سفر پرحاشيه بن سلمان به پاريس پايان يافت
روبه‌روي پرتره آزادي
شهاب شهسواري
محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي شب گذشته بعد از دومين ضيافت شام در حالي سفر رسمي‌اش را به پاريس به پايان رساند كه حواشي اين سفر بر متن آن غلبه داشت. انتشار يك عكس از بازديد بن سلمان از يك نقاشي انقلابي با نام «آزادي هدايت‌گر خلق» از جمله حاشيه‌سازترين رويدادهاي اين سفر بود. دو رهبر جوان عربستان سعودي و فرانسه كه هر دو در رسانه‌ها به عنوان سياستمداران جواني با ديدگاه انقلابي نسبت به آينده كشورشان معرفي مي‌شوند، در شرايطي به ديدار يكديگر رفتند كه گزارش‌هاي رسانه‌اي از اختلاف نظرهاي جدي ميان آن دو خبر مي‌داد. اما امانوئل ماكرون كه پيش از اين نيز در ديدارهاي رسمي‌اش با ديگر رهبران جهان به دليل تشريفات فوق‌العاده و زيركانه مشهور شده‌بود، تلاش كرد تا ظاهري خوب از اين سفر در رسانه‌ها ثبت شود و خاطرات تلخ سفر پيشين ماكرون به رياض در اوج دعواي استعفاي نخست‌وزير لبنان به فراموشي سپرده‌شود. دعوت از محمد بن سلمان براي يك شام غيررسمي در موزه لوور پاريس براي اولين روز سفر و انتشار عكس‌هاي دونفره حاكم بالفعل عربستان و رييس‌جمهور فرانسه در توييتر، از جمله حربه‌هاي ماكرون براي نمايش صميميت دو طرف بود. با اين حال، ماكرون تلاش مي‌كند كه همزمان ضمن نمايش رابطه صميمانه‌اش با وليعهد جوان سعودي، رابطه‌اش را با ايران به عنوان رقيب اصلي عربستان در منطقه نيز حفظ كند.
يكي از عكس‌هاي دونفره دو رهبر در برابر نقاشي قرن نوزدهمي «آزادي هدايت‌گر خلق»، اثر اوژن دولاكروا كه يك زن بدون بالاپوش در مركز آن قرار دارد گرفته است. پايگاه‌هاي خبري انتشار اين عكس را كه از پشت سر محمد بن سلمان و ماكرون در حال نگاه با دقت به نقاشي گرفته‌شده است، به يكي از عنوان‌هاي اصلي خود تبديل كردند. سلطنت عربستان سعودي قوانين سختگيرانه‌اي براي پوشش زنان دارد و انتشار اين عكس به يكي از حاشيه‌هاي اصلي سفر محمد بن سلمان به فرانسه بدل شد. اما به جز سوژه نيمه‌برهنه نقاشي كه يك پرچم سه رنگ فرانسه را در دست گرفته است، موضوع نقاشي به عنوان يك اثر تمثيلي و نمادين در مورد انقلاب فرانسه و غلبه جمهوريت بر سلطنت نيز، از جمله مواردي بود كه توجه ناظران را به خود جلب كرد. روزنامه ديلي تلگراف در گزارشي از اين سفر مي‌نويسد كه مشخص نيست آيا چنين عكسي پيام‌هاي كنايي براي محمد بن سلمان كه ادعا مي‌كند در حال مدرنيزه كردن كشورش است داشته‌باشد يا نه.
دفتر ماكرون در مورد ديدار با محمد بن سلمان نوشت: «گفت‌وگوها دوستانه بود و اجازه داد كه دو رهبر يك رابطه شخصي با يكديگر برقرار كنند.» به گفته مقام‌هاي رسمي فرانسه، ماكرون و محمد بن سلمان روي جزييات يك «سند استراتژيك» براي بستن قراردادهاي دوجانبه تازه در سفر رسمي پيش روي ماكرون به رياض در سال جاري ميلادي توافق كردند. اما همچنان اين سوال در مورد سفر بن سلمان به پاريس وجود دارد كه چرا برخلاف سنت هميشگي بستن قراردادهاي بسيار بزرگ و چشمگير در سفرهاي رهبران عرب حاشيه خليج فارس به فرانسه، قرارداد بزرگ جديدي ميان دو كشور منعقد نشد. فاريا المسلمي، پژوهشگر موسسه چتم‌هاوس به وال‌استريت ژورنال مي‌گويد: «محمد بن سلمان وقتي سفر مي‌كند، قطعا كارت اعتباري خود را نيز گوشه جيبش مي‌گذارد و آماده ولخرجي است.» محمد بن سلمان، در اين سفر برنامه ديدار خود از مارسي را نيز لغو كرد. اما در حوزه سرگرمي و فرهنگ، توافق‌هاي متعددي ميان رياض و پاريس در اين سفر امضا شد. در شرايطي كه عربستان سعودي، بعد از 30 سال اولين سينماي تجاري در اين كشور را به زودي افتتاح مي‌كند، توافقنامه‌هايي براي آموزش كارگردان‌هاي جوان سعودي در فرانسه و شكل‌گيري اولين اركستر موسيقي ملي عربستان سعودي توسط اوپراي پاريس روز دوشنبه ميان طرفين امضا شد. يك مقام فرانسوي در مورد فقدان قراردادهاي كلان تجاري در اين سفر اينگونه استدلال كرد كه «ماكرون، عربستان سعودي را به عنوان يك متحد مي‌شناسد، نه يك مشتري.» در اين ميان لغو ديدار محمد بن سلمان، از استيشن اف، مركز كمك به كسب و كارهاي نوپاي فرانسه، نيز حاشيه ديگر اين سفر بود. ماكرون كه دولتش را با شعار ديپلماسي اقتصادي و افزايش سرمايه‌گذاري در كسب و كارهاي نوپا تشكيل داده است، نتوانست در اين سفر يكي از جذاب‌ترين مراكز سرمايه‌گذاري كشورش را كه معمولا رهبران خارجي را براي بازديد از آن مي‌برد، به مهمانش نشان بدهد. دوروتي اشميد، پژوهشگر موسسه روابط بين‌الملل فرانسه به وال‌استريت‌ژورنال مي‌گويد: «سفر دراز وليعهد سعودي به ايالات متحده امريكا احتمالا باعث شده است كه كليه گزينه‌هاي كسب و كار و تجارت او را پر كرده باشد. اين بدشانسي ماكرون است كه همچنان تلاش مي‌كند از ديپلماسي اقتصادي به عنوان يك بنيان اصلي سياست خارجي استفاده كند.»
يك ماه ديگر قرار است عربستان سعودي براي اولين‌بار به صورت رسمي در بازار فيلم جشنواره كن مشاركت كند، اين تصميم در شرايطي اعلام مي‌شود كه پيش از اين محمد بن سلمان در سفرش به ايالات متحده امريكا به هاليوود رفته‌بود و با شخصيت‌هايي مانند روپرت مرداك، از بزرگ‌ترين مالكان رسانه در جهان و حتي هنرپيشه‌هاي مشهور امريكايي مانند مورگان فريمن ديدار كرد. اما همزمان با اين سفر و برنامه‌هاي پرزرق و برق آن مانند شام در موزه لوور و شب فرهنگ عربستان در پاريس، اين فعالان ضد جنگ فرانسوي هستند كه فرصت را مغتنم شمرده‌اند تا در اعتراض به كشتار و محاصره مردم يمن، رويدادهاي اعتراضي و راهپيمايي‌هايي ترتيب دهند. مشابه اين راهپيمايي‌ها در سفر محمد بن سلمان به لندن نيز برگزار شده‌بود.