زيبا چشم‌هاي شهرم
قاسم منصور آل‌كثير
شايد بتوان آرام‌ترين موجود خوزستاني را گاوميش معرفي كرد. حيواناتي كه در اوج آرامش اما با وقار مسيري را نشان مي‌كنند و دسته‌جمعي و كنار يكديگر روزانه راهي آب‌تني در رودخانه‌ها مي‌شوند. اين حيوان اهلي شيري بسيار مرغوب توليد مي‌كند به طوري كه قيمت شير گاوميش از شير گاو حدود دوبرابر گران‌تر است. ميزان توليد شير توسط گاوميش‌هاي خوزستاني طي سال ١٣٩٦ افزون بر ۳۲۶ هزار تن شير بود. مي‌دانيم كه «تفاوت» يكي از مولفه‌هاي اصلي در ايجاد جاذبه براي گردشگران است. در خوزستان از جمله اهواز در كنار تنوعي از جاذبه‌هاي طبيعي، حيوانات نيز نقش بسيار مهمي در جاذبه‌هاي گردشگري ايجاد كرده‌اند كه اتفاقا كمتر معرفي شده‌اند. «شتر»هايي با نژادهاي اصيل و متنوع در خوزستان، «اسب»هاي اصيل عرب ايراني با انواع تيره‌هاي مختلف كه در دنيا زبانزد هستند و «گاوميش» كه براي بسياري از مردم ايران و گردشگران خارجي، حيواني جذاب است فضاي متنوعي از طبيعت خوزستان را ايجاد كرده‌اند. گاوميش‌ها كه چشمان بسيار زيبا و چشم‌نوازي دارند، علاقه زيادي به آب‌تني دارند و معمولا پس از مدتي چرا كردن خود را به آب مي‌زنند و مشغول آب‌بازي مي‌شوند. رژه آرام اين موجودات زيبا و آرام را مي‌توانيد هر روز عصر در ساحل شرقي رودخانه كارون در محله‌هاي آخر آسفالت، كوي مشعلي، گاوميش‌آباد و زويه اهواز ببينيد. پوست گاوميش مثل پشم شتر بسيار كاربرد دارد. از پوست گاوميش در صنعت چرم‌سازي استفاده مي‌شود. از پهن يا كود گاوميش نيز براي سوخت در تنور و... در مناطق روستايي استفاده مي‌شود. گاوميش‌ها مثل بسياري از حيوانات حساسيت‌هايي دارند. تحمل گاوميش در برابر گرماي شديد و نور مستقيم آفتاب كم است و تابش مستقيم خورشيد آنها را كاملا آشفته و پريشان مي‌كند. شير گاوميش به دليل تركيبات ويژه از ارزش غذايي بالايي نسبت به گاو برخوردار است و شاخ و پوست گاوميش‌ها در توليد بخشي از مايحتاج انسان‌ها كارآمد است. در بسياري از نقاط خوزستان از جمله در تالاب‌ها، منطقه آلبوحمدان شوش، شهرستان كارون (كوت عبدالله)، منطقه گاوميش‌آباد شوشتر و مناطقي از اهواز مردمي زندگي مي‌كنند كه به پرورش گاوميش به شيوه سنتي مشغولند. آنها اين حرفه را از پدران خود به ارث برده‌اند و ميراث‌دار صنعت گاوميش‌داري سنتي هستند. اما كم آبي‌هاي دو سال اخير و كاهش سطح آب رودخانه‌ها آنان را دچار مشكل كرده است، زيرا يكي از الزامات زيست‌محيطي نگهداري گاوميش، زندگي در كنار آب است و بدون آب عملا امكان ادامه حيات ندارند. وابستگي ميان حيوان و انسان در بين گاوميش‌داران بسيار برجسته است. به طوري كه گاوميش‌داران سنتي اصلا ميلي به صنعتي شدن كارشان ندارند و علاقه‌مندند در كنار گاوميش‌هاي‌شان زندگي كنند. بنا بر آمار رسمي بيش از 8 هزار گاوميش در شهرستان كوت عبدالله وجود دارد كه يكي از بيشترين تراكم‌هاي اين حيوان در خوزستان را تشكيل داده است.