بلومبرگ مدعي شد
سايه روشن جاه‌طلبي‌هاي ديپلماتيك بن‌سلمان
در حالي كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده براي پايان دادن فوري به جنگ در اوكراين و همزمان تغيير نظم كنوني در خاورميانه خيز برداشته است، به نظر ميرسد عربستان‌سعودي درصدد است تا به عنوان قدرت جهاني نوظهور گام‌هايي جدي بردارد، چراكه به ادعاي ناظران در كانون استراتژي‌هاي پرحاشيه رييس‌جمهوري وقت امريكا هم در ارتباط با روسيه و اوكراين و هم در باب خاورميانه قرار دارد: محمد بن سلمان، وليعهد سعودي در مقطع كنوني به عنوان رهبر اصلي اين پادشاهي ثروتمند شناخته مي‌شود و البته به ادعاي گروهي از تحليلگران يكي از معدود ميانجي‌هاي قدرتمند جديد جهان است كه همزمان رابطه نزديكي با ترامپ و پوتين، رييس‌جمهور روسيه دارد. در عين حال اما اكثر سران دولت‌هاي عربي معامله محمدبن سلمان با ايالات‌متحده به رهبري ترامپ را امري حياتي تلقي مي‌كنند. به باور اين گروه احتمالا اين گزاره رياض را به عنوان محتمل‌ترين مقصد براي برگزاري نشست ترامپ-پوتين درباره اوكراين قرار داده و همزمان موجب خواهد شد تا بن سلمان در ارتباط با طرح پرحاشه ترامپ در ارتباط با غزه به اهرم قدرتمندتري دسترسي پيدا كند.
عربستان؛ صلح‌ساز يا دلال قدرت
در همين راستا نشريه بلومبرگ با انتشار يادداشتي در باب نقش عربستان به عنوان قدرتي نوظهور و ميانجي در منطقه و نيز در جهان آورده است: روابط وليعهد جوان سعودي با دونالد ترامپ، رياض را از يك بازيگر طرد شده بين‌المللي پس از قتل جمال خاشقجي ستون‌نويس و روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست در سال ۲۰۱۸ به يك ميانجي بالقوه تبديل كرده است. اكنون نيز انتخاب وليعهد عربستان به عنوان ميانجي مورد علاقه رييس‌جمهور ايالات‌متحده، وضعيت داخلي و جهاني محمد بن سلمان را تقويت مي‌كند و همچنين با باور ديرينه عربستان مبني بر اينكه ثبات منطقه‌اي مي‌تواند منجر به جذب سرمايه‌گذاري خارجي و كمك به تحقق برنامه‌هاي اقتصادي بلندپروازانه پادشاهي شود، همخواني دارد. به ادعاي دو نفر از منابع نزديك به وليعهد، محمدبن سلمان بر اين باور است كه رويكرد تخريبي ترامپ ممكن است همان گزينه‌اي باشد كه براي حل درگيري‌‌ها در خاورميانه و ساير نقاط لازم است. همزمان جاناتان پاني‌كاف، مدير ابتكار امنيت خاورميانه اسكواكرافت در شوراي آتلانتيك در گفت‌وگو با بلومبرگ گفت: «نشست ترامپ-پوتين در رياض مي‌تواند فرصتي براي محمد بن سلمان باشد تا اعتبار خود را در سطح جهاني تقويت كند؛ در پي آن عربستان ممكن است اميدوار باشد كه ميزباني از امريكا و روسيه، به تحقق ترجيحات و اهدافش در رابطه با غزه نيز كمك كند.»
دونالد ترامپ پيش‌تر و در روز چهارشنبه گفت كه او احتمالا در آينده‌اي نه چندان دور با همتاي روس خود در رياض ديدار خواهد كرد. رييس‌جمهور ايالات‌متحده در دوران تبليغات انتخاباتي‌اش وعده داده بود كه جنگي را كه با حمله مسكو در سال ۲۰۲۲ آغاز شد، به پايان برساند و پيت هگست، وزير دفاع نيز پيشنهاداتي را ارايه كرده است كه احتمال دارد اوكراين مجبور به پذيرش آنها باشد. حال اگر اين نشست مهم سرنوشت‌ساز ميان ترامپ و پوتين در عربستان برگزار شود، تصويري را تقويت خواهد كرد كه نشان مي‌دهد رياض به دنبال كسب جايگاهي تحت عنوان مكاني براي برگزاري اجلاس‌هاي مهم بين‌المللي است. اين در‌حالي است كه پيش‌تر نيز رياض ميزباني نشست‌هايي را تقبل كرده كه در قاب‌شان درباره راه‌حل دو دولتي براي پايان درگيري ميان اسراييل و فلسطين، آينده سوريه و پايان جنگ در سودان نيز بحث شده است. حال اما عربستان با تقبل ميزباني از ترامپ و پوتين، نقش مشابهي بسان سنگاپور ايفا مي‌كند؛ كشوري كه در دوره نخست رياست دونالد ترامپ ميزبان رايزني‌هاي رييس‌جمهوري امريكا با كيم جونگ اون، رهبر كره‌شمالي بود.
فرصت‌سازي به سبك رياض
در ادامه گزارش بلومبرگ آمده است كه مقامات سعودي نيز بر اين باورند كه تعريف محمدبن سلمان به عنوان يك ميانجي صلح، هدف بزرگ اين پادشاهي را كه تبديل شدن به يك قدرت جهاني با رتبه متوسط كه با همه ارتباط دارد و همزمان سياست خارجي منفعت‌طلبانه را دنبال مي‌كند، راهبري مي‌كند، چراكه عربستان هم‌اكنون در حال سرمايه‌گذاري تريليون دلاري در طرحي براي توسعه اقتصاد غيرنفتي است كه به نام چشم‌انداز ۲۰۳۰ شناخته مي‌شود، اين كشور همچنين چهار برابر كردن سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي خود به ۱۰۰ ميليارد دلار تا 2030 را هدف‌گذاري كرده است. همزمان نشريه وال استريت ژورنال با انتشار يادداشتي ضمن اشاره به نوع مراودات عربستان با روسيه آورده است؛ رياض تاكنون تلاش كرده تا از محكوم كردن حمله روسيه به اوكراين كه عضو ديگر اوپك پلاس است، خودداري كند، درست مشابه همان رويكردي كه پوتين در قبال محمدبن سلمان بعد از قتل خاشقجي اتخاذ كرد. رييس‌جمهور روسيه در دسامبر ۲۰۲۳ سفري نادر به عربستان داشت تا نشان دهد كه هنوز در برخي نقاط جهان مورد استقبال قرار مي‌گيرد، هرچند وليعهد سعودي همزمان با استقبال از ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين تلاش كرد اعتبار خود را به عنوان ميانجي افزايش دهد.
بازي بن سلمان با كارت امريكا و اعراب
به ادعاي گروهي از تحليلگران اگرچه ميزباني رياض از روساي جمهور ايالات‌متحده و روسيه ممكن است نسبتا ساده به نظر برسد، اما موضع‌گيري پادشاهي درقبال پيشنهادات جنجالي ترامپ براي غزه ممكن است كار را براي وليعهد جوان پيچيده‌‌تر كند. محمدبن سلمان بايد رابطه نزديك خود با واشنگتن را با نگراني‌هاي عميق پادشاهي درباره ابتكار جديد ايالات‌متحده تعديل كند. ترامپ پيش‌تر طي برنامه‌اي جنجالي ادعاي مالكيت بر غزه را مطرح و همچنين ادعا كرد بيش از ۲ ميليون نفر از ساكنان غزه بايد به دو كشور مصر و اردن منتقل شوند. در ميانه محكوميت‌هاي گسترده اين طرح، پاسخ اوليه عربستان نيز تكرار مطالبات اين پادشاهي براي ايجاد يك دولت فلسطيني و همزمان رد ايده جابه‌جايي ساكنان غزه بود، چراكه مقامات سعودي و ديگر كشورهاي عربي نگران هستند كه ورود پناهندگان، ثبات را در مصر و اردن تهديد كند و در نتيجه بر كل منطقه نيز تاثير بگذارد. به گزارش بلومبرگ و به نقل از منابع نزديك به سعودي‌ها، رياض بر اين باور است كه اعراب نمي‌توانند اجازه دهند كه مصر يا اردن دچار چالش امنيتي شوند پس از آن نيز اين پادشاهي، به همراه ديگر دول منطقه براي حل اين معضل وارد عمل شوند، آن هم در شرايطي كه احتمال دارد ترامپ به يك‌باره حمايت‌هاي خود را از دول عربي پايان دهد. با اين حال، عربستان اميدوار است با توجه به نوع رابطه‌اي كه با امريكاي تحت رهبري ترامپ دارد به اين نقطه نرسد.
چالش‌هاي وليعهد جوان
بلومبرگ در اين يادداشت در باب رويكرد اصلي عربستان نسبت به شكل‌گيري هر نوع توافقي درباره سرنوشت غزه نوشته است: نقش محمد بن سلمان براي تحقق توافقي كه در ادامه آن فلسطينيان را به اردن و مصر فرستاده شوند به هيچ عنوان قطعي نيست، چراكه كشورهاي منطقه نيز ممكن است تمايلي به تامين مالي اردن و مصر به عنوان ميزبان ساكنان غزه نداشته باشند. اين در حالي است كه به ادعاي رسانه‌هاي مصري، دولت اين كشور در حال تهيه يك طرح جايگزين براي غزه است كه روساي قاهره و امان آن را با وليعهد سعودي در اجلاسي مهم در رياض مورد بحث قرار خواهند داد. اين اجلاس قرار است در تاريخ ۲۰ فوريه برگزار شود. با اين همه محمد بن سلمان همچنان اهداف بلندپروازانه خاص خود را دنبال مي‌كند. وليعهد سعودي مدت‌هاست كه به دنبال توافقي در زمينه همكاري‌هاي دفاعي، فناوري و همچنين هسته‌اي با ايالات‌متحده است، موضوعي كه احتمالا واشنگتن عادي‌سازي روابط عربستان با اسراييل را به عنوان پيش‌شرطش قرار داده است. آنا بوشچفسكايا، پژوهشگر ارشد در موسسه واشنگتن به بلومبرگ گفت: «ترامپ با اقدامات جنجالي خود پيام‌هايي را ارسال مي‌كند كه نشان دهد، مي‌داند رياض براي رهبري در منطقه تلاش مي‌كند. حال باتوجه به رويكرد بسيار معاملاتي او به سياست‌هاي بين‌المللي، به نظر ميرسد كه او تصور مي‌كند، مي‌تواند از اين موضوع نهايت بهره‌برداري را داشته باشد.»