روايتي تاريخي از روزنامه «اطلاعات» كه از مجله «من اوتلي» ترجمه شده است
داستان كبوتران نامهبر
اشاره- آيا «پهپادها» را براساس الگو و مدل «كبوتران نامهبر» در زمان جنگ‌ها ساخته‌اند. آنقدر شباهت اين دو خلقت طبيعت و صنعت مدرن به يكديگر نزديك است كه تصميم گرفتيم در اين شماره از روزنامه اعتماد اشاره‌اي كنيم به «داستان كبوتران نامهبر» در روزنامه اطلاعات كه از مجله (من اوتلي) ۱۳۱۸ ترجمه شده است. متن اين ترجمه به شرح زير است:
«ايرانيان قديم، در سه هزار سال قبل، براي فرستادن فرمان‌هاي ارتشي به جبهه‌هاي جنگ يا ارسال نامه و گزارش‌هاي رسمي به مستملكات پهناور كشور شاهنشاهي از كبوتران نامهبر استفاده مي‌كردند. بعلاوه در فواصل معيني برج‌هاي مخصوصي ساختمان كرده بودند كه از فراز آنها با علامت آتش، بطريق مخابره الفباي مورس كنوني كه با پرچم و آيينه و چراغ انجام مي‌گيرد، مقصود خود را مخابره مي‌نمودند. خدمتگزاران دولت شاهنشاهي ايران در آن عهد كه هنوز كشورهاي جهان در حال جهل بسر مي‌بردند، بقدري در رموز و اسرار كشورگشايي، دانا و عالم بودند كه تربيت كبوتران نامهبر يا مخابره با شعله آتش آسان‌ترين وسائل ارتباطيه ستون‌هاي ارتش نيرومند و عظيم آنها محسوب مي‌شد.
همچنين يونانيان قديم از ايرانيان تأسي كرده و اين نوع كبوتران را تربيت نموده و هنگام جنگ به‌كار مي‌بردند. چنانكه در اثناء محاصره شهر (مودنيا) بروتس و هيروتيوس فرماندهان يوناني بوسيله كبوتران نامهبر مخابرات مي‌نمودند.
در جنگ همگاني نيز كبوتران نامهبر خدمات برجسته براي ارتش انجام دادند. گزارش‌هاي مفصل و نامه‌هاي محرمانه مهم را در لوله باريك و سبكي از طلق گذارده و آن را بگردن كبوتر آويخته و به مقصد روانه مي‌كردند.
حال خوانندگان سوال خواهند نمود كه كبوتر چگونه نامه را به مقصد مي‌برد! براي توضيح اين امر اظهار مي‌داريم كه گزارش‌هاي مربوطه را بر كاغذ معمولي نوشته و سپس از آن عكس خيلي كوچكي بر مي‌داشتند كه طول اضلاع آن پنج در سه سانتي‌متر يا كمي بيشتر بود. كبوتران نامه عكس برداشته شده مزبور را بطريقي كه در بالا نوشتيم به مقصد برده و به خدمتگزاران مخصوص تسليم مي‌نمودند. سپس آن عكس بطرق فني توسط كارشناسان فن عكاسي، بزرگ (اگرانديسمان) مي‌شد، به طوري كه حروف آن واضح و حجم نامه اصلي را پيدا مي‌كرد.
بي‌مناسبت نيست، اظهار داريم كه يكي از تربيت‌كنندگان كبوتران قاصد در جنگ همگاني مبلغ دوازده هزار ليره سود برد و مشاراليه ماهرترين تربيت‌كنندگان كبوتر نامهبر بشمار مي‌رفت. سلحشوران در اثناء جنگ همگاني پي به اهميت اين نوع پرنده برده و طرفين متحاربين وسائلي براي كشتن يا شكار كبوتران مزبور به‌كار مي‌بردند تا نامه‌هاي محرمانه دشمن را به دست آورده و از مفاد آنها مطلع شوند.
هر يكي از طرفين متحاربين يكعده سربازان تيرانداز مامور كرده بودند كه كبوتران حامل نامه را شكار كنند. اما اين اقدام، تقليلي در اهميت ارتشي آنها نداد.
ازجمله كبوتران نامه‌بري كه در جنگ همگاني موفق به دريافت لقب قهرماني گرديد، كبوتري بود كه موقعي يكنامه بسيار محرمانه از جبهه ارتش نيروي انگليسي‌ها برداشته و از فراز خط آتش دشمن پرواز نمود، همينكه خواست از فراز جبهه دشمن عبور كند، هدف گلوله تفنگ‌هاي تيراندازان دشمن قرار گرفته و تيري به آن اصابت كرده و سخت آن را مجروح ساخت. اما آن پرنده وظيفه‌شناس، درد و الم زخم را تحمل كرده و با زحمت بسيار خود را به قرارگاه ارتش دوست رسانيده و در ميان سربازان فرود آمد. وقتي كه خدمتگزار مخصوص آن را گرفته و بال‌هايش را بازبيني نمود، معلوم گرديد كه در انجام وظيفه فداكاري كرده است.
دولت انگلستان براي قدرداني از اين پرنده باهوش و فداكار، لقب بزرگي به آن داد كه تا پايان عمر به آن لقب معروف بود.
آلمان‌ها در آغاز جنگ همگاني ملاحظه نمودند كه تفنگ‌هاي معمولي براي شكار كبوتران نامهبر چندان مفيد و موثر واقع نمي‌شود، لذا تعداد بسياري باز و عقاب براي شكار كبوتر تربيت كرده و آن پرندگان گوشتخوار شكاري را بدنبال كبوتران نامهبر رها مي‌نمودند. اين نيرنگ داراي نتايج موثر و رضايت‌بخشي بود، زيرا باز و عقاب بالطبع متمايل به شكار كبوتر مي‌باشند و بر اثر طبيعت جنسي، همانطوري‌كه گربه دشمن موش است آنها نيز دشمن كبوتر مي‌باشند. انگليسي‌ها در جنگ همگاني از فوايد بسيار مهم كبوتران نامهبر آگاه شده‌اند. لذا اكنون دولت نامبرده يكصد هزار كبوتر نامهبر در قسمت‌هاي مختلف ارتش به بهترين اسلوبي تربيت كرده تا در هنگام جنگ به ارتش خدمت نمايند.»
منبع: روزنامه اطلاعات، مجموعه «۲۸ هزار روز تاريخ ايران و جهان».