامانه نيما خودداري كردند و با نرخ آزاد و غيرواقعي به عرضه و فروش اين ارز پرداختند كه اين خود به نوعي گسترش فساد در بازار با سوداي سودآوري بيشتر است. در شرايطي كه بازارهاي صادراتي بر بازار داخلي ترجيح داده مي‌شود و توليدكننده با انگيزه كسب صرفه و سود بيشتر در بازارهاي صادراتي، عرضه توليدات به داخل كشور را كاهش مي‌دهد و اگر محصولي در بازار داخلي عرضه و قيمت آن با دلارهاي صادراتي محاسبه مي‌شود، قطعا با افزايش شديد قيمت كالاهايي روبه‌رو خواهيم بود كه به طور كامل در داخل توليد شده و هيچ وابستگي به خارج از كشور ندارند. به عنوان مثال رييس اتحاديه فروشندگان آهن و فولاد معتقد است كه توليدكنندگان بزرگ فولاد در كشور به دليل جذابيت درآمدهاي ارزي محصولات را به بازارهاي هدف صادر مي‌كنند و محصولاتي كه به بازار داخلي عرضه مي‌شود با نرخ درآمدهاي ارزي محاسبه مي‌شود. متاسفانه فساد و رانت در اين نابساماني بازار و چندنرخي بودن ارز و عدم نظارت دقيق و جدي عامل اصلي افزايش سرسام‌آور قيمت‌هاي داخلي است. آنچه مسلم است تنها راه كنترل اين اوضاع نابسامان كنترل شديد و نظارت جدي دولت با ابزارهايي است كه در اختيار دارد. مانند ابزار ماليات بر ارزش افزوده، كنترل قاچاق و ابزارهاي مرتبط با صادرات و واردات و به ويژه نظارت كامل بر پتروشيمي‌ها كه قطب اصلي تغذيه بازار داخلي هستند و نقش بسيار تعيين‌كننده‌اي دارند.

مشاور كميسيون صنايع و معادن مجلس
شوراي اسلامي