چرا تورم ماهانه رشد كرد؟
هشدار تورمي خوراكي‌ها
مركز آمار ايران در تازه‌ترين گزارش خود از تورم بهمن ماه اعلام كرد كه شاخص قيمت مصرف‌كننده خانوارهاي كشور به بيش از ۳۰۵ رسيده است. اين شاخص نسبت به ماه قبل ۴.۱ درصد افزايش پيدا كرده كه با توجه به روند تورم ماهانه از ابتداي سال، يك ركورد محسوب مي‌شود. ضمن اينكه شاخص تورم نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۵.۳ درصد بالاتر رفته كه در اينجا نيز نشان از رشد تورم در بازه يكساله دارد. به معناي ديگر، خانوارها به‌طور ميانگين، ۳۵.۳ درصد بيشتر از بهمن ماه ۱۴۰۲ براي خريد يك «مجموعه كالاها و خدمات يكسان» هزينه كردند. در بهمن ۱۴۰۳ بيشترين نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به كالا و خدمات متفرقه، مسكن، آب، برق و گاز و آموزش و كمترين مربوط به ارتباطات است. همچنين نرخ تورم سالانه كشور در بهمن ماه ۱۴۰۳، برابر ۳۲.۰ درصد است كه دامنه تغييرات آن براي دهك‌هاي مختلف هزينه‌اي از ۳۰.۳ درصد براي دهك‌هاي اول و دوم، تا ۳۲.۴ درصد براي دهك نهم است. بر اين اساس فاصله تورمي دهك‌ها در اين ماه به ۲.۱ واحد درصد رسيد كه نسبت به ماه قبل (۲.۷ واحد درصد) ۰.۶ واحد درصد كاهش داشته است.
چرا تورم ماهانه بالا رفت؟
بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تورم ماهانه ۴.۱ درصدي از اسفند ۱۴۰۱ تاكنون بي‌سابقه بوده و ركورد ۲ ساله اين شاخص شكسته است. در واقع خرداد ماه 1401 دولت وقت دست به حذف ارز 4200 و افزايش نرخ ارز ترجيحي به 28500 تومان زد و بلافاصله بازار خوراكي‌ها به اين موضوع واكنش نشان داد و حتي تورم ماهانه تا 10 درصد رشد كرد. اما به مرور اثر افزايش نرخ ارز ترجيحي در بازار تخليه شد. از آن زمان تاكنون دو سال گذشته و به نظر مي‌رسد كه دليل اصلي رشد عجيب تورمي در بازه زماني يك ماهه، باز هم به دليل شوك قيمتي در سبد كالاهاي خوراكي بوده است. نگاهي به جزييات تورم در كالاها و خدمات مصرفي خانوارهاي كشور طي بهمن ماه امسال، مي‌تواند اين گزاره را تقويت كند. به‌طور مثال، تورم در بخش سبزي‌ها و حبوبات طي يك ماه نزديك به 17 درصد رشد كرده است. اين عدد در بخش ميوه و خشكبار نزديك به 9 درصد بوده است. تورم ماهانه نان و غلات در بهمن ماه 7.4 درصد بوده و تورم گروه كالايي چاي، قهوه و كاكائو 7.3 درصد شده است. در بخش روغن و چربي‌ها نيز تورم ماهانه 6.1 درصدي رخ داده است. در واقع چندين سبد كالايي هستند كه در بخش خوراكي‌ها قرار مي‌گيرند و تورم ماهانه آنها از ميانگين تورم ماهانه كل خانوارها بالاتر رفته است. اما مثلا تورم ماهانه گوشت قرمز و سفيد 1.9 درصد بوده يا تورم بخش لبنيات و تخم‌مرغ 2.3 درصد كه شايد به اين دليل باشد كه تقاضا در اين كالاها پايين آمده و قيمت‌ها نيز افت كرده است. به باور اغلب اقتصاددانان تورم ماهانه بالاتر از يك درصد خطرناك محسوب مي‌شود، چراكه مي‌تواند سطح تورم در طول سال را بالا نگه دارد؛ اين در حالي است كه تورم ماهانه بهمن از 4 درصد نيز فراتر رفته است. ضمن اينكه بانك مركزي بارها وعده داده بود كه در پايان امسال تورم به زير كانال 30 درصدي كاهش پيدا كند؛ اما چنين روندي در تورم ماهانه، هدف كاهش تورم به زير 30 درصد را غيرممكن خواهد ساخت.
ركورد ۲ ساله تورم خوراكي‌ها شكست
سبد مصرف خانوار از دو گروه كالاي «خوراكي، آشاميدني و دخانيات» و «غيرخوراكي و خدمات» تشكيل شده است. مركز آمار تورم ماهانه خوراكي‌ها را ۶.۷ درصد اعلام كرده در حالي كه اين شاخص در دي ماه ۳.۲ درصد بوده است. همچنين تورم نقطه به نقطه خوراكي‌ها نيز به ۳۶.۴ درصد رسيده كه تقريبا ۹ واحد درصد نسبت به دي بالاتر است. به عبارت ديگر، تورم نقطه به نقطه خوراكي‌ها كه در دي ماه از كانال ۳۰ درصد خارج شده بود، اكنون به كانال ۳۶ درصد رسيده است. تورم سالانه اين گروه از كالاها نيز با ۰.۶ واحد درصد افزايش نسبت به دي به ۲۶.۶ درصد رسيده است. از سوي ديگر، تورم ماهانه اقلام خوراكي در اين ماه ۲.۹ درصد برآورد شده كه تنها ۰.۱ واحد درصد بالاتر از دي ماه است. نرخ نقطه به نقطه و سالانه اين كالاها نيز به ترتيب ۳۴.۸ درصد و ۳۴.۹ درصد برآورد شده است. نكته قابل توجه اين است كه تورم سالانه اين كالاها نسبت به دي كاهش يافته است.
تورم روستاها بالاتر رفته است
تورمي كه معمولا به آن استناد مي‌شود، تورم كل كشور است كه حاصل ميانگيني از تغيير قيمت سبد مصرف يكسان خانوار در كل كشور است. اين نرخ به تفكيك مناطق شهري و روستايي نيز محاسبه مي‌شود. محاسبات مركز آمار نشان مي‌دهد كه تورم ماهانه طي بهمن امسال در مناطق شهري ۴ درصد و در روستاها ۴.۷ درصد بوده است. تورم نقطه به نقطه نيز در روستاها بالاتر از شهر‌هاست در حالي كه نرخ سالانه اين شاخص رفتار متضادي از خود نشان داده است. به‌طور كلي، سطح تورم در بهمن ۱۴۰۳ به شكل بي‌سابقه‌اي در طول دو سال اخير افزايش يافته و اين رخداد نيز بيشتر متاثر از افزايش قيمت كالاهاي خوراكي بوده است.
بالاترين تورم در كجا رخ داد؟
طبق داده‌هاي منتشره از سوي مركز آمار ايران، سمنان از جايگاه چهارمين استان با كمترين نرخ تورم سالانه كالاها و خدمات مصرفي خانوارها منتهي به بهمن ۱۴۰۲ در كشور با 39.5 درصد نرخ تورم، به بيشترين نرخ تورم سالانه كشور در بهمن ۱۴۰۳ سقوط كرده است. سمنان با 35.4 درصد نرخ تورم سالانه كالاها و خدمات مصرفي خانوارها منتهي به بهمن امسال در بين ۳۱ استان كشور در رتبه سي و يكم قرار گرفت؛ جايگاهي كه بهمن ۱۴۰۲ براي سمنان چهارم كشور بود. تحليل داده‌هاي مركز آمار ايران نشان مي‌دهد نرخ تورم سالانه كشور منتهي به بهمن ۱۴۰۳ به ميزان ۳۲ درصد بود و اين شاخص اقتصادي در سمنان 3.4 درصد بالاتر از ميانگين كشوري برآورد شد.
سياست‌هاي جبراني جواب مي‌دهد؟
نرخ تورم در بخش خوراكي‌ها در حالي ركورد دو ساله را جابه‌جا كرده كه دولت به تازگي مجوز برداشت يك ميليارد دلار از صندوق توسعه ملي براي ارايه برخي كالاهاي خوراكي به شيوه يارانه‌اي را دريافت كرده است. اين سياست جبراني كه همواره نياز به تامين منابع مالي بوده، در آستانه سال نو و ماه مبارك رمضان اجرايي مي‌شود . اما به نظر مي‌رسد كه يك راهكار كوتاه‌مدت براي جبران شرايط تورمي در بخشي از بدنه جامعه باشد و به صورت بلندمدت سياست جبراني، افزايش ميزان حقوق و دستمزد كارگران است كه اين روزها بحث و جدل بر سر آن بالا گرفته و اخبار تاييد نشده‌اي از اصرار به رشد 20 درصدي دستمزدها در سال آينده مخابره شده كه چندان جالب توجه نيست.