دارالندوه بيروت
سيد عطا‌الله مهاجراني
پنجشنبه دوم اسفند از ساعت پنج بعدازظهر در ساختمان «دارالندوه» در بيروت نشستي با عنوان رونمايي كتاب تازه دكتر عبدالحسين شعبان برگزار شد. دكتر هاني سليمان به ما اطلاع داده بود، رفتيم. در مسير حسن صبرا را ديدم. او هم پير شده بود، اما محكم راه مي‌آمد. دكتر عبدالحسين شعبان اصلا از نجف اشرف است. در جواني به ماركسيسم گرايش پيدا كرده و در دهه‌هاي نيمه دوم عمر بالطبع متعادل و متعاطف به ليبراليسم شده است. به دكتر هاني سليمان سخن كارل پوپر را يادآور شدم: «انسان اگر تا قبل از سي سالگي كمونيست نباشد، قلب ندارد و بعد از سي سالگي اگر كمونيست باشد، عقل ندارد!» عبدالحسين شعبان نويسنده پركاري است. در زمينه‌هاي سياست و تاريخ و حقوق و نقد ادبي كتاب‌هاي متعددي دارد. نشست امروز دارالندوه درباره كتاب ايشان با عنوان: «كيسينجر و برژينسكي، جمع نخبگان و استراتژي امريكايي» بود. كتاب اگرچه بر انديشه‌هاي راهبردي كيسينجر و برژينسكي متمركز است، اما در كنار اين دو به هانتيگتون و فوكوياما هم پرداخته است. در واقع كتاب از چنين مربعي يا پنجره‌اي به استراتژي امريكا توجه كرده است. نكات قابل توجهي در سخنان مدير جلسه و منتقدان و نيز پرسش‌هاي حاضران مطرح شد. به مهم‌ترين نكات اشاره مي‌كنم، البته شرح و بسط اين جلسه در سفرنامه بيروت خواهد آمد. يكم: امريكايي‌ها، روساي جمهور و نخبگان گاه به گونه‌اي رفتار مي‌كنند كه گويي تبايني در سياست‌ها وجود دارد.
اين تباين تاكتيكي است و همگي مبتني بر استراتژي واحدي شكل مي‌گيرد. به عنوان مثال تغيير محل سفارت امريكا از تل‌آويو به بيت‌المقدس در زمان بيل كلينتون در كنگره امريكا تصويب شد. جورج بوش پسر و اوباما هم حمايت كردند. در دوره اول رياست‌جمهوري ترامپ انجام شد. البته مي‌دانيم كه سازمان ملل قطعنامه‌اي با شماره ۴۷۸ دارد كه اعلام بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل را غيرقانوني مي‌داند.
دوم: اتاق‌هاي فكر يا جمع نخبگان امريكايي از جمله مربع كيسينجر- برژينسكي- هانتيگتون- فوكوياما در خدمت اعمال نظم نوين امريكايي در جهان بوده و هستند. در هر مرحله هم از امكان و ابزار جديد استفاده مي‌كردند. وقتي نخستين تانك ارتش شوروي وارد افغانستان شد، برژينسكي كه متخصص امور شوروي بود، نامه‌اي دو سطري براي جيمي كارتر نوشت: «خرس روسي در دام افتاد. بايد حركت‌هاي اسلامي در برابر ارتش شوروي در منطقه ايجاد كنيم!» عربستان و پاكستان ابزار ساماندهي مجاهدين عرب و غير عرب در افغانستان در برابر ارتش شوروي شدند. اين شيوه به خلق القاعده و نيز طالبان و داعش انجاميد.
سوم: برنارد لويس در سال ۱۹۸۳ برنامه تقسيم كشورهاي عربي و اسلامي منطقه به ۴۱ كشور را به دولت امريكا ارايه داد. آن طرح همچنان مورد توجه روساي جمهور امريكا و نخبگان است. پل برمر كه از ۱۳ ماه مه سال ۲۰۰۳ تا ۲۸ ژوئن ۲۰۰۴ حاكم عراق بود؛ اساس تقسيم عراق به مناطق سه‌گانه و نقش سه طايفه در حكومت دستاورد پروژه او است. پل برمر، كارمند موسسه تحقيقاتي كيسينجر بود. در كتاب پل برمر «يك‌سالي كه در عراق گذراندم» مي‌توان جزييات اين طرح را ديد.