گروه اقتصادي
به نظر مي‌رسد تغييرات در بدنه بانك مركزي كه با حضور عبدالناصر همتي آغاز شده است كم‌كم به برنامه‌هاي جدي براي سيستم بانكي مي‌رسد . نخستين اظهارات رييس كل بانك مركزي خبر از بازگشت سيستم سپرده‌گذاري دو و سه ساله و تحولات جديد در سيستم بانكي دارد. البته اين تصميم منافي انتقاد رييس كل بانك مركزي از نرخ سود بانكي نيست.
عبدالناصر همتي رييس كل بانك مركزي در جريان بيست و نهمين همايش بانكداري اسلامي به گلايه از بانك‌ها پرداخت و از اصلاحاتي صحبت كرد كه مي‌تواند سيستم بانكي را با تحولات جديد همراه كند. تحولاتي كه البته ركن اول اجرايي شدن آن همراهي نظام بانكي است .
همتي كه در روز معارفه‌اش وعده داده بود از همراهي و مشاروه‌هاي اقتصاددانان و مديران دولتي بهره ببرد ديروز رسما اعلام كرد كه «تحت القاي كسي نيست» و مشاوره‌ها را مي‌شنود اما تصميم نهايي را خودش اتخاذ مي‌كند. او حتي به موضوع جنگ اقتصادي اشاره كرد و در حالي كه كمتر مقام مسوولي در ماه‌هاي گذشته از اين لفظ استفاده كرده است حضور در جنگ اقتصادي را دليلي بر اين دانست كه بگويد: «بايد باوركنيم كه در جنگ اقتصادي هستيم و نبايد مثل بچه‌پولدارها زندگي كنيم.»
رييس كل بانك مركزي در همين حال به انتقادهاي تلويحي از سيستم بانكي و مديران بانكي پرداخت و از نرخ سودها گلايه كرد كه موجب شده تا شبه پول در كشور رشد كند و گفت: «رشد سريع شبه پول به خاطر مسابقه بي‌انتها و سريع و بي‌ضابطه بانك‌ها در نرخ سود شكل گرفته در حالي كه بانك‌ها نبايد بي‌كفايتي خود را با بانك مركزي جبران كنند؛ شخصا اجازه نخواهم داد بانك‌هايي كه در نظام بانكي كشور راه را كج مي‌روند ادامه مسير دهند. بانك‌ها بايد با ضابطه رفتار كنند و بايد جسارت جراحي داشته باشيم چراكه اين روند كل نظام اقتصادي را نابود مي‌كند.» همتي همچنين به دستورات مهم مقام معظم رهبري در حوزه نظام بانكي هم اشاره كرد و گفت: «در گذشته فكر مي‌كرديم كه كسري بودجه بر سياست ارزي كشور اثرگذار بوده است ولي اكنون وجود شبه‌پول با سرعت بالايي در حال رشد است و بانك‌ها نيز نرخ سود را رعايت نمي‌كنند و بايد حتما به كمك خود بانك‌ها كار را پيش ببريم و اصلاحات لازم را انجام دهيم. مقام معظم رهبري وظيفه شرعي بانك مركزي را روشن كرده‌اند و البته ايشان به صورت خصوصي هم به بنده دستور فرمودند تا روند اضافه برداشت را اصلاح كنيم.»
دستوري ندادم
رييس كل بانك مركزي با اشاره به انتشار برخي اخبار مبني بر دستور بانك مركزي براي افزايش نرخ سود سپرده‌هاي بانكي عنوان داشت: بانك مركزي در زمينه افزايش نرخ سود كه ۲۳ درصد شده هيچ دستوري ارايه و ابلاغ نكرده و فقط ما تاكيد كرديم كه تمديد يك‌ماهه قراردادها، منحصر به سپرده‌هاي ۲ تا ۱۱ شهريور ۹۶ بود اما معلوم نيست چرا اين خبر اعلام شد؛ قطعا يك سري از خبر‌سازي در اين حوزه منافعي در زمينه نرخ سود دارند كه اين صحبت را مي‌كنند. اين احتمال وجود دارد كه به سمت رايج كردن سپرده‌هاي دو ساله و سه ساله برويم و دولت نيز اوراق چند ساله ارايه كند مي‌توان ريسك را كاهش داد و اين مسائل مي‌تواند راه‌حلي باشد تا مردم دارايي‌هاي خود را حفظ كنند. وي با بيان اينكه دستورالعمل سپرده‌هاي ارزي از سوي بانك مركزي به بانك‌هاي كشور ابلاغ شده است، اظهار داشت: سپرده ارزي ابلاغ شد و از بانك‌ها خواهش مي‌كنم تا مردم را براي ورود اسكناس به بانك و ايجاد جريان در بازار تشويق كنند.
شرط حضور
وي با بيان اينكه، به شرطي در اين همايش شركت كردم كه اين نوع همايش‌ها كاهش يابد، اظهارداشت: بهتر است كمتر حرف بزنيم و بيشتر عمل كنيم. ايران از جمله كشور‌هايي است كه به حذف ربا متعهد شده است و برگزاري اين همايش به صورت مستمر نشان‌دهنده حداقل‌هايي در اين زمينه است البته اميدواريم با ارتقاي قانون عمليات بانكداري اسلامي به صورت بهتري اين بانكداري را اجرايي كنيم.
همتي با بيان اينكه موضوع همايش، حاكميت شركتي است، گفت: عدم توجه به الزامات بانكداري شركتي به خصوص توسط سهامداران و بردن بانك‌ها به سمتي كه به صورت حرفه‌اي اداره نشوند، بسيار بحث مهمي است و بايد به آن توجه شود. اميدوار هستم افرادي كه امروز مقاله يا سخنراني دارند به موضوع مهم عدم مداخله سهامداران در امور بانك توجه كنند زيرا يكي از برنامه‌هاي من اعمال اين بحث مهم است. دخالت سهامدار در اداره بانك چه در بانك دولتي و خصوصي بايد به حداقل برسد و بايد بانك توسط مديريت حرفه‌اي اداره شود. همه افراد چه در داخل نظام بانكي و چه خارج از آن به وضعيت فعلي اعمال حاكميت شركتي در بانك‌ها معترض هستند.
هيچ اراده‌اي نمي‌بينم
همتي به ديدار اخير هيات دولت با رهبر معظم انقلاب اسلامي به مناسبت هفته دولت اشاره كرد و گفت: باور عميق من اين است كه اتفاقي كه در بازار ارز افتاد، محصول ناترازي سيستم بانكي و رشد وحشتناك نقدينگي و اصرار ما به تداوم نقدينگي است. هيچ اراده‌اي نمي‌بينم كه بخواهد رشد نقدينگي را كند كنند يا فكري براي جمع‌آوري آن داشته باشند؛ تا زماني كه اين وضعيت ادامه دارد، شرايط در بازار ارز و ساير دارايي‌هاي قابل وصول براي حفظ ارزش پول توسط افراد ادامه دارد. دولت امريكا براي محروم كردن ايران از درآمدهاي نفتي خود تلاش‌هاي فراواني مي‌كند و همزمان مي‌خواهد انتقال دارايي‌هاي ايران را سخت و محدود كند؛ به همين دليل دفاع از نرخ واحد براي ارز امكان‌پذير نبود و نبايد خود را در تله سياست‌هاي امريكا قرار مي‌داديم. با هماهنگي سران سه قوه بسته جديد سياست ارزي را اجرا كرديم و حداقل شاهد تثبيت در بازار ارز بوديم و اميدوارم به تدريج نتايج اين سياست را در بازار ارز ببينيم.
وي تاكيد كرد: حفظ قدرت ارزي كشور برابر با حفظ منابع ارزي، كنترل تورم و اصلاح ناترازي ترازنامه بانك‌ها و كنترل نقدينگي وحشتناك در كشور بايد در دستور كار باشد؛ در شرايط تحريم مهم‌ترين متغير اقتصادي براي ما نرخ ارز است و مهم‌ترين هدف جلوگيري از اتلاف منابع ارزي است.
ناموس بانك مركزي
همتي در ادامه درباره حفظ ذخاير ارزي بانك مركزي، گفت: ذخاير ارزي بانك مركزي، ناموس اين بانك است و همانطور كه در يك ماه گذشته در جهت تقويت اين ذخاير اقدام شد، بايد از هر وسيله‌اي استفاده كنيم تا اين روند ادامه داشته و اين ذخاير حفظ شود. سياست ما حفظ ذخاير بانك مركزي و استفاده از ساير منابع در كشور از جمله منابع حاصل از صادرات غيرنفتي هستيم. با ورود ارز حاصل از صادرات غيرنفتي قدرت تنظيم بازار ايجاد مي‌شود و از ارز بانك مركزي نيز مي‌توان در سرمايه‌گذاري‌هاي صنعت نفت يا شرايط خاص در بازار استفاده كرد كه در حال حاضر ضرورتي براي اين اقدام وجود ندارد.رييس شوراي پول و اعتبار ادامه داد: بازار ثانويه با منابع غيربانكي آغاز به كار كرده و روند بسيار خوبي دارد و به سرعت در حال شكل‌گيري و شفاف شدن است و ما نيز در بانك مركزي به صورت روزانه در حال بررسي اين روند هستيم. رهبر معظم انقلاب بطور خصوصي درباره دغدغه‌ها و مسائل مرتبط با نظام بانكي تاكيداتي داشتند. اطمينان دارم علاوه بر دولت، قوه قضاييه و مجلس نيز بانك مركزي را در اجراي سياست‌هاي خود كمك خواهند كرد.
القاپذير نيستم
رييس كل بانك مركزي با تاكيد بر اينكه القاپذير نيست و از نظرات و مشورت‌هاي بسياري از افراد استفاده مي‌كند، گفت: من با بسياري از افراد مشورت مي‌كنم؛ البته خود نيز در 30 سال گذشته در بخش اقتصاد كلان و پول فعال بوده‌ام و نمي‌توان موضوعي را به من القا كرد؛ از نظرات چپ چپ تا راست راست استفاده مي‌كنم. بسياري از نظرات كارشناسان داراي نقاط مشترك است، ما بايد از برآيند و نقاط مشترك نظرات افراد مختلف استفاده كنيم.
روش‌هاي منسوخ
رييس شوراي پول و اعتبار ادامه داد: سياست‌هاي پولي ما مشكل دارد زيرا برخي از آنها قابل اجرا نيست؛ شايد با شوراي فقهي و شوراي نگهبان صحبت كنيم زيرا بانك مركزي دنبال سود و زيان نيست. بانك‌هاي مركزي در دنيا از ابزارهاي مختلفي مانند زيپو براي كنترل بازار پول استفاده مي‌كنند و ما نمي‌توانيم با روش‌هاي سنتي و گذشته تورم و بازار پول را كنترل كنيم. روش‌هاي سنتي و مقداري جواب نمي‌دهد و آن را پيش از اين نيز آزمايش كرده‌ايم، ما نياز داريم وبايد روش‌هاي ديگري را پيگيري كنيم. بانك مركزي به عنوان مرجع سياست‌هاي پولي و ارزي كشور براي تمامي نظرات باز است.
در نرخ ارز دخالت نداريم
رييس كل بانك مركزي با اشاره به برخي اظهارنظرها درباره دخالت در بازار، گفت: ما در نرخ بازار دخالتي نداريم اما در بازار نظارت و كنترل لازم را خواهيم داشت و اگر هم لازم باشد اقداماتي براي كنترل بازار انجام خواهيم داد. اكنون ۹۷ درصد مبادلات ارزي در بازار ثانويه و ۳ درصد در صرافي‌ها در حال انجام است و نرخ سنا نيز كه برآيند دو نرخ نيما و بازار است، بيشتر ميل به نرخ نيما دارد. نكته بعدي كه بسيار مهم است، بانك‌ها و ناترازي صورت‌هاي مالي بانك‌ها است كه بيشتر مشكلات ما در اقتصاد كشور از همين جا نشات مي‌گيرد. برخي بانك‌ها نرخ سود مصوب را رعايت نمي‌كنند و بدون توجه به آثار مخرب اين اقدام به اين روند ادامه مي‌دهند. وي با اشاره به اينكه يك ماه اول حضور من در بانك به مشكلات ارزي اختصاص يافت، گفت: رشد سريع شبه‌پول در تعيين نرخ سود و اضافه برداشت‌هاي بي‌قانون و قاعده از سوي برخي بانك‌ها قابل قبول نيست و با بانك‌هايي كه اين روش را در پيش بگيرند برخورد خواهد شد. همانطور كه مقام معظم رهبري نيز تاكيد كردند، اگر مي‌خواهيم اقتصاد كشور درست باشد بايد بانك‌ها منظم باشند و بايد جسارت جراحي را داشته باشيم زيرا اين روند كل نظام و سيستم بانكي را نابود خواهد كرد. عالي‌ترين مقام نظام در كشور به بانك مركزي تاكيد كردند كه موظف هستيد جلوي بنگاهداري، بي‌نظمي بانك‌ها و... را بگيريد.
همتي ادامه داد: استقلال بانك مركزي به معناي آن است كه با استفاده از نظرات صاحبنظران بتوانيم تصميم‌گيري داشته باشيم.
وي با اشاره به افزايش مطالبات بانك‌ها از بانك مركزي تصريح كرد: حجم پايه پولي ما به دليل برداشت بانك‌ها يا مطالبات بانك‌ها از بانك مركزي از تير ماه پارسال نسبت به تير ماه امسال ۱۸.۲ درصد افزايش يافته و ۱۵۰ هزار ميليارد ريال به بدهي بانك‌ها اضافه شود و برخي افزايش حجم نقدينگي به اين مساله ارتباط دارد. ريسك بانك‌هاي ما به‌شدت در حال افزايش است و بايد سريع‌تر فرآيندهاي كاهش ريسك كه در دستور كار داريم، اجرايي شود.
بچه پولدار نباشيم
وي تاكيد كرد: باور كنيد كه كشور در چارچوب يك جنگ اقتصادي از سوي دولتي قرار گرفته كه هر روز با سياست‌هاي جدي فشار بيشتري ايجاد مي‌كند و ما بايد يك‌سري سختي‌ها را قبول كنيم و نبايد مانند برخي بچه پولدارها زندگي كنيم تا بتوانيم از اين بازه فشار عبور كنيم. من با مديران بانك‌ها دوست هستم اما در بحث نظارت در بانك‌ها جدي هستم و قول مي‌دهم كه ضابطه را با عاطفه يكي نخواهم كرد چرا كه امروز ضروري است با جديت مشكلات بانك مركزي را پيگيري و حل كنيم؛ تمامي اركان نظام ازجمله رهبر معظم انقلاب تاكيد دارند كه بايد مشكلات بانكي و اقتصادي هر چه سريع‌تر
رفع شود.