وال استريت ژورنال فاش كرد
آمادگي چين براي مهار فشار حداكثري
پكن دور زدن تحريم‌ها و بقا در برابر فشار را از روسيه آموخت
از زمان آغاز جنگ اوكراين چين با خريد نفت روسيه به حمايت از اقتصاد اين كشور پرداخته و در عين حال، اقلامي از جمله ميكروالكترونيك تا ماشين‌هاي لباسشويي را براي آنها عرضه كرده است. در اين ميان، پكن اما از مزاياي استراتژيك جهت دور زدن تحريم‌هاي غرب نيز استفاده كرده است.در اين ميان يك گروه دولتي كه چين در ماه‌هاي پس از حمله تمام‌‌عيار روسيه به اوكراين تأسيس كرده، تأثير تحريم‌ها را مورد بررسي قرار داده و به‌طور منظم نيز گزارش‌هايي توليد كرده است. هدف از ارائه اين گزارش يافتن راه‌هايي براي كاستن از آثار تحريم‌ها است.در همين راستا نشريه وال‌استريت ژورنال با انتشار گزارشي مدعي شد كه مقامات چيني به عنوان بخشي از اين تلاش به‌طور دوره‌‌اي به مسكو سفر مي‌كنند تا با بانك مركزي روسيه، وزارت دارايي و ديگر نهادهاي مرتبط با مقابله با تحريم‌ها ديدار كنند. اين تلاش‌هاي مطالعاتي چين كه پيش از اين نيز گزارش نشده، نماد عصر جديد جنگ اقتصادي است كه به دنبال حمله روسيه به اوكراين آغاز شده است، جايي كه خطوط بين سياست اقتصادي و استراتژي ژئوپليتيك به‌طور فزاينده‌اي مبهم شده است. اين روند احتمالا با دوره دوم رياست‌جمهوري دونالد ترامپ تقويت خواهد شد، چرا كه او برنامه‌ريزي كرده از تعرفه‌ها به عنوان ابزاري براي مذاكره و اجبار استفاده كند.
به گزارش اين نشريه اقتصاد روسيه در طول جنگ اوكراين به طرز شگفت‌انگيزي مقاوم بوده است، اما اخيرا به دليل فشار تحريم‌هاي غربي تحت فشار قرار دارد. هفته گذشته، روبل روسيه به پايين‌ترين سطح خود از روزهاي ابتدايي درگيري‌ها يعني پس از آنكه تحريم‌هاي جديد بانكي ايالات متحده اعمال شد سقوط كرد. بسياري معتقدند كه دوام اقتصادي مسكو به صادرات نفت و نيز همكاري با پكن وابسته است، چرا كه رهبران هر دو كشور به دنبال به چالش كشيدن نظم جهاني تحت رهبري ايالات متحده هستند. الكساندر گابوئف، مدير مركز كارنگي روسيه-اوراسيا كه بر روابط چين و روسيه تمركز دارد، گفت: «براي چينيها، روسيه واقعا يك زمين بازي براي فهم نحوه كاركرد تحريم‌ها و نحوه مديريت آنها است.» او در ادامه افزود: «آنها (چينيها) مي‌‌دانند كه اگر در تايوان درگيري رخ بدهد، ابزارهايي كه عليه آنها اعمال خواهد شد مشابه ابزارهاي فشار به روسيه خواهد بود.»به گزارش وال‌استريت ژورنال افراد نزديك به تصميم‌گيران در پكن هشدار دادند كه پكن براي سناريوي درگيري مسلحانه و پيامدهاي اقتصادي آن آماده مي‌شود. همزمان وزارت خارجه چين اعلام كرد كه اين كشور هميشه متعهد به انجام تبادلات و همكاري‌هاي عادي با تمام كشورهاي جهان، از جمله روسيه، بر اساس برابري و منافع متقابل بوده است.
يكي از حوزه‌هاي خاص نگراني براي چين، بيش از ۳.۳ تريليون دلار ذخاير ارزي خارجي اين كشور است. اقدامات ايالات متحده و متحدانش براي مسدود كردن داراييهاي روسيه در خارج از كشور پس از حمله به اوكراين، پكن را وادار كرد تا به‌طور فعال‌تري به دنبال راه‌هايي براي تنوع بخشي به ذخاير خود از داراييهاي دلاري باشد. در همين راستا شي‌جين‌پينگ رييس‌جمهور چين، در پاييز ۲۰۲۳ به شكل بي‌سابقه‌اي به اداره كل مديريت ارز خارجي چين مراجعه كرد و در طول اين بازديد، پرسش‌هايي درباره نحوه حفاظت از اين ذخاير مطرح كرد.هه ليفنگ، معاون نخست‌وزير چين كه بر امور اقتصادي و مالي نظارت دارد ارتباط مستقيمي با شي دارد و همچنين معمار اصلي محافظت از اقتصاد چين در برابر تحريم‌هاي غربي بوده است. يك منبع آشنا با تلاش‌هاي چين در زمينه تحريم‌ها گفت: «پكن به‌طور كلي به همه‌چيز علاقه‌مند است: از روش‌هاي دور زدن تحريم‌ها گرفته تا انواع اثرات مثبت، مانند مشوق‌هايي براي توسعه توليد داخلي.»به گزارش وال استريت ژورنال روابط روسيه و چين از زمان حمله شكوفا شده است. تجارت دوجانبه سال گذشته به ركورد ۲۴۰ ميليارد دلار رسيد كه ناشي از فروش نفت روسيه بود. طبق داده‌هاي روسي حدود ۶۰درصد از خودروهاي جديد فروخته شده در روسيه چيني هستند. اما معمولا اين رابطه يك طرفه بوده است: در حالي كه چين حدود يك سوم از تجارت كل روسيه را تشكيل مي‌دهد، روسيه بخش كوچكي از تجارت چين را تشكيل مي‌دهد. بخش عمده‌اي از صادرات روسيه شامل نفت و گاز طبيعي است كه چين مي‌تواند از منابع ديگري نیازش را تأمين كند.
به ادعاي ناظران اين بدان معناست كه اگر اوضاع برعكس شود، مسكو نمي‌تواند به اندازه كافي از اقتصاد چين حمايت كند. به همين دليل، شي جين‌پينگ به مقامات دستور داده تا تجارت را ترويج بدهند و روابط اقتصادي با روسيه را عميق‌تر كنند تا يك محرك داخلي بزرگ‌تر براي اين رابطه ايجاد شود.ايالات متحده قبلا تحريم‌هايي عليه چين اعمال كرده است، از جمله محدوديت‌هاي صادراتي بر صادرات نيمه‌‌هادي‌هاي پيشرفته و اقداماتي عليه غول مخابراتي يعني هوآوي، اكنون نيز بحران تايوان مي‌تواند به جنگ اقتصادي در مقياسي متفاوت منجر شود.تحريم‌هاي مالي غرب مي‌تواند سيستم مالي چين را مختل كند، تجارت اين كشور را تحت تاثير قرار داده و ۳.۷ تريليون دلار دارايي‌‌ها و ذخاير بانكي چين در خارج از كشور را در معرض خطر قرار بدهد. اين در حالي است كه روسيه به تحريم‌هاي غربي با تغيير مسير جريان كالاها، تزريق محرك‌هاي مالي عظيم به اقتصاد و دور زدن محدوديت‌هاي صادراتي از طريق كشورهاي همسايه واكنش نشان داد. اين اقدامات بود كه باعث تثبيت اقتصاد روسيه شد و به مسكو اين امكان را داد تا به جنگ خود ادامه بدهد.
به گفته تحليلگران اما يكي از درس‌هاي مهم چين از تجربه روسيه، اهميت آمادگي داشتن در اين شرايط است. روسيه تا پيش از جنگ، تلاش كرده بود تا ذخاير ارزي خود را متنوع كند، و همچنين به دلارزدايي اقتصاد خود اقدام كند و زيرساخت‌هاي مالي داخلي را بسازد. اين اقدامات به حفاظت از اقتصاد روسيه كمك كرد و زمان لازم براي سازگاري را فراهم آورد.
در ادامه اين گزارش آمده است درس ديگري كه چين از اين تجربه گرفته، ارزش و محدوديت‌هاي ائتلاف‌ها است. ايالات متحده، بريتانيا، اتحاديه اروپا و ديگر متحدان به‌طور هماهنگ براي اخراج بانك‌هاي بزرگ روسي از شبكه مالي سوييفت و اعمال سقف قيمت نفت هم صدا شدند، در حالي كه روسيه با تقويت روابط خود با چين، ايران و كره شمالي پاسخ داد.آگات دماريس، پژوهشگر ارشد سياست‌هاي ژئواكونوميك در شوراي روابط خارجي اروپا، گفت: چين آموخت كه غرب مي‌تواند در تحريم‌ها آنگونه كه لازم باشد هماهنگ عمل كند. در عين حال اما روسيه نيز متحدان خود را يافته است. اين در حالي است كه همزمان اختلافات در ائتلاف غربي، به ويژه در مورد تحريم‌هاي نفتي پاسخ هماهنگ آنها را مختل كرده است. بنابراين با توجه به اينكه چين در اقتصاد جهاني نقش بسيار بزرگ‌تري دارد، هزينه‌هاي جهاني تحريم‌ها به‌طور قابل توجهي بيشتر خواهد بود.