طرح پرحاشيه ترامپ براي فلسطينيها؛ از خيال تا واقعيت
تخليه غزه؛ اهرم چانه‌زني براي عادي‌سازي 2؟
درحالي كه بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل طي هفته گذشته به واشنگتن سفر كرد تا با دونالد ترامپ رييس‌جمهور ترامپ ديدار كند، بخشي از مسائل مهم منطقه كه مي‌توانند معادلات ناپايدار اين جغرافيا را تحت تاثير قرار دهد، درگير چالش‌هايي جدي و در عين حال حساس است؛ مسائلي چون چگونگي پايان دايمي جنگ در غزه و همچنين آزادسازي ده‌ها اسير اسراييلي، پرونده ايران و نيز تعيين تكليف پروژه عادي‌سازي تل‌آويو و رياض.
با اين حال، اما ترامپ بر يك ايده غيرمعمول و در عين حال شوكه‌كننده متمركز شده و آن كنترل غزه توسط ايالات‌متحده، بازسازي اين منطقه و خالي كردن اين كرانه از فلسطينيها است. به باور ناظران پيشنهاد ادعايي ترامپ مبني بر خروج فلسطينيها از غزه و استقرار آنها در كشورهايي چون مصر و اردن، در قاب دستور كار رييس‌جمهوري قابل تبيين است؛ دستور كار چهره‌اي غيرقابل پيش‌بيني كه سياست‌هايش مي‌تواند پرهزينه باشد. در همين راستا نشريه وال استريت ژورنال با انتشار يادداشتي مدعي است كه ايده جنجالي دونالد ترامپ به درباره سرنوشت غزه، فرضيه‌ها در باب تشكل دو كشور فلسطين و اسراييل را بر هم ريخته و صرفا به تنش‌هاي منطقه‌اي دامن‌زده است. گروهي از ناظران با استناد به ايده پرحاشيه ترامپ مدعي‌اند كه اخيرا حمايت عمومي اعراب و اسراييلي‌‌ها از تشكيل دولت‌هاي هم‌‌زيست (ايده دو دولتي) به طور چشمگيري كاهش يافته است. با اين حال اما پيشنهاد ترامپ هم از جانب كشورهاي عربي و هم از نگاه شهروندان اسراييلي همچنان به عنوان پيشنهادي غير واقع‌بينانه لحاظ مي‌شود؛ پيشنهادي كه مي‌تواند زمينه را براي بي‌ثباتي كشورهايي مانند مصر و اردن كه هم مرز با تل آويو هستند، هموار كند.
همزمان اين نگراني به شكلي جدي وجود دارد كه هر گونه تغيير رويكردهاي منطقي با هدف حل درگيري ميان فلسطين و اسراييل ممكن است پيامدهاي گسترده‌‌تر و البته مخرب‌تري را براي ثبات منطقه به دنبال داشته باشد.
به گزارش وال استريت ژورنال ايده جنجالي ترامپ در ارتباط با غزه و طرح او براي خروج فلسطينيها از اين نوار باريكه سوال‌هاي زيادي را مطرح كرده است. اينكه آيا ايالات‌متحده فلسطينيها را با زور از غزه خارج خواهد كرد؟ يا اين سوال كه آيا نيروهاي امريكايي در اين نوار باريكه مستقر خواهند شد تا بقاياي حماس را كه همچنان در غزه حضور دارند را ريشه كن كنند؟
علاوه بر اين، سوال مهم‌تر اين است كه مصر، اردن و ساير كشورها با ورود پناهندگان جديد چه خواهند كرد؟ آيا آنها صرفا به كشورهايي تبديل خواهند شد كه به اردوگاه‌هايي بدون حقوق مدني و با فرصت‌‌هاي اقتصادي كم محدود خواهند شد؟
ناظران نيز در اين رابطه بر اين باورند كه پيشنهاد ترامپ در باب غزه صريحا حواس‌ها را از مسائل مهمي كه براي اسراييل و منطقه در حال شكل‌گيري است، منحرف مي‌كند.
چاك فريلخ، معاون سابق مشاور امنيت ملي اسراييل و پژوهشگر ارشد در موسسه مطالعات امنيت ملي در تل‌آويو به اين نشريه گفت: «ترامپ، اخلال‌گري بزرگ است. اختلال مي‌تواند نتايج مثبتي به همراه داشته باشد، اما همزمان اين توان را دارد تا فاجعه آفرين و ويرانگر باشد.»
در اين ميان نشريه نيويورك تايمز با انتشار يادداشتي ضمن اشاره به حاشيه‌هاي طرح جنجالي ترامپ مدعي است، رييس‌جمهوري ايالات متحده روز سهشنبه، پس از ديدار با نتانياهو، برنامه خود را تشريح كرد. او مدعي است ايالات متحده كنترل نوار غزه را به عهده خواهد گرفت.
رييس‌جمهور امريكا همچنين ادعا كرد: من مالكيت بلندمدت بر اين باريكه را در نظر دارم و اين مالكيت را به عنوان عاملي براي ايجاد ثبات در آن بخش از خاورميانه و شايد كل خاورميانه مي‌دانم. اين درحالي است كه برخي از تحليلگران بر اين باورند كه حتي در سرزمين‌هاي اشغالي نيز ايده انتقال فلسطينيها از غزه مدت‌ها به عنوان گزاره‌اي پرحاشيه، مخرب و در قاب ايده‌اي راديكال قلمداد شده است، به گونه‌اي كه پيش‌تر يكي از احزاب افراطي راست‌گرا كه توسط مئير كهانه خاخام امريكايي‌‌الاصل تاسيس شده بود به واسطه تمركز بر ايده جنجالي و تاكيد بر اخراج فلسطينيها ممنوع فعاليت شد.
همزمان ناظران مدعي‌اند اين پيشنهاد در زماني حساس و در ميانه مذاكرات بين اسراييل و حماس مطرح شده است، چراكه هر دو طرف اكنون در ميانه آتش‌بس 42 روزه مبني بر توقف درگيري‌ها قرار دارند؛ آتش‌بسي كه در قالبش بر آزادي 33 گروگان اسراييلي تاكيد شده كه البته از اين تعداد 13 نفر به همراه 5 شهروند تايلندي قبلا آزاد شده‌اند. بنابراين بيش از 75 نفر هنوز در غزه هستند.
اسراييل و حماس بنا داشتند در طول اين هفته يعني پيش از سفر نتانياهو به واشنگتن دور جديد رايزني‌ها درباره آغاز فاز دوم رايزني‌ها را كليد بزنند كه شامل پايان جنگ و بازگشت تمامي گروگان‌‌هاي باقي مانده، چه زنده و چه مرده، است.
نخست‌وزير اسراييل اما اين موضوع را به بعد از ملاقات با ترامپ موكول كرد. طي ديدار نخست‌وزير اسراييل با همتاي امريكايي، ترامپ در كنفرانس خبري مشترك‌شان گفت: «ما به مرحله دوم آتش‌بس مي‌رويم، مي‌خواهيم تمام گروگانها را به خانه برگردانيم.»
اسراييل زيو، ژنرال بازنشسته اسراييلي كه در اوايل دهه 2000 رهبري بخش غزه ارتش اين رژيم را برعهده داشت در اين باره به نيويورك تايمز گفت: «اين موضوع (انتقال اسرا) زمانبر است و همچنين زندگي گروگانها در اين بازه زماني در خطر است.» در اين راستا به باور ناظران آنچه كه ترامپ اخيرا درخصوص سرنوشت غزه و اسرا مطرح كرده است يا اتفاق نخواهد افتاد يا اگر محقق هم شود احتمالا 20 سال زمان خواهد برد، چراكه اين موضوع با واقعيت‌هاي عملياتي فعلي براي بازگرداندن گروگانها به خانه‌هاي شان هم راستا نيست.
گروهي از تحليلگران با اشاره به محتمل نبودن ايده جنجالي رييس‌جمهور امريكا آورده است خانواده‌هاي اسراي اسراييلي كه در غزه نگه‌داري مي‌شوند، تلاش‌هاي ترامپ براي انجام مرحله اول توافق گروگانها را ستايش كرده و اميدهاي‌شان در راستاي اطمينان از اجراي كامل اين توافق افزايش يافته است؛ اما همزمان برخي از موضع‌گيري‌هاي رييس‌جمهور امريكا و معناي‌شان براي آينده اين توافق، آنها را دچار سردرگمي كرده است.
در اين زمينه ايديت اوهل، مادر آلون اوهل اسير اسراييلي 23 ساله گفت: ما همه از اين موضوع گيج شده‌‌ايم، هيچ كس هم به ما توضيحي نمي‌دهد.
در ادامه گزارش اين نشريه اما درباره واكنش قابل پيش‌بيني حماس به اين پيشنهاد ترامپ آمده است كه همان‌طور كه انتظار مي‌‌رفت، حماس اين طرح را رد كرد. به گونه‌اي كه برخي تحليلگران نگراني‌هايي را مطرح كرده‌‌اند كه اظهارات اخير ترامپ ممكن است حماس را به‌طور كامل از توافق پيشين نيز خارج كند.
اين احتمالات در شرايطي مطرح است كه اسراييل همچنان به واسطه رويارويي با ايران در شرايط حساسي قرار دارد، چراكه اين محاسبه ادعايي در اذهان آنها جاي گرفته كه تهران اكنون در شرايطي است كه تحت تاثير درگيري‌هاي اخير منطقه و جنگ ميان اسراييل با حماس و همزمان حزب‌الله بر افزايش توان بازدارندگي‌اش متمركز شده است. بنابراين اين ادعا مطرح است كه اكنون فرصت مناسبي براي كاهش (ادعايي) نفوذ ايران در منطقه و همزمان تلاش براي پايان دادن به پرونده هسته‌اي اين كشور است.
اين در حالي كه به باور ناظران نتانياهو براي هرگونه اقدام ادعايي كه هدف آن تاسيسات هسته‌اي تهران باشد، قطعا به حمايت ترامپ نياز خواهد داشت، چه از طريق حمايت تسليحات يا همكاري با نيروهاي امريكايي. با اين حال ترامپ روز سهشنبه گفت كه مي‌خواهد با ايران وارد گفت‌وگو شود و اجازه نخواهد داد كه ايران از آستانه گريز هسته‌اي عبور كند. ترامپ در ادامه مدعي شد سياست‌هاي فشار حداكثري را مجددا عليه تهران برقرار خواهد كرد. گفتني است او سپس ايده هرگونه اقدام نظامي قريب‌الوقوع را رد كرد.
ناظران با استناد به ايده جنجالي ترامپ درباب سرنوشت غزه مدعي‌اند، حال اين سوال مطرح است كه پيشنهاد ترامپ چه تاثيري بر تلاش‌ها جهت عادي‌سازي روابط بين اسراييل و عربستان‌سعودي خواهد داشت.
ناظران مدت‌هاست كه انتظار دارند عربستان به عنوان كشوري كه ميزباني مقدس‌ترين مكان‌هاي اسلام را بر عهده دارد به پروژه عادي‌سازي با تل‌آويو بپيوندد. در نگاهي ديگر نيز به ادعاي اين گروه تحولات دومينووار اخير در خاورميانه مي‌تواند به عنوان يك وزنه‌اي در برابر نفوذ ايران عمل كند و ائتلاف منطقه‌اي تازه اي بازتعريف نمايد؛ ائتلافي كه بتواند بدون دخالت مستقيم ايالات متحده از خود دفاع كرده و در عين حال منافع امريكايي‌ها در منطقه را محقق سازد.
گمانه زني‌هاي ادعايي در شرايطي مطرح است كه اين پادشاهي روز چهارشنبه اعلام كرد كه تعهدش به ايجاد يك دولت فلسطيني در غزه و كرانه باختري محكم و ثابت است و رياض بدون تحقق اين هدف، روابط ديپلماتيكي با اسراييل را برقرار نخواهد كرد. اين در حالي است كه برخي تحليلگران سياسي مدعي شدند كه پيشنهاد ترامپ مي‌تواند به عنوان يك ابزار چانه‌زني عمل كند. چرا كه رييس‌جمهور امريكا قادر است به جاي اينكه از اسراييل بخواهد به ايجاد يك دولت فلسطيني متعهد شود، مي‌تواند پيشنهاد كند كه طرح‌هاي خود براي غزه را از روي ميز بردارد يا طرح ديگري را پيشنهاد كند كه سعودي‌ها نيز از آن حمايت كنند.
به گزارش وال استريت ژورنال اما واقعيت اين است كه راه‌حل دو دولتي كه مدت‌ها به عنوان اصل راهنما مطرح بوده، در حال حاضر از سوي اكثريت هر دو طرف (امريكا و اسراييل) به عنوان پيشنهادي غيرعملي تلقي مي‌شود، اين در حالي است كه دنياي غرب همچنان آن را به عنوان تنها راه‌حل براي حل مناقشه مي‌داند. چرا كه طرح ترامپ حتي ايده‌اي كه اسراييل را تنها مسوول يافتن راه‌حلي براي مشكلات فلسطينيها است، زير سوال مي‌‌برد.