همزمان با پيشروي شورشيان در حلب مطرح شد
ديپلماسي به وقت شام
عباس عراقچي با هدف مهار تنش‌ها به سوريه و تركيه سفر كرد
عباس عراقچي، وزير امور خارجه كشورمان روز يكشنبه در سفري غيرمترقبه ابتدا به دمشق سفر و از آنجا راهي آنكارا شد. اين سفر در شرايطي انجام مي‌شود كه پيشروي گروه‌هاي شورشي (تروريست‌ها) كه از جمعه آغاز شد، روز يكشنبه، در پنجمين روز از حملات غافلگيرانه اين گروه به اوج رسيده است. همزمان نيز نيروهاي سوري و روسي ضدحملاتي را آغاز كرده‌اند و گزارش‌ها حاكي از آن است كه از روز شنبه استان ادلب و شهر حلب- كه تحت كنترل مخالفان است - هدف حملات هوايي قابل توجهي قرار گرفته‌اند. وزير امور خارجه ايران، پيش از سفر به سوريه به خبرنگاران گفت كه تهران از رييس‌جمهور سوريه حمايت خواهد كرد و ما دوست دوران سخت خود را فراموش نخواهيم كرد. همزمان ملك عبدالله دوم پادشاه اردن و شيخ محمد بن زايد آل نهيان، رييس امارات نيزدر تماس‌هاي اخير خود با بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه همبستگي خود را با او ابراز كردند. عراقچي در ديدار با رييس‌جمهور سوريه با تاكيد بر ادامه حمايت همه‌جانبه جمهوري اسلامي ايران از دولت و مردم سوريه و مقاومت اين رويكرد راهبردي را در راستاي حفاظت از ثبات و امنيت پايدار در منطقه و حمايت از امنيت همه كشور‌هاي منطقه توصيف كرد. اين ديدار در شرايطي انجام شد كه نيروهاي دولتي سوريه از روز يكشنبه در حال تقويت مواضع‌شان استان شمالي حماه هستند. به گزارش خبرگزاري رسمي سوريه (سانا)، ارتش اين كشور توانسته تا حدودي شورشيان را در حومه شمالي اين استان عقب براند. همزمان نيروهاي مستقر در اين منطقه به تجهيزات سنگين و پرتابگرهاي موشك تجهيز شده‌اند. پيش از اين، بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه گفت با تروريست‌ها فقط بايد با زبان زور مقابله كرد. رييس‌جمهور سوريه در تماس با همتايان منطقه‌اي خود اين را هم گفت كه به دفاع از ثبات و تماميت ارضي خود در برابر تمامي تروريست‌ها و حاميان‌شان ادامه خواهد داد. اين درحالي است كه همزمان اين گروه‌هاي شورشي (تروريست) به رهبري هيات تحرير الشام روز جمعه وارد شهر حلب شده و مدعي شدند كه توانسته‌اند نيروهاي دولت مركزي سوريه را وادار به عقب‌نشيني از اين شهر استراتژيك با جمعيتي بيش از دو ميليون نفر كنند.
از آن زمان تاكنون شورشيان (تروريست) مدعي چندين پيروزي استراتژيك شده‌اند، از جمله تصرف شهر خان‌‌طومان كه در مسير خطوط تداركاتي قرار دارد، شهرك صنعتي حلب، آكادمي نظامي حلب و دانشكده توپخانه ميدان نيز در اختيار اين گروه قرار گرفته است. هيات تحريرالشام كه پيش‌تر به عنوان جبهه النصره، شاخه القاعده در سوريه شناخته مي‌شد، از اين گروه فاصله گرفته و به قوي‌ترين جنبش مخالف در شمال غربي سوريه تبديل شده است. ائتلاف جديد شورشيان (تروريست‌ها) مدعي تصرف نقاط كليدي در سراسر حلب از جمله فرودگاه، شده‌اند و با انتشار ويديويي ادعا كرده‌اند كه در داخل ترمينال اصلي حضور دارند. به گزارش سي‌ان‌ان به نظر مي‌رسد حمله شورشيان (تروريست‌ها) جنگ داخلي طولاني مدت سوريه را مجددا شعله‌‌ور كرده است، جنگي كه بيش از 300 هزار نفر قرباني بر جاي گذاشت و موجب آوارگي بيش از 6 ميليون نفر شد. به ادعاي گروهي از ناظران اين درگيري هرگز به طور رسمي پايان نيافته و از سرگيري مجدد درگيري‌ها مهم‌ترين موضوع از سال 2020 به شمار مي‌آيد، يعني زماني كه روسيه و تركيه در ادلب به آتشبس رسيدند.
در ادامه گزارش سي‌ان‌ان آمده است كه ارتش آزاد سوريه، كه بخشي از ائتلاف شورشي (تروريست‌ها) اخير محسوب مي‌شوند، روز يكشنبه مدعي شد كه كنترل شهر تل رفعت و شهرهاي عين دقنه و شيخ عيسي در شمال استان حلب را به دست آورده است. همچنين اين گروه ادعا كرد كه روستاهاي شعاله و نيراويه در حومه شمالي حلب را تصرف كرده است. اين مناطق پيش از اين نه تحت كنترل دولت سوريه، بلكه تحت كنترل نيروهاي دموكراتيك سوريه در جنگ داخلي چند جبهه‌اي سوريه دخالت داشت. نيروهاي دموكراتيك سوريه عمدتا از مبارزان كردي تشكيل شده‌اند كه به گروهي به نام يگان‌هاي حفاظت از مردم (YPG) تعلق دارند كه توسط تركيه به عنوان يك سازمان تروريستي شناخته مي‌شود.
نيروهاي دموكراتيك سوريه پيش‌تر با ديگر گروه‌هاي اپوزيسيون سوريه جنگيده‌اند، اما در گذشته نيز حمايت‌هايي از ايالات‌متحده براي مبارزه با داعش دريافت كرده‌اند. اين حمايت‌ها به نيروهاي دموكراتيك سوريه كمك كرده تا در مبارزه عليه داعش موفقيت‌هايي كسب كنند، اما اين درحالي است كه همزمان با گروه‌هاي شورشي كه به دنبال كنترل مناطق مختلف سوريه هستند، در تضاد قرار دارند. اين وضعيت نشان‌دهنده پيچيدگي‌هاي جنگ داخلي سوريه و چالش‌‌هايي است كه براي تمامي طرف‌هاي درگيري وجود دارد.
همزمان با اين تحولات يك نهاد نظارتي در جنگ در اين زمينه اعلام كرد كه نيروهاي دولتي سوريه طي يكي، دو روز اخير از حمايت جت‌‌هاي جنگي روسي برخوردار بودند كه اهداف شورشي‌ها در حومه نزديك حماه و استان ادلب را بمباران كرده‌اند. همزمان در يك بيانيه دولتي آمده است كه بشار اسد روز شنبه با رهبران امارات متحده عربي و عراق صحبت كرده و وعده داده است كه سوريه تروريست‌ها را، صرف‌نظر از شدت حملات‌شان، شكست خواهد داد. رازان صافور، فعال حقوق بشر بريتانيايي- سوري در مصاحبه‌اي با الجزيره، گفت: درحالي كه در حلب ثبات نسبي وجود دارد، اما نگراني‌‌ها درباره واكنش دولت و نيروهاي روسي افزايش يافته است. مشاركت نظامي روسيه در سوريه كه از سال ۲۰۱۵ آغاز شد و همچنين حضور مستشاري ايران كه به دو سال قبل‌‌تر از آن باز مي‌گردد، به تغيير روند جنگ به نفع دولت مركزي سوريه كمك كرد. بمباران‌هاي هوايي روسيه در حلب به نيروهاي مركزي سوريه كمك كرد تا كنترل كامل شهر را در سال ۲۰۱۶ به دست آورند. با اين همه امروز ناظران مي‌گويند: «ما درباره گروه‌هاي شورشي (تروريستي) صحبت مي‌كنيم كه با سرعت بسيار بسيار بالا در حال تصاحب اراضي سوريه هستند، اما در عين حال، آنها سامانه‌هاي دفاع هوايي ندارند.» در اين ميان خبرگزاري رويترز با انتشار خبري به نقل از وبلاگ‌نويس‌هاي روسی مدعي شد كه مسكو سرگئي كيسِل، ژنرال مسوول نيروهاي روسي در سوريه را پس از حمله شورشيان به حلب بركنار كرده است.
اوراسيا ريويو: شورشيان از چالش‌هاي امنيتي فرصت‌سازي كردند
نشريه اوراسيا ريويو با انتشار گزارشي از تحولات اخير سوريه مدعي شده كه عقب‌نشيني نيروهاي دولتي سوريه در داخل و اطراف حلب بسياري از ناظران را غافلگير كرده و موجب تاثيرات زنجيره‌اي در بسياري از نقاط سوريه شده است. رسانه‌هاي عربي در اين زمينه ادعا كرده‌اند كه كل منطقه بين حلب و استان ادلب كه تحت كنترل شورشيان (تروريست‌ها) است، سقوط كرده و شهرهاي بزرگ جنوب حلب در بزرگراه اصلي حلب - دمشق، از جمله سراقب و معرات النعمان نيز به تصرف درآمده‌اند. به ادعاي اين رسانه اينكه آيا ساير شهرهاي بزرگ سوريه نيز سقوط خواهند كرد يا خير، مشخص نيست، اما جاشوا لنديس- كه رياست برنامه مطالعات خاورميانه در دانشگاه اوكلاهما را برعهده دارد- گفت: «همه نگاه‌ها اكنون به حماه، چهارمين شهر بزرگ سوريه، معطوف شده است.» جاشوا لنديس اين ادعاها را هم مطرح كرد كه تركيه احتمالا مي‌خواهد همتاي سوري خود را قانع كند تا او را وادارد كه به ميز مذاكره بازگردد، اما شرايط اكنون به گونه‌اي است كه زنجيره‌اي از وقايع به راه افتاده است كه فكر نمي‌كنم كسي انتظار داشته باشد چنين اتفاقي رخ بدهد. اين ادعاها در شرايطي مطرح مي‌شود كه هاكان فيدان، وزير خارجه تركيه، هرگونه مسووليتي در باب حمله شورشيان (تروريست‌ها) به حلب را رد كرد و گفت: «تركيه نقش فزاينده‌‌اي در تلاش براي دستيابي به صلح در منطقه ايفا مي‌كند.» لنديس در ادامه گفت‌وگوي خود مدعي شد كه دلايل متعددي براي رخ دادن تحولات اخير در سوريه وجود دارد، ازجمله انتقال نيروهاي حزب‌الله از سوريه به لبنان و نيز حملات اخير اسراييل به مواضعي در سوريه و همچنين عمليات 7 اكتبر 2023. تحليلگران سوري همچنين در گفت‌وگوي خود با رسانه‌هاي عربي مدعي كاسته شدن از سطح روابط تهران و دمشق شدند و به علاوه درمورد روسيه نيز ادعا كردند او اكنون درگير جنگ در اوكراين است.
اين وب‌سايت در ادامه مدعي شده شورشيان (تروريست‌ها) كه تحت رهبري هيات تحريرالشام قرار دارند سابقا به القاعده سوريه تحت عنوان جبهه النصره شناخته مي‌شدند، به همراه گروه‌هايي كه از تركيه و ديگران كه قبلا توسط ايالات‌متحده حمايت مي‌شدند، تغذيه مي‌شوند. آسلي آيدين‌تاسپاس، پژوهشگر موسسه بروكينگز، در اين باره مدعي شد: «اين موضوع براي دولت‌هاي غربي يك معضل ايجاد مي‌كند.» او همچنين در ادامه گفت‌وگوي خود مدعي شد: «بازيگران غربي نمي‌دانند آيا بايد از تصرف حلب شهر دوم بزرگ سوريه توسط اپوزيسيون خوشحال باشند يا نگران؟» اما آيدين‌تاسپاس در ادامه مدعي است: «رويدادهايي كه در سوريه رخ داده، نشان‌دهنده يك تعادل جديد قدرت در كشور است و در اين ميان نقش‌آفريني روسيه و ايران نيز مساله را پيچيده‌تر مي‌كند.» اوراسيا ريويو در ادامه به نقل از تحليلگران سوري مدعي شد كه فعلا به واسطه رويكرد تهاجمي شورشيان و تروريست‌ها، محور تعريف شده ميان ايران-سوريه غيرفعال شده است. همزمان روسيه نيز به واسطه جنگ در اوكراين اين‌بار نمي‌تواند بسان سال 2015 به طور كامل بر جبهه سوريه متمركز شود. همين دو گزاره، يعني تمركز ايران بر مقاومت و تمركز روسيه بر اوكراين، به گمانه‌زني‌ها درباره آينده دولت سوريه در ميانه درگيري‌هاي حاكم دامن زده است.
نيويورك تايمز: صلح در شمال، تنش در شام
نشريه نيويورك تايمز با انتشار يادداشتي مدعي شد، براي سال‌ها، رييس‌جمهور سوريه توانست با كمك و حمايت روسيه، ايران و حزب‌الله قدرت را در دست گرفته و به تنش‌ها در اين كشور پايان بدهد. اكنون به واسطه تغيير معادلات منطقه‌اي، شورشيان تلاش دارند تا از فرصت به دست آمده به نفع خود بهره‌برداري كرده و توازن قدرت را به نفع خود تغيير بدهند. به ادعاي اين نشريه، شورشي‌ها ماه‌ها براي حمله غافلگيركننده تمرين كرده و آموزش ديدند. با اين همه پيش‌بيني نمي‌كردند كه با چنين سرعتي پيشروي كنند. به ادعاي نيويورك تايمز، همزمان تحليلگران مدعي‌اند كه زمان حمله و موفقيت شورشيان، مي‌تواند نشان‌دهنده آسيب‌پذيري ائتلاف حامي دولت سوريه باشد؛ ائتلافي كه پاشنه آشيل آن تمركز بر معادلات خاورميانه و جهان است. نيويورك تايمز در ادامه يادداشت ادعايي‌اش آورد؛ امروز، ايران بيش از هر زمان ديگر بر بحران اقتصادي در داخل و همچنين رويارويي اسراييل و مقاومت متمركز است. حزب‌الله، يكي از متحدان ايران، پس از 13 ماه جنگ با اسراييل و ترور سيدحسن نصرالله، دبيركل حزب‌الله لبنان آتشبس با اسراييل را پذيرفت. روسيه نيز به پايان سومين سال جنگ فرسايشي با اوكراين نزديك شده است. جاشوا لنديس، رييس برنامه مطالعات خاورميانه فعال در دانشگاه اوكلاهاما، در اين باره ادعا كرد: «رييس‌جمهوري سوريه به دليل تمام كمك‌هايي كه دريافت كرد، توانست از جنگ داخلي جان سالم به در ببرد، اما امروز شرايط متفاوت شده است، اسراييل با تغيير توازن قدرت در منطقه، معادلات را پيچيده‌تر كرده است.» به ادعاي اين تحليلگر، امروز دولت سوريه در شرايط متفاوتي قرار دارد. موقعيت بشار اسد، رييس‌جمهوري اين كشور با تغيير آشكار مواضع تركيه كه با بسياري از گروه‌هاي شورشي در راستاي اهداف خود هم‌صدا است، تضعيف شده است. حيدر، مشاور ارشد در چتم هاوس، موسسه تحقيقاتي مستقر در لندن، در اين باره مدعي شد؛ روسيه از روز چهارشنبه مواضع شورشيان در شهرهاي تحت كنترل مخالفان را هدف حملاتش قرار داد، اما دامنه حملاتش وسيع نيست، چراكه اين كشور در جغرافياي ديگري درگير است. در چنين شرايطي در عرض چهار روز، شورشيان خطوط مقدم درگيري سوريه را كه براي بيش از چهار سال ثابت مانده بود، به شدت تغيير دادند. تحليلگران مدعي‌اند، متغيرهايي فراتر از مرزهاي سوريه در فعل و انفعال‌هاي اخير موثر هستند. حيدر و ديگر تحليلگران مدعي‌اند، همزمان با برقراري صلح نسبي در شمال، شايد تحريرالشام كه پيش‌تر با القاعده در ارتباط بوده، به اين نتيجه رسيدند كه امروز بهترين زمان براي آغاز شورش است. او در ادامه ادعا كرد: «تا پيش از اين تروريست‌ها از ترس بازگشت حزب‌الله به خط مقدم، از ورود به هرگونه تنشي ابا داشتند، اما امروز شرايط و معادلات روي زمين تغيير كرده و بستر براي مانور شورشيان هموار است.» به ادعاي اين تحليلگر، دولت سوريه به واسطه اعتماد به حمايت‌هاي روسيه و ايران باور داشت كه معادلات خط مقدم تغيير نكرده و در خطر نخواهد بود. اعتماد رييس‌جمهوري سوريه به تداوم ثبات آن‌قدر زياد بود كه بخش‌هايي از نيروهاي دولتي از خط مقدم خارج شدند. با اين همه بشار اسد در داخل درگير محاسباتي نادرست شد. او به اصلاحات سياسي و پيشنهادي‌اش عمل نكرد و نتوانست كشور را متحد كرده و مردماني كه به واسطه سال‌ها جنگ و ترور مخالفش بودند را آرام كند. در اين ميان طرح سربازي اجباري نيز صرفا به چالش‌ها اضافه كرد، چراكه مرداني وارد ارتش شدند كه خواهان جنگ نبودند و حالا با شروع تنش‌ها تلاش دارند تا خود را از ميدان رويارويي دور نگاه دارند.