مراقبت از گويش و اخلاق
غلامرضا ظريفيان
هر كس در زندگي شخصي به تناسب آموزش و تربيت رفتار مي‌كند، راه درست را مي‌رود يا دچار خطا و اشتباه مي‌شود اما اين توصيف كه از آن مي‌توان به عنوان «اخلاق فردي» نام برد دامنه تاثيرگذاري محدودي دارد. برخلاف «اخلاق فردي»، امروزه «اخلاق اجتماعي» در هر شرايطي به سرعت و به‌شدت تكثير مي‌شود چرا كه هم دامنه تاثيرگذاري گسترده‌تري دارد و هم به دنياي مجازي به راحتي مي‌تواند يك موضوع با ابعاد محلي را ملي و ...
موضوعي با ابعاد ملي را جهاني كند. بنابراين در چنين شرايطي كنش و گويش افراد در حوزه اجتماعي بسيار مهم و تاثيرگذار خواهد بود. يك نمونه از اين اتفاق كه به تازگي به رخداد مهم رسانه‌ها و دنياي مجازي تبديل شد، سخنراني سران كشورها در مجمع عمومي سازمان ملل بود. همانطور كه ديديد سخنران‌ها از روحاني تا ترامپ ابعاد جهاني پيدا كرد، همه دنيا در مورد محورهاي مختلف سخنراني، اكت‌ها، زبان بدن و مفاهيم بيان شده در دنياي واقعي و مجازي صحبت كردند و ميلياردها انسان را درگيرد خود كرد. در چنين شرايطي با حضور چشمگير فضاي مجازي در زندگي همگان قطعا كنش‌ها، واكنش‌ها، گويش و رفتار همه افرادي كه به نوعي در جامعه تاثيرگذار هستند، تاثير دوچندان خواهد داشت. رفتار و اخلاق اساتيد دانشگاه، نخبگان، هنرمندان، ورزشكاران يا هر سرمايه اجتماعي ديگري به سرعت تكثير مي‌شود و تاثير عميق اجتماعي و تربيتي خواهد داشت. اما شايد يكي از مهم‌ترين گروه‌هايي كه رفتار و اخلاق اجتماعي‌شان روي اقشار مردم تاثير بسزايي دارد، كارگزاران نظام و دولت‌ها هستند. آنها هم در معرض ديد رسانه‌هاي رسمي و هم فضاي مجازي هستند و مردم رفتار و كردار آنها را حتي بيش از عملكردشان رصد مي‌كنند. كارگزاران دولت‌ها در ميان مردم به عنوان كساني ديده و شناخته مي‌شوند كه موقعيتي مناسب براي اقدامات بزرگ دارند و عملكرد آنها تاثيري مستقيم بر زندگي مردم. از سويي مردم هستند كه باعث حضور آنها در چنين جايگاه‌هايي شده‌اند. بنابراين نبايد موقعيت خود را به عنوان خدمتگزار فراموش كنند يا از موضع تبختر و بي‌اعتنايي با مردم سخن بگويند چرا كه اين موضوع مي‌تواند آسيب مخربي داشته باشد. موقعيت استثنايي كارگزاران دولت‌ها باعث مي‌شود كه صرف خدمات آنها و تاثير مثبت و منفي آن مهم نباشد بلكه نوع منش، كنش و گويش او نيز از اهميت بسزايي برخوردار است. اگر اين شخصيت‌ها از ادبياتي فاخر بهره‌مند نباشند، اگر مشفقانه و دلسوزانه رفتار نكنند، به دليل موقعيت اجتماعي و سياسي‌شان زبان بدن درستي نداشته‌باشند، حوصله شنيدن نقد نداشته باشندو... حتي اگر زحمات و خدماتي مثبت نيز ارايه كنند، ناديده گرفته خواهد شد.
از سويي بايد در نظر داشته باشيم كه جامعه از وجدان اخلاقي برخوردار است و برخي از كنش‌ها و گويش‌ها باعث ايجاد واگرايي‌هايي سنگين مي‌شود و به اعتماد مردم نسبت به مسوولان خدشه وارد مي‌كند؛ چرا كه مردم شك مي‌كنند آيا مسوولان و منتخبان‌شان از اندازه‌هاي لازم اخلاقي و شخصيتي و اجتماعي براي حضور در اين مناصب برخوردار هستند يا خير. اگر وزير، نماينده يا هر صاحب منصبي صبور نباشد، در مواجهه با مردم احساس فروتني و تواضع نداشته‌باشد يا به صورت مكرر دچار لغزش‌هاي كلامي و رفتاري شود، وجدان عمومي جريحه‌دار خواهد شد. اين واگرايي‌ها، نااميدي در جامعه ايجاد مي‌كند كه جبران و ترميم آن بسيار سخت است. اگر هنوز حافظه تاريخي جامعه از دست نرفته‌باشد، به خاطر خواهيم آورد كه روزي در مديريت كلان كشور چه نوع ادبياتي حاكم بود و چه تاثيرات مخربي بر جاي گذاشت. رييس‌جمهوري كه ادبيات او در مجامع عمومي به عنوان نماد ايران به حيثيت و آبروي كشور لطمه مي‌زد آن هم ايراني كه به داشتن اديباني چون حافظ و سعدي و فردوسي و... افتخار مي‌كند. ضمن اينكه اين نوع از كنش و گويش از سوي مسوولان عاليرتبه به راحتي در ميان مديران رده‌هاي پايين و سپس در سطح جامعه تكثير مي‌شود. يكي از ويژگي‌هاي دولت حسن روحاني همين تفاوت در گويش و منش بود كه مزيتي نسبت به دوره‌هاي قبل محسوب مي‌شود. بر همين اساس بايد مديران دولت مراقب كلام خود باشند، خصوصا كه در شرايط فعلي كه بي‌اعتمادي و نااميدي در جامعه وجود دارد هر كلام و كنش نابجايي آسيبي دوچندان خواهد داشت. امروز وقت رو به رو شدن با مسائل اصلي است و نبايد گذاشت برخي حاشيه‌سازي‌ها به بي‌اعتمادي بين دولت و ملت دامن بزند. بايد از كلام و رفتار مراقبت كرد تا بتوان از كريدور سخت امروز عبور كرد.