عهد التميمي، نماد 16 ساله مبارزه با اشغالگري
به دنيا آمد تا براي وطن بجنگد
سارا معصومي
جهان او را با موهاي طلايي مجعد كه تا سر شانههايش رسيده، با مشتهاي گره كرده، با فرياد اُخرج اُخرج، با رقص چوب دستي سادهاش در هوا، با رگهاي متورم گلويش و با لبخند چشمهايش آن هنگام كه در دادگاه نظامي رژيم اسراييل سر را برگردانده و به دنبال اعضاي خانوادهاش ميگردد، ميشناسد. فلسطين اما او را از زماني كه كودك خردسالي بود به ياد دارد. از سالهايي كه قد و قوارهاش تا كمر سربازان اسراييلي نيز نميرسيد اما مشتهايش را حائل ضربههايي كرده بود كه سربازهاي اسراييلي بر سر و صورت برادرش فرود ميآوردند. در فلسطين «عهد التميمي»، با پرچم فلسطين بر شانههاي نحيف دخترانهاش، با صدايي كه از زور فرياد خشن شده، با چفيهاي كه بر سر بسته، با انگشتهايي كه به نشانه پيروزي مقابل سربازان اسراييلي با پوزخند ايستاده بالا رفتهاند و با طنين سيلي كه بر صورت دو سرباز در كرانه باختري نواخت، شناخته ميشود.
سيلي بر سيماي اشغالگري
ماجرا از نيمه دسامبر سال 2017 آغاز شد. از روزهاي خشم فلسطينيها از تصميم دونالد ترامپ، رييسجمهور ايالات متحده براي اعلام قدس به عنوان پايتخت رژيم اسراييل. از سادهترين سهم فلسطينيها از سرزمين آبا و اجدادي كه با چرخش يك قلم در دستان رييسجمهور امريكا در كاخ سفيد تحتالشعاع قرار گرفته بود. سربازان اسراييلي براي فرونشاندن اعتراضهاي مردمي به كرانه باختري يورش بردند. «عهد التميمي» در حالي كه تلاش ميكرد مانع از پيشروي سربازان اسراييلي شود روبه روي دو تن از آنها قرار گرفت، فرياد كشيد از سرزمين ما بيرون برويد، با پوزخند سربازان اسراييلي روبه رو شد و در چند ثانيه با بالا بردن دست راستش سيلي بر صورت هر دو كوبيد. «عهد» تنها 16 سال سن دارد اما به نماد مبارزه كودكان فلسطيني با اشغالگري تبديل شده است. فيلم سيليهاي وي بر صورت سربازان اسراييلي بلافاصله در رسانههاي جهان منعكس شد. بيش از ده سرباز شبانه به خانه پدري عهد التميمي يورش بردند. دستان دخترك را با دستنبد بسته و او را در ميان اعتراضهاي اعضاي خانوادهاش سوار جيپهاي نظامي كرده و بردند. ده روز بعد «عهد» براي رسيدگي به اتهامهايش در دادگاهي نظامي حاضر شد. حضوري كه اينبار نيز خبرساز شد. «عهد التميمي» پس از قريب به 10 روز بازداشت همچنان ميخنديد و نشانهاي از تسليم در وي نبود. با وجود آنكه پيش بيني ميشد سن پايين «عهد» منجر به آزادي زودهنگام وي شود اما دادگاه نظامي تاكنون چندبار دستور بازداشت 6 روزه وي را تمديد كرده است. درحال حاضر علاوه بر «عهد»، مادر و يكي ديگر از اعضاي خانواده وي نيز به دليل حضور در ويدئويي كه ديگر جهاني شده است، بازداشت شدهاند. برخي از منابع اسراييلي ادعا ميكنند كه «عهد» به دليل سيلياي كه بر صورت سربازان اسراييلي زده با احتمال 7 سال زندان روبهرو است. پدر «عهد» در تازهترين گفتوگو پس از بازداشت وي ميگويد: «حس پيچيده و مبهمي دارم. تلفيقي از نگراني، ترس، اندوه و البته افتخار و غرور از پدر او بودن. با اين وجود هر روز به شب كه ميرسد احساسات پدرانه بر من غلبه ميكند و گريه ميكنم.»
پدر عهد همچنين پس از پايان نخستين جلسه دادگاه در جمع خبرنگاران در پاسخ به ادعاهاي قاضي پرونده كه عهد را مجرم سابقهدار معرفي كرده و دستور بازداشت وي را به همين بهانه تمديد كرده بود، گفت: «به آنچه دخترم انجام داد افتخار ميكنم. اين ادعا كه عهد اقدام به شوراندن سربازان اسراييلي كرده را هم قبول ندارم. اين سربازان حق نداشتند در مرحله نخست به زمينهاي ما پا بگذارند. اين وظيفه ما است كه فرزندان خود را به گونهاي بزرگ كنيم كه براي رسيدن به آزادي بجنگند. او به آنچه در اين سالها در مسير مقاومت در برابر اشغالگري انجام داده افتخار ميكند و تا زماني كه اشغال سرزمينهايمان ادامه پيدا كند نيز به اين رويه ادامه ميدهيم.»
داستان رويارويي عهد با سربازان اسراييلي به دسامبر 2017 محدود نميشود. در سال 2015 نيز وي در برابر سربازان اسراييلي كه قصد داشتند برادر وي را بازداشت كنند مقاومت كرد. رجب طيب اردوغان، رييسجمهور تركيه در همان سال به نشانه قدرداني از مقاومت عهد التميمي با وي ديدار و جايزهاي را به وي اعطا كرد. عهد التميمي در سال 2012 نيز در ويديويي ديده شد كه رهبري جمعي از كودكان فلسطيني را برعهده داشت و در حال جر و بحث با سربازان اسراييلي درباره حضور آنها در محوطه نزديك خانههايشان بود.
مقاومت در برابر اشغالگري در خانواده تميمي يك سنت است، پدر، برادر و مادرش نيز بارها به دليل مقاومت در برابر اسراييليها بازداشت شدهاند و البته اين مقاومت هيچگاه با خشونت همراه نبوده و همواره سعي كردهاند با سخن گفتن اعتراض خود را به سياستهاي اسراييل نشان دهند. از شش دسامبر كه دونالد ترامپ اعلام كرد قدس پايتخت رژيم اسراييل خواهد بود و اين كشور نيز سفارتخانه خود را از تلآويو به قدس منتقل ميكند، اعتراضها در فلسطين شديدتر شده است و برخي از منابع ميگويند كه بيش از 20 نفر در اين فاصله زماني جان خود را از دست داده و صدها فلسطيني نيز بازداشت شدهاند.
شجاعت در صدايش، روياي آزادي و عدالت در سرش
صحنه رويارويي عهد التميمي با سربازان اسراييلي و بازداشت وي در رسانههاي متفاوت با بازتابهاي متفاوت روبه رو شده است. نيوزويك در گزارشي تفصيلي در اين باره مينويسد: «صحنه مواجهه دختر 16 ساله فلسطيني با سربازان اسراييلي كاملا مشخص و واضح بود: سرباز اسراييلي تا دندان مسلح مقابل دختر جوان فلسطيني ايستاده كه هيچ سلاحي جز شجاعتش در دست ندارد و البته روياي آزادي و عدالت را هم بايد به اين سلاح اضافه كنيد. به جرم اين رويا است كه وي بايد در زندان و دادگاههاي نظامي اسراييل مجازات شود. 30 دقيقه قبل از اين رويارويي، يك سرباز اسراييلي، پسر عموي 14 ساله عهد التميمي را از فاصله نزديك مورد ضرب و شتم قرار ميدهد به گونهاي كه وي اكنون در كما است. پس از آن نيز سربازان اسراييلي از ديوارهاي پشت خانه «عهد التميمي» بالا رفته و خود را به داخل حياط پرتاب ميكنند و اين تجاوز آنها به حريم خصوصي خانواده التميمي، دختر 16 ساله شان را عصباني ميكند. بسياري از حقوقدانهاي بينالمللي به اسراييل هشدار دادهاند كه نگهداري دختري 16 ساله به جرم سيلي زدن به صورت يك سرباز متجاوز به خانه و كاشانهاش در كنار جنايتكاران سابقهدار غيرقانوني است. اين در حالي است كه برخي از اعضاي تندرو كابينه اسراييل خواهان حبس ابد براي عهد شدهاند. پدر عهد التميمي درباره وضعيت اشغال سرزمينهاي آنها توسط اسراييل به نيوزويك ميگويد: «مشكلي كه در روستاي نبي صالح داريم از چند سال پيش آغاز شده است. اسراييليها بخشهاي عظيمي از خاك روستاي ما را غصب كردند تا شهركسازيهاي غيرقانوني خود را پيش ببرند. شهركنشينها نيز آب چشمههاي طبيعي را بر ما بستند تا تنها مورد استفاده آنها قرار گيرد. ما اجازه نميدهيم كه اين نقض حقوق بشر ادامه پيدا كند.»
چرا «ملاله» به چشم آمد و «عهد التميمي» نه ؟
چرا واكنشهاي گروههاي حقوق بشر، مدافع حقوق زنان و حتي چهرههاي دولتي به بازداشت دختري 16 ساله در كرانه باختري تا اين اندازه كمرنگ است؟ اين پرسشي است كه الجزيره در تازهترين گزارش خود مطرح كرده و در آن «عهد التميمي» را با «ملاله يوسفزي» نوجوان پاكستاني كه به ضرب گلوله نيروهاي طالبان آسيب ديد، مقايسه كرده است. الجزيره در اين باره مينويسد: عهد التميمي نيز مانند ملاله يوسف زي، تاريخ زنده و گوياي ايستادگي در برابر بيعدالتي است. زماني كه ملاله يوسفزي 15 ساله به ضرب گلوله نيروهاي طالبان در پاكستان مجروح شد، واكنشها به اين اتفاق بسيار متفاوتتر از واكنشها به ماجراي عهد التميمي بود. گوردون براوون، نخستوزير وقت بريتانيا تومار حمايتي را با عنوان «من ملاله» هستم را امضا كرد و يونيسف نيز كمپيني را با عنوان «قيام براي ملاله» راه انداخت. ملاله براي ديدار با باراك اوباما، رييسجمهور وقت ايالات متحده و
بان كي مون، دبيركل وقت سازمان ملل دعوت شد و همچنين در مجمع عمومي سازمان ملل هم سخنراني كرد. وي در همان سال به يكي از 100 چهره برتر و تاثيرگذار سال مجله تايم تبديل شد و همچنين در سال 2013 نيز يكي از نامزدهاي دريافت جايزه صلح نوبل بود كه دوباره در سال 2014 نيز كانديدا شد و البته اينبار برنده اين جايزه شد. حتي روزي به عنوان روز ملاله در تقويمها اضافه شد. اما هيچ كمپيني با عنوان من عهد التميمي هستم يا قيام براي عهد التميمي در اين هفتهها به راه نيفتاده است. هيچ كدام از فمينيستهاي مشهور بينالمللي يا چهرههاي سرشناس سياسي از عهد التميمي حمايت نكردند يا بر اسراييل به دليل اين اقدام نتاختند. هيچ رييسجمهوري او را به واشنگتن دعوت نكرد و البته كه امريكا يك بار درخواست ويزاي وي براي ورود به اين كشور براي سخنراني را هم رد كرده بود.
عهد التميمي نيز مانند ملاله، تاريخي از ايستادن دربرابر بيعدالتيها را در كارنامه خود دارد. وي هم به بستن آب توسط اشغالگران اعتراض كرده و هم به تصاحب سرزمينهايشان توسط اسراييل. وي نيز از خودگذشتگيهاي بسياري كرده، عمو و پسرعمو خود را از دست داده است. والدين و برادرش بارها و بارها بازداشت شدهاند. يك بار نيروهاي اسراييلي مادرش را مورد اصابت گلوله قرار دادند. با اين همه سوال اينجاست كه فرق عهد از فلسطين با ملاله از پاكستان چيست؟ شايد بتوان چند دليل براي اين سكوت بيان كرد. در ميان بسياري از چهرههاي بينالمللي خشونت دولتي اسراييل عليه مردم فلسطين پذيرفته شده است. در حالي كه اقدامهاي خشن بازيگران غيردولتي مانند طالبان و بوكوحرام تقبيح ميشود اما خشونتهاي مشابه از سوي بازيگراني كه دولتي به حساب ميآيند مورد سرزنش قرار نميگيرد. دولتها معمولا توسل به اين خشونتها را اينگونه توجيه ميكنند كه فرد قرباني خشونت را تهديدي براي امنيت ملي خود ميخوانند. اسراييليها نيز در چند هفته اخير براي تمديد دوره بازداشت عهد همين استدلال را كردند. آنها ادعا ميكنند كه عهد 16 ساله تهديدي براي جان سربازان اسراييلي است. البته كه برابر كردن عهد التميمي كه با دستان خالي به دنبال احقاق حق خود بود با يك تروريست مقايسه بسيار بيجايي است. الجزيره در بخشهاي پاياني اين گزارش تاكيد ميكند كه پرونده عهد التميمي بايد مورد توجه قرار بگيرد تا برخوردهاي موردي و سليقهاي با مسائل حقوق بشري به پايان برسد. افرادي كه قرباني خشونتهاي دولتي ميشوند نيز حق برخورداري از عدالت را دارند. حتي اگر ما كمپيني براي عهد التميمي به راه نيندازيم اما نميتوانيم از فريادهاي وي براي ديدن بيعدالتيهايي كه در حق هموطنانش ميشود، فرار كنيم. به قول نلسون ماندلا، ما خيلي خوب ميدانيم كه آزادي ما بدون آزادي فلسطينيها معنايي نخواهد داشت.