پس از آنكه نمايندگان مجلس، قطع يارانه سه دهك بالاي جامعه را در دستور كار قرار دادند، روز گذشته نيز وزير اقتصاد اعلام كرد: «دولت مخالفت چنداني با اين موضوع ندارد.» لذا باتوجه به تاكيد مجلس و موافقت تلويحي دولت با آن، احتمال دارد حذف يارانه نقدي ثروتمندان به نتيجه برسد.
در حال حاضر حدود ۵۱ ميليون نفر در دهك‌هاي چهارم تا نهم به صورت ماهانه يارانه دريافت مي‌كنند. در سال‌هايي هم كه از افراد خواسته شد به صورت داوطلبانه از دريافت يارانه انصراف دهند ۹۰ درصد مردم اعلام كردند كه مي‌خواهند يارانه همچنان به آنها اختصاص يابد.
بر اين اساس، مجلس و دولت موضوع قطع يارانه ثروتمندان را در دستور كار قرار داده‌اند و اخيرا نمايندگان مجلس بر مصوبه خود در لايحه بودجه ۱۴۰۴ درباره حذف يارانه نقدي خانوارهاي پردرآمد اصرار كردند و اين مصوبه به مجمع تشخيص مصلحت نظام ارجاع شد.
موضوع دريافت يارانه توسط دهك‌هاي بالاي جامعه بعضا مورد نقد كارشناسان و مردم قرار دارد. در شرايطي كه بسياري از افراد ثروتمند از يارانه انرژي و سوخت استفاده مي‌كنند و با برخورداري از خودروهاي لوكس از اين ناحيه نفع مي‌برند، يارانه نقدي نيز به آنها اختصاص مي‌يابد. اين در حالي است كه يارانه ۴۰۰ هزار توماني دهك‌هاي يك تا سه فقط ۱۰۰ هزار تومان بيشتر از دهك‌هاي ۴ تا ۹ است.
از سوي ديگر افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي شامل بهزيستي و كميته امداد ۹۹۳ هزار تومان مستمري دريافت مي‌كنند. در حالي كه طبيعتا بايد از طريق قطع يارانه افراد ثروتمند، مستمري اقشار پايين افزايش يابد.
در لايحه بودجه سال آينده، مجلس مصوب كرده تا يارانه سه دهك آخر را حذف و مقدار آن به دهك‌هاي يك و دو و سه اضافه كند. از سوي ديگر افرايش ارز ترجيحي از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان و مابه‌التفاوت درآمدي اين فاصله ارزي به دهك‌هاي يك تا شش اختصاص يابد.
عليرضا نوين، عضو كميسيون عمران مجلس در اين باره گفته بايد بي‌عدالتي در موضوع يارانه‌ها را از بين ببريم. در موضوع بنزين ۱۲۰ هزار ميليارد تومان و حدود ۱۵۰ هزار ميليارد تومان نيز يارانه انرژي مي‌دهيم. سود بيشتر اين يارانه‌ها را اقشار پردرآمد مي‌برند. كساني كه در دهك‌هاي ۹ و ۱۰ قرار دارند، ۱۷ برابر دهك‌هاي ديگر از يارانه‌ها سود مي‌برند. بايد درآمد و حقوق اقشار مختلف مردم را متناسب با تورم بالا ببريم و نسبت به آزادسازي بازار اقدام كنيم.
چالش‌هاي حذف يارانه نقدي
حذف يارانه نقدي ثروتمندان با اينكه از پشتوانه قانوني برخوردار است، با چالش‌هايي زيادي روبه‌رو شده. تشخيص دقيق افراد حاضر در دهك‌هاي درآمدي فقط يكي از همين چالش‌هاست و به همين خاطر سازمان هدفمندي يارانه‌ها از لزوم تعيين تكليف درآمد خانوار ايراني صحبت مي‌كند.
مشخص نيست چه تعداد ايراني قرار است ديگر يارانه ۳۰۰ هزار توماني نگيرند. اما فعلا ۷۸ ميليون و تقريبا ۷۰۰ هزار ايراني حاضر در دهك اول تا نهم، از يارانه نقدي برخوردار مي‌شوند. اگر به‌طور متوسط در هر دهك درآمدي هشت و نيم ميليون ايراني حضور داشته باشند، آن وقت چيزي قريب ۲۵ ميليون و ۵۰۰ هزار نفر با احتساب افراد حاضر در دهك دهم، از فهرست يارانه‌بگيران كنار گذاشته مي‌شوند.
مبلغ يارانه ثروتمندان ماهانه به رقمي نزديك هفت تا هشت هزار ميليارد تومان مي‌رسد. از روز خداحافظي با يارانه ۴۵ هزار توماني، افراد حاضر در دهك‌هاي اول و دوم و سوم ماهانه ۴۰۰ هزار تومان يارانه دريافت مي‌كردند، اما اين رقم براي دهك‌هاي چهار تا ۹ برابر ۳۰۰ هزار تومان تعيين شد.
يارانه ۳۰۰ هزار توماني دهك‌هاي هشت و ۹ و ۱۰، با فرض حضور ۲۵ ميليون و ۵۰۰ هزار ايراني، ارزشي معادل هفت هزار و ۶۵۰ ميليارد تومان در ماه دارد. هر چند كه دهك دهمي‌ها اصلا يارانه‌اي دريافت نمي‌كنند.
ساز و كار ترميم افزايش نرخ ارز ترجيحي
رحيم زارع، درباره افزايش يارانه به ميزان ۱۰۰ هزار تومان و دادن كالابرگ براي كالاهاي اساسي گفت: در بودجه امسال يك حكمي داديم كه سرپرستان خانوار مي‌توانند به جاي يارانه نقدي درخواست كالابرگ بدهند، يعني به جاي پول درخواست كالابرگ بدهند كه كالا را تهيه كنند.
سخنگوي كميسيون تلفيق بودجه سال ۱۴۰۴ در گفت‌وگو با ايلنا خاطرنشان كرد: حكمي كه داده شده حُسني كه دارد، اين است كه نقدينگي در جامعه را به سمت توليد مي‌برد و هدفمند مي‌شود و روي نرخ تورم تاثيرگذار است. هر چه نقدينگي بيشتر شود اين كالابرگ مي‌تواند اثر كاهشي داشته باشد و با توجه به اينكه قانون حمايت از توليد داخل را داريم، با اين كار توليدمان تقويت مي‌شود.
وي با اشاره به اينكه ارز ترجيحي از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تا ۳۷ هزار تومان شد، بيان كرد: دولت مي‌گويد متناسب با نرخ تورم در بودجه مي‌خواهم ۳۰ درصد قيمت ارز ترجيحي را بالا ببرم، حال ما در مجلس مي‌گوييم موافقيم، اما اين سوال ماست كه دولت با مابه‌التفاوت قرار است چه كار كند؟ ما در مجلس مي‌گوييم اين مابه‌التفاوت را براي دهك‌هاي اول، دوم و سوم در اولويت قرار دهد.
وي افزود: يك حكم هم آورديم كه دهك‌هاي پردرآمد را در بودجه حذف كنند و يارانه‌شان را براي دهك‌هاي يك تا سه بياورند و اينها اولويت باشند، اما حالا تا ۵ هم شد، باشد. پس ما يك حكم آورديم كه يارانه پردرآمدها حذف شود. يك حكم ديگر هم داديم كه مابه‌التفاوت بالا رفتن قيمت ارز ترجيحي به دهك‌هاي يك تا سه داده شود كه با توجه به وضعيت محدوديت‌ها و تحريم‌هايي كه بر دولت و نظام تحميل شده است، جبران كوچكي باشد.
زارع در پاسخ به اينكه زيرساخت‌ها براي دادن كالابرگ الكترونيكي فراهم است؟ چراكه دولت قبل در ابتدا عنوان كرد زيرساخت‌هاي لازم را ندارد، گفت: در دولت قبل به ياد دارم بانك مركزي گفت ما ظرف ۲ الي ۳ ماه آينده زيرساخت‌ها را فراهم مي‌كنيم الان هم ما گفتيم با تقاضاي سرپرست خانوار و كساني كه يارانه‌بگير هستند، كالابرگ ارايه شود.
وي خاطرنشان كرد: اين سياست ۲ خروجي دارد؛ يكي اينكه نقدينگي در جامعه مديريت مي‌شود، يكي اينكه به يك نوعي توليد جان مي‌گيرد. ما از توليد داخل زماني كه حمايت كنيم، مي‌توانيم نقدينگي را به سمت توليد مجددا بياوريم. اين‌گونه نياز نيست دولت سياست انقباضي را پيش بگيرد كه نرخ تورم را پايين بياورد.
سخنگوي كميسيون تلفيق سال ۱۴۰۴ تاكيد كرد: همين كه نقدينگي را جمع كنيم تا پول پر قدرت در جامعه ريخته نشود، سياست انقباضي را اتوماتيك اجرا مي‌كنيم. بعد هم اين نقدينگي را بدهيم به توليد‌كننده، با اين تفاوت كه هم توليد و اشتغال حفظ مي‌شود. هم اشغال جديد ايجاد مي‌شود. هم انگيزه را در توليدكنندگان داخلي كه در شرايط تورم ركودي هستند، مي‌توانيم بالا ببريم و كمك كنيم.
وي در پاسخ به اينكه دولت‌ها ساده‌ترين راه كه دادن وجه نقدي است را انجام مي‌دهند، كدام راه را بايد برگزيد، گفت: دولت يكي از شعارهايش حمايت از توليد بوده است، ما اگر جاي دولت بوديم به توليد كمك مي‌كرديم. شايد فرآيندش كمي مشكل باشد ولي اثربخشي دارد. توجه كنيد دولت يك كارهايي انجام مي‌دهد كه فرآيند است و برخي كارها اثربخش است كه نتيجه حاصل مي‌شود شايد اين فرآيند سخت باشد؛ اما فردا مردم فرآيند را نگاه نمي‌كنند، بلكه اثربخشي را مي‌بينند.