ترامپ قابله نظم جديد است يا آشوب‌طلبي فرصت‌ساز؟
معناي ترامپيسم براي خاورميانه و پزشكيان
ادوارد لوس
اگر بگوييم جو بايدن اردك لنگ است، ترامپ چه معنايي دارد، برخي ممكن است بگويند پرنده شكاري، گروهي ديگر مي‌گويند كركس و اقليت عنوان كبوتر را برايش برگزيدند. در واقع تعداد محدودي مي‌توانند پيش‌بيني كنند كه ترامپ براي خاورميانه و جهان چه خوابي ديده است. جهان به امريكا عادت كرده؛ امريكايي كه از يك الگو پيروي كرده و قوانين خودش را در مواقعي كه ناخوشايند است، رعايت مي‌كند. با ترامپ، چنين تصويري از بين مي‌رود. حال سوال اين است، آيا سقوط بشار اسد در سوريه براي ترامپ خبر خوبي است يا بد، شايد هم ترامپ در اين باره نظري نداشته باشد، مشخص نيست.
آنچه واضح است، اين است كه سقوط اسد مي‌تواند فعل و انفعال‌هاي روسيه و ايران - مهم‌ترين متحدان خاورميانه‌اي سوريه- و چين و كره شمالي را تحت تاثير قرار دهد. به ادعاي ناظران به لحاظ ژئوپليتيكي، هفته گذشته براي ايالات متحده شايد هفته خوبي بوده است. اما در مورد آنچه قرار است پيش بيايد كمتر صحبت مي‌شود. در چنين شرايطي سوال اين است، ترامپ در كدام زمين بازي خواهد كرد. به باور گروهي از ناظران آشوب نوعي زمين بازي است كه ترامپ در آن رونق مي‌گيرد. همچنين اين مقوله سبك مديريتي ترجيحي او است. تلاش براي تبيين خواسته‌هاي ترامپ از طريق بررسي انتصاباتش بيهوده است. از يك سو ماركو روبيو به عنوان وزير امور خارجه و مايك والتز به عنوان مشاور امنيت ملي حضور دارند. دو جمهوري‌خواه جنگ‌طلب متعارف- از منتقدان ديرينه اسد، ايران، روسيه و چين. از سوي ديگر چهره‌اي مانند تولسي گابارد، منتخب ترامپ به عنوان مدير اطلاعات ملي در كابينه تعريف شده؛ چهره‌اي كه سال‌ها از اسد و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه حمايت كرده است. جهان‌بيني معاون رييس‌جمهور آينده يعني جي‌دي ونس به گابارد نزديك‌تر است. ونس اسد را به عنوان محافظ مسيحيان ستوده است.در اين ميان غرايز كاملا متفاوت چهره‌هاي منتخب ترامپ در عرصه سياست خارجي نشان از آن دارد كه ميهمان تازه كاخ سفيد دوست دارد زيردستانش حنجره هم را بدرند. اينكه كدام يك از اين دو جهان‌بيني برتري خواهد يافت يا اينكه آيا سياست‌هاي ترامپ با انگيزه‌هاي تجاري پنهاني‌اش اجرايي خواهد شد يا نه، نامعلوم است. حتي اسراييل هم بايد گيج شود. ترامپ 2.0 مي‌تواند جنگ‌طلبانه‌ترين دولت حامي اسراييل در تاريخ ايالات متحده باشد. بالاخص آنكه كابينه احتمالي ترامپ شامل شاهين‌هاي راديكالي است كه به راست افراطي نزديك هستند.همزمان انتخاب‌هاي پيش روي ايران نيز قابل تامل است. ترامپ در اواخر دوره اول رياست‌جمهوري‌اش، فرمان ترور (شهيد) قاسم سليماني، قدرتمندترين چهره نظامي ايران در يك حمله پهپادي را صادر كرد. اين اولين‌بار پس از جنگ جهاني دوم بود كه ايالات متحده آشكارا يك مقام خارجي را ترور كرد. با اين حال، پس از آن ترامپ از پاسخ دادن به حملات مقاومت حامي ايران به كشتي‌هاي نيروي دريايي امريكا و متحدانش از جمله موشك‌پراكني‌هاي حوثي‌ها به تاسيسات نفتي عربستان سعودي خودداري كرد. دو رويكرد كنش و عدم كنش ترامپ غافلگير‌كننده بود.
همزمان پيامدهاي سياست فشار حداكثري ترامپ بر تهران و خروجش از معاهده هسته‌اي شش كشور با ايران (برجام)، موجب شد تا تهران پيشرفت برنامه هسته‌اي خود را در اولويت قرار داده و غني‌سازي اورانيوم را افزايش دهد. اما در هرج و مرج حاكم فرصت‌هايي نيز وجود دارد. مسعود پزشكيان، رييس‌جمهوري ميانه‌روي ايران بارها بر مذاكره و توسل به ديپلماسي به عنوان راهي براي خروج از تحريم‌ها تاكيد دارد. هر چند رييس‌جمهوري از زمان پيروزي‌اش تا به امروز به واسطه تحولات خاورميانه بر فعل و انفعال‌هاي منطقه متمركز شده و فرصتي براي به آزمون گذاشتن خواسته‌اش را به دست نياورده است.ماه گذشته ايلان ماسك، ميلياردر تعريف شده در قلب كابينه ترامپ در مارآ لاگو، با سفير ايران در سازمان ملل متحد ديدار كرد. (ديداري ادعايي كه مقام‌هاي رسمي ايران آن را رد كردند). با اين همه اين نشريه مدعي است كه معلوم نيست در اين نشست ميان طرفين چه بحث‌هايي مطرح شده است. حتي اگر محرمانه‌هايي در ميان باشد، سابقه چنين فعلي از جانب ماسك عجيب است. پيام چنين نشست ادعايي اين است، همه گزينه‌ها از جنگ گرفته تا صلح روي ميز قرار دارد و محتمل است.به ادعاي ناظران شايد سياست خارجي ترامپ عصر طلايي براي مردان ميانه‌رو باشد.در اين ميان سوال اين است، آيا در اين باره الگويي وجود خواهد داشت؟ در پاسخ بايد گفت، ترامپ در مقطعي بازگشته كه ديگر نمي‌توان از نظم جهاني صحبت كرد. او هم منادي مرگ نظم قدمي است و هم شتاب‌دهنده نظم تازه . خطرات جنگ و دوران جديد بالاخص پيامدهاي گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي در حال افزايش است. با اين حال، دولت بايدن براي عبور يا پايان دادن به اين تهديدها استراتژي نداشت. ترامپ ممكن است ميان دو گزينه ايفاي نقش قابله نظم نوين يا فرصت‌طلبي از آشوب‌هاي حاكم يك گزينه را انتخاب كند، شواهد نشان مي‌دهد او حامي گزينه دوم است.ستون‌نويس فايننشال‌تايمز