به بهانه سفر بي‌سابقه وزير دفاع عربستان به ايران مطرح شد
پيام سعودي
خالد بن سلمان، وزير دفاع عربستان‌سعودي، در سفري غيرمنتظره و در راس هياتي ۷۰ نفره، روز پنجشنبه وارد تهران شد. اين براي نخستين‌بار در چند دهه اخير است كه يكي از اعضاي بلندپايه خاندان سلطنتي عربستان به ايران سفر مي‌كند. آخرين بار، ملك عبدالله بن عبدالعزيز در سال ۱۹۹۷ و در زمان رييس دولت اصلاحات، به تهران سفر كرده بود.در جريان اين سفر، خالد بن سلمان با مقام معظم رهبري، رييس‌جمهور، دبير شوراي عالي امنيت ملي و سرلشكر محمد باقري، رييس ستاد كل نيروهاي مسلح، ديدار كرد. به گفته منابع رسمي، او حامل نامه‌اي رسمي از سوي پادشاه عربستان خطاب به رهبري انقلاب بود. پس از اين ديدارها، خالد بن سلمان در پيامي در شبكه اجتماعي ايكس (توييتر سابق) نوشت: «ما درباره روابط دوجانبه و موضوعات مورد علاقه مشترك گفت‌وگو كرديم.» همزمان، وب‌سايت دفتر اطلاع‌رساني مقام معظم رهبري نيز با انتشار پيامي بر اهميت گسترش مناسبات تهران-رياض تاكيد كرد و نوشت: «ما معتقديم كه روابط بين جمهوري اسلامي ايران و عربستان‌سعودي به سود هر دو كشور است.» به باور ناظران آنچه كه اين سفر را در مقطع كنوني برجسته كرده همزماني آن با آغاز دور دوم گفت‌وگوهاي غيرمستقيم ميان ايران و ايالات‌متحده در رم پايتخت ايتاليا است. تحليلگران معتقدند انتشار مواضع ضد و نقيض مقامات امريكايي درباره سرنوشت اين مذاكرات، نگراني‌هايي را در ميان كشورهاي عرب منطقه افزايش داده است. در همين راستا وب‌سايت سي‌ان‌ان در گزارشي با اشاره به سفر مهم هيات سعودي به تهران نوشت: ديدار ميان مقامات نظامي تهران و رياض در شرايطي انجام شد كه ايران و ايالات‌متحده در حال مذاكره براي دستيابي به توافقي جديد در حوزه برنامه هسته‌اي هستند؛ مذاكراتي كه با وجود تهديدهاي مكرر اسراييل براي حمله ادعايي به مواضع ايران، همچنان ادامه دارد. تهران نيز همزمان بارها هشدار داده است كه هرگونه حمله به خاك ايران مي‌تواند شعله‌وركننده يك جنگ فراگير در منطقه باشد. اين درحالي است كه، امريكا نيز همچنان حضور نظامي پررنگ خود را در عربستان و ساير كشورهاي عرب حاشيه خليج‌فارس حفظ كرده است. حال اما سفر خالد بن سلمان درحالي انجام شد كه روابط ايران و عربستان پس از سال‌ها تنش، با ميانجيگري چين رو به بهبودي گذاشته است. با اين حال، افزايش درگيري‌هاي منطقه‌اي و احتمال وقوع جنگي ناخواسته، نگراني مشترك بسياري از كشورهاي عرب، از جمله عربستان را برانگيخته است. پيش‌تر و در پي تبادل حملات محدود ميان ايران و اسراييل در سال گذشته، كشورهاي عرب خليج‌فارس هشدار داده بودند كه هرگونه حمله ادعايي گسترده به تأسيسات نفتي ايران مي‌تواند پيامدهاي سنگيني براي كل منطقه، چه از نظر اقتصادي و چه زيست‌محيطي، به‌همراه داشته باشد. ايران نيز صراحتا اعلام كرده بود هر كشوري كه در اين ماجراجويي مشاركت كند، هدف قرار خواهد گرفت. در همين راستا، عربستان، امارات و قطر به ايران و امريكا اطلاع داده بودند كه اجازه استفاده از حريم هوايي خود عليه ايران را به اسراييل نخواهند داد.
همزمان وب‌سايت الجزيره به نقل از حميدرضا غلامزاده، تحليلگر مسائل سياسي، نوشت:
هدف اصلي سفر وزير دفاع عربستان به تهران، ابراز نگراني از احتمال حمله نظامي به ايران و تاكيد بر تمايل سعودي‌ها براي حفظ روابط مسالمت‌آميز با تهران بوده است. از سوي ديگر، اما بازگشت دونالد ترامپ به كاخ سفيد و احياي سياست فشار حداكثري عليه ايران، باعث شده است تا فضاي منطقه دوباره متشنج شود. ترامپ نيز طي ادعاهايي متناقض تهديد كرده در صورت عدم توافق با ايران، ممكن است به گزينه ادعايي نظامي متوسل شود. از سويي ديگر رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، نيز كه همزمان با سفر وزير دفاع عربستان در تهران انجام شد، در جمع خبرنگاران گفت: «ما در مرحله‌اي حساس از مذاكرات قرار داريم و زمان زيادي باقي نمانده است؛ هدف من از حضور در تهران، تسهيل اين روند است.»
همزمان علي شهابي، تحليلگر سعودي، نيز در گفت‌وگو با نشريه فايننشال تايمز تاكيد كرد: در پي سفر مقام دفاعي عربستان به ايران، رياض پيامي روشن به ايران داده است و آن اينكه پادشاهي به‌هيچ‌وجه به عنوان واسطه يا پايگاهي براي حمله به ايران عمل نخواهد كرد. همزمان، رياض از تلاش‌هاي ديپلماتيك ترامپ براي دستيابي به توافقي جديد حمايت مي‌كند و خواهان جلوگيري از بروز جنگ ادعايي است. اين تحولات در شرايطي در جريان است كه استيو ويتكاف فرستاده ويژه امريكا، قرار است بار ديگر نمايندگي هيات ايالات‌متحده را در مذاكرات غير مستقيم با ايران در رم برعهده بگيرد. دولت ترامپ بار ديگر در اظهاراتي اعلام كرده است كه خواهان دستيابي به توافقي است كه برنامه هسته‌اي ايران را محدودتر از برجام كند. با اين وجود، همزمان با تهديدات لفظي ادعايي مكرر ترامپ عليه ايران، واشنگتن نيروهاي نظامي بيشتري، از جمله ناو هواپيمابر و بمب‌افكن، به منطقه اعزام كرده است. در اين ميان، يكي از نگراني‌هاي سعودي‌ها، احتمال واكنش نظامي ايران در صورت ماجراجويي اسراييل و امريكا است. در صورت وقوع چنين سناريويي، احتمال حمله ايران به زيرساخت‌هاي نفتي عربستان، چه به صورت مستقيم و چه غيرمستقيم وجود دارد.نشريه فايننشال تايمز همچنين يادآور شد عربستان در شرايطي حامل پيامي مهم از پادشاه اين كشور است كه در گذشته يكي از حاميان تصميم ترامپ براي خروج از توافق هسته‌اي سال ۲۰۱۵ بودند، اما اكنون رياض تمايل دارد از طريق تنش‌زدايي، مانع از گسترش بحران در منطقه شود. در حاشيه اين سفر، حضور سفير سعودي در يمن در ميان اعضاي هيات همراه خالد بن سلمان، گمانه‌زني‌ها درباره آينده درگيري‌هاي ميان حوثي‌ها و ايالات‌متحده را نيز افزايش داده است. تاكنون عربستان از مشاركت مستقيم در تلاش‌هاي امريكا براي مهار حملات حوثي‌ها پرهيز كرده است. از سوي ديگر، ايران نيز در ماه‌هاي اخير تلاش كرده است روابط خود با عربستان و امارات را بهبود بخشد. اين درحالي است كه امارات، همانند عربستان، در گذشته از تصميم ترامپ براي خروج از توافق هسته‌اي حمايت كرده بود. حال، در شرايطي كه ايران و امريكا دور نخست مذاكرات را در مسقط «سازنده و مثبت» توصيف كرده‌اند، استيو ويتكاف بار ديگر تاكيد كرده كه براي دستيابي به توافق جديد، ايران بايد برنامه غني‌سازي خود را متوقف كند؛ ادعايي كه با مواضع اخير ترامپ مبني بر اجازه تداوم غني‌سازي در سطح برجام، در تناقض است.