درس‌هاي بازار اروپا براي ايران
آيا چين شريك قابل اعتمادي در صنعت خودرو است؟
خودرو براي مصرف‌كنندگان اروپايي، صرفا يك وسيله حمل و نقل نيست، بلكه نمادي از هويت و سبك زندگي همچنين بازتابي از شناخت آنها از فرهنگ و تاريخ است؛ براي خريداران اروپايي مرسدس بنز و بي‌ام‌و نماينده توليد دقيق، هنر و ميراث فرهنگي آلمان است و رنو و پژو غرور و ميراث صنعتي فرانسه را به دوش مي‌كشند. بر همين اساس آنها وفاداري زيادي به برندها دارند يا برندهاي صدساله‌اي مانند بنز، بي‌ام‌و يا رنو كه نماد سنت هستند را انتخاب مي‌كنند يا سراغ پيشگامان فناوري مانند تسلا مي‌روند كه به تغيير چشم‌انداز خودروسازي معروفند. به اين ترتيب براي حضور در بازار اروپا يا بايد يك برند قدرتمند با سابقه داشته باشيد يا نوآوري فناوري قابل‌توجهي ارايه دهيد. در چنين اتمسفري جلب اعتماد مصرف‌كنندگان به برندهاي نوظهور و تازه‌وارد مانند گرفتن غذا از دهان يك ببر گرسنه است. اين شرايط با تعرفه بالايي كه اروپايي‌ها بر خودروهاي وارداتي اعمال مي‌كنند، دشوارتر هم شد. اتحاديه اروپا از سال گذشته ميلادي تعرفه‌هاي بالايي بر خودروهاي برقي چيني اعمال كرد كه بين 7.8 تا 35.3 درصد متغيرند و به مدت پنج سال ادامه خواهند داشت. بازار اروپا همچنين الزامات بسيار سخت‌گيرانه‌اي براي صدور گواهينامه و تست جاده‌اي خودرو اعمال مي‌كند و ترجيح مي‌دهد به جاي شرط‌بندي روي برندهاي چيني، خودروسازان قديمي اروپا را در پيست حفظ كند. بر همين اساس هزينه ورود به بازار اروپا بسيار فراتر از فروش و بازاريابي است. در چنين بافتي، صعود هيونداي در بازار اروپا نه يك‌شبه بود و نه آسان. هيونداي كه زماني به عنوان يك «برند ارزان كره‌اي» شناخته مي‌شد، بيش از يك دهه صرف ساخت شهرت خود به عنوان «قابل‌اعتماد و باارزش» كرد و با سياست گارانتي مادام‌العمر به‌تدريج اعتماد كاربران اروپايي را به دست آورد و خريد يك خودروي هيونداي را با نگراني نداشتن درباره هزينه‌هاي سرسام‌آور تعمير مترادف كرد. مجموعه ويژگي‌هايي كه نشان مي‌دهد كه اولا بازار اروپا يك ماراتن است، نه دو سرعت و ثانيا به طور سنتي تحت سلطه برندهاي آلماني، فرانسوي و ژاپني بوده كه حاضر نيستند بازار قديمي‌شان را به برندهاي ديگر تقديم كنند. با اين اوصاف خودروهاي چيني در بازار اروپا چه وضعيتي دارند؟
هر دقيقه يك خودروي چيني به اروپا ارسال مي‌شود
چين در سال ۲۰۲۴ بيش از ۵.۸۵۹ ميليون خودرو صادر كرد كه نسبت به سال قبل ۱۹.۳درصد رشد داشت و جايگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترين صادركننده خودرو در جهان تثبيت كرد. اتحاديه اروپا اول آوريل داده‌هاي تجارت بخش خودرو در سال ۲۰۲۴ را منتشر كرد كه نشان مي‌داد چين به بزرگ‌ترين منبع واردات خودرو براي اتحاديه اروپا تبديل شده است؛ با ارزش وارداتي ۱۲.۷ ميليارد يورو (حدود ۱۰۲.۸۶ ميليارد يوان) . اتحاديه اروپا همچنين اعلام كرد كه بين سال‌هاي ۲۰۱۹ و ۲۰۲۴، واردات خودرو از چين با رشد شگفت‌انگيز ۱۵۹۱.۳ درصدي روبه‌رو بوده است. به زبان ساده در سال ۲۰۲۴، هر دقيقه يك خودروي برند چيني به اروپا ارسال شده است.
چرا بازار اروپا به چين روي خوش نشان داد؟
پول و خريد به‌صرفه‌تر هنوز حرف اول را در بازار مي‌زند. خودروهاي چيني به طور متوسط 20درصد ارزان‌تر از مدل‌هاي مشابه اروپايي هستند و همين تفاوت قيمت، توجه اروپايي‌هايي كه درگير تورم هستند را به خودروهاي چيني جلب كرده است. خودروسازان چيني همچنين در زمينه‌هايي مانند باتري‌ها و رانندگي خودكار پيشتاز هستند. عرضه خودروهاي هيبريدي و بنزيني در كنار برقي، نيازهاي مختلف مصرف‌كنندگان را پوشش داده است. بر همين اساس تحليلگران پيش‌بيني مي‌كنند كه سهم بازار برندهاي چيني در اروپا تا سال 2034 به حدود 10درصد و فروش سالانه بيش از 1.2 ميليون دستگاه برسد. حال سوال اينجاست با چنين واقعيت‌هايي چرا برخي كارشناسان و طيفي از افكار عمومي، با ديده ترديد به شركاي چيني صنعت خودروسازي كشور مي‌نگرند؟
آيا چين شريك قابل اعتمادي در صنعت خودرو است؟
بازار اروپا و امريكا پاسخ اين سوال را پيشاپيش داده است؛ 1- تجربه اروپا نشان مي‌دهد كه برخي از برندهاي چيني پيشرفت چشمگيري در كيفيت و فناوري داشته‌اند و در ايران، انتخاب برندهاي معتبر و نظارت بر استانداردها مي‌تواند نگراني‌هاي كيفي را برطرف كند.
2- در اروپا، خودروسازان چيني با بومي‌سازي توليد (مانند كارخانه بي‌واي‌دي در مجارستان) وابستگي به قطعات وارداتي را كاهش داده‌اند و ايران مي‌تواند با الزام شركاي چيني به توليد محلي قطعات، مشابه مدل اروپا، وابستگي را كم كرده و اشتغال‌زايي را افزايش دهد.
3- تجربه اروپا نشان مي‌دهد كه شركاي چيني در صورت وجود بازار جذاب، تمايل به همكاري فناوري دارند و ايران نيز مي‌تواند در قراردادها شرط انتقال فناوري و آموزش نيروي كار را بگنجاند. واقعيت اين است انتقادات از خودروها يا شركاي چيني با توجه به تجربه اروپا قابل پاسخگويي است، آن‌هم باتوجه به واقعيت بزرگ‌تري به نام تحريم و بدعهدي شركاي اروپايي خودروساز. امروز علاوه بر شرايط تحريمي كه كشور را در انتخاب شركاي تجاري به گزينه‌هاي محدودي هدايت مي‌كند، خودروسازهاي كشور در بخش خصوصي نيز تجربه‌هاي قابل‌دفاعي از همكاري با شركاي چيني دارند. به همين دليل اگر ورود چيني‌ها به بازار ايران با نظارت دقيق و سياست‌هاي بومي‌سازي همراه باشد، مي‌تواند به بهبود كيفيت، انتقال فناوري و تقويت صنعت خودرو كمك كند و ايران مي‌تواند با الگوبرداري از اروپا، از فرصت‌هاي همكاري با چين بهره ببرد، بدون اينكه استقلال صنعتي خود را به خطر بيندازد.