برخلاف اظهارات ترامپ در مورد خروج قريب‌الوقوع
امريكا از سوريه عقب‌نشيني نمي‌كند
شهاب شهسواري
واشنگتن سيگنال‌هاي متناقضي در مورد آينده حضور نظامي خود در سوريه ارسال مي‌كند. يك روز رييس‌جمهور اين كشور مي‌گويد كه به زودي همه نيروهايش را از سوريه خارج مي‌كند و روز ديگر مشاور امنيت ملي او خروج نظاميان امريكايي را به حضور ايران در سوريه مربوط مي‌كند. جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا روز دوشنبه در حاشيه جلسه مجمع عمومي سازمان ملل متحد در جمع خبرنگاران گفت: «نيروهاي نظامي امريكا مادامي كه نيروهاي ايراني خارج از مرزهاي كشور خودشان حضور داشته باشند در خاك سوريه باقي خواهند ماند.» اظهارات جان بولتون نشان مي‌دهد تمامي سياست‌هايي كه دونالد ترامپ پيش‌تر در مورد خروج نيروهاي امريكايي از سوريه انجام داده بود، تغيير كرده است و امريكايي‌ها علاقه‌اي به خروج از خاك سوريه ندارند. در حال حاضر نزديك به 2200 نيروي ويژه ارتش امريكا در خاك سوريه حضور دارند، اغلب اين نيروها در مناطق شمال شرقي سوريه و در مناطق تحت كنترل نيروهاي كرد حضور دارند. جان بولتون در اظهارنظر دوشنبه خود به «تمامي نيروهاي شبه‌نظامي و نيروهاي نيابتي» وابسته به ايران نيز اشاره كرده است. در شرايطي كه به گفته مقام‌هاي رسمي جمهوري اسلامي ايران نيروهاي نظامي ايران در قالب ماموريت مستشاري در خاك سوريه مستقر هستند، به نوشته نيويورك‌تايمز نيروهاي شبه‌نظامي كه در قالب نيروهاي متحد دولت مركزي سوريه با گروه‌هاي مسلح مخالف مبارزه مي‌كنند نزديك به 20 هزار نفر استعداد دارند.
مانع قانوني
به نوشته پايگاه اينترنتي اسليت، حضور نيروهاي امريكايي در سوريه از لحاظ قانوني تحت مجوز كنگره براي مبارزه با تروريسم در سال 2001 امكان‌پذير شده است. سال 2001 بعد از حملات تروريستي يازده سپتامبر، كنگره امريكا با تصويب طرح «استفاده از نيروي نظامي عليه تروريست‌ها» اين مجوز را به دولت امريكا داد كه از ارتش اين كشور در عمليات فرامرزي براي واكنش به عوامل اين حمله تروريستي استفاده كند. اين عمليات بعد از 17 سال همچنان بر اساس همان قانون ادامه پيدا كرده است و دولت امريكا بدون مصوبه‌اي تازه از سوي كنگره اين عمليات را به گروه‌هاي تروريستي كه در سال‌هاي بعد در منطقه خاورميانه ايجاد شده‌اند هم تسري داده است، از جمله جنگ با داعش كه سال‌ها بعد از حملات تروريستي 11 سپتامبر و در نتيجه مستقيم اشغال نظامي عراق توسط امريكا ايجاد شده بود. به نوشته نشريه اينترنتي اسليت، تعميم اين مصوبه به مبارزه با نفوذ ايران در منطقه، عملا تلاش دولت امريكا براي به تمسخر گرفتن مصوبه كنگره است. كوري بوكر، سناتور دموكرات امريكا زمستان گذشته در يادداشتي براي نيويورك تايمز، استمرار حضور نيروهاي امريكا در سوريه بعد از شكست داعش را خلاف قانون اساسي امريكا عنوان كرده بود. به نوشته اين سناتور امريكايي، هر چند دولت باراك اوباما حضور در سوريه را با عنوان مبارزه با تهديد تروريسم بر اساس مصوبه‌هاي 2001 و 2002 كنگره امريكا توجيه مي‌كرد، اما دولت كنوني براي حضور نظاميان امريكايي در خاك سوريه بعد از پايان عمليات عليه داعش هيچ توجيه قانوني ندارند.
وحشت از اس- 300
جان بولتون در پاسخ به خبرنگاران در مورد تجهيز ارتش سوريه به سامانه موشكي اس-300 از سوريه هم اظهار نگراني كرده است. در شرايطي كه بعد از سقوط يك هواپيماي نظامي روس در حين حمله هوايي اسراييل به سوريه، مسكو تصميم گرفته است براي تقويب پدافند هوايي سوريه، سامانه پيشرفته اس-300 را در اختيار اين كشور قرار دهد، جان بولتون مي‌گويد: «قرار دادن اس-300 توسط روسيه در اختيار ارتش سوريه باعث افزايش شديد تنش‌ها در اين كشور مي‌شود.» جان بولتون در ادامه بدون ارايه هيچ توضيحي ايران را مسوول سرنگوني هواپيماي روس معرفي كرد! جان بولتون ادعا كرده است: «اسراييلي‌ها در برابر رفتار تهاجمي ايران حق مشروع دفاع از خود دارند، به همين دليل هم رييس‌جمهور در اين زمينه اظهارنظر كرده است و به همين دليل ما تصور مي‌كنيم كه ارسال اس-300 به سوريه يك اشتباه بسيار بزرگ خواهد بود.» جيم متيس، وزير دفاع امريكا نيز در برابر خبرنگاران نسبت به تجهيز ارتش سوريه به اس -300 اظهار نگراني كرده است و گفت: «هر سلاح بيشتري كه براي حمايت از دولت بشار اسد به سوريه ارسال شود، تهديدي براي منطقه است.» جيم متيس درست يك ساعت بعد از اظهارنظرهاي جان بولتون، هر چند مستقيما حاضر به اظهارنظر در مورد آينده حضور نظاميان امريكايي در سوريه نشد اما تاكيد كرد: «هيچ اختلاف نظري ميان من و جان بولتون وجود ندارد. من و او دقيقا با يك معني سخن مي‌گوييم. به شما اطمينان مي‌دهم كه از آخرين ديداري كه با هم داشتيم و در اين مورد با هم گفت‌وگو كرديم و امروز هم دوبار با هم حرف زده‌ايم.» متيس با اين حال، حضور نيروهاي امريكايي را مستقيما به داعش مرتبط دانست و گفت: «وقتي از دست خلافت داعش راحت شويم به اين معني نيست كه بگوييم خب تمام شد، بگذاريم و برويم. بايد با واقعيت‌هاي ميداني كنار بياييم و با افراد محلي بياموزيم كه چگونه امنيت منطقه را حفظ كنند. وقتي در برابر دشمن توانمندي مانند داعش قرار مي‌گيريد، چنين چيزي ساده نيست.» با اين حال متيس در مورد اظهارات بولتون در مورد ايران به اين جمله بسنده كرد كه «بايد مساله ايران را در سوريه و بقيه خاورميانه حل كنيم.»
جدا شدن راه كردها
شرايط براي حضور امريكا در سوريه، با حضور نظامي تركيه و تمايل همكاري بيشتر ميان كردها با دولت مركزي، پيچيده‌تر از گذشته شده است. به گزارش رويترز در شرايطي كه امريكايي‌ها علاقه‌مندند دولت دمشق را براي قطع همكاري با ايران تحت فشار بيشتري بگذارند، نيروهاي دموكراتيك سوريه YPG كه در مناطق شمال شرقي سوريه با نظاميان امريكايي همراهي مي‌كردند علاقه‌مندند همكاري بيشتري با دولت دمشق داشته باشند. به نوشته رويترز يكي از فرماندهان نيروهاي دموكراتيك سوريه دو ماه پيش گفته بود حاضر است در حمله به ادلب با ارتش سوريه همكاري كند. ادلب تحت كنترل نيروهاي شورشي است كه بسياري از آنها متحد تركيه هستند و تركيه به شدت در سركوب نيروهاي كرد در منطقه فعال است. همزمان با علاقه كردها براي همكاري با دمشق براي بازگرداندن كنترل دولت مركزي بر ادلب و ديگر نقاط اين كشور، مشكل آنكارا هم به عنوان مانعي جلوي همكاري‌هاي امريكا با كردها قرار دارد. تركيه به‌شدت از دولت امريكا به دليل همكاري با گروه‌هايي كه از سوي آنكارا تروريست توصيف مي‌شوند، انتقاد كرده است.
حضور هميشگي امريكا در سوريه
به نوشته نشريه اينترنتي اسليت، مشخص نيست كه اگر بر اساس اظهارات جان بولتون قرار باشد نيروهاي امريكايي با بهانه حضور ايران در سوريه باقي بمانند، قرار است دقيقا چه كاري براي مقابله با ايران انجام دهند؟ ايالات متحده تاكنون چند بار به صورت محدود با نيروهاي متحد دولت مركزي سوريه وارد درگيري شده و دو حمله موشكي عمده به بهانه حملات شيميايي در خان‌شيخون و غوطه شرقي عليه مواضع نظامي دولت سوريه انجام داده است، اما در مجموع از زمان آغاز دخالت نظامي امريكا در اين كشور، كاملا از رويارويي مستقيم با نيروهاي متحد دمشق يا ارتش سوريه در خاك اين كشور خودداري كرده است. به نوشته اسليت به نظر مي‌رسد كه فعلا رييس‌جمهور سوريه در قدرت باقي بماند و همچنان به كمك ايران نيازمند باشد، در نتيجه با توصيف‌هاي اخير بولتون از آينده نظاميان امريكايي در سوريه، خروج نيروهاي امريكايي حالا حالاها عملي نخواهد شد.