ايالات‌متحده از آمادگي ايران براي پاسخ به اسراييل مي‌گويد
خاورميانه در آستانه مارپيچي خطرناك؟
حمله موشكي و پهپادي سحرگاه يكشنبه حزب‌الله به اسراييل در پاسخ به ترور فواد شكر، رهبر نظامي بلندپايه اين جنبش، به گفته سيد حسن نصرالله، تنها «مرحله اوليه» اين عمليات خونخواهي به حساب مي‌آيد. اين يكي از بزرگ‌ترين رويارويي‌ها بين دوطرف در بيش از 10 ماه درگيري‌هاي پراكنده و كنترل شده بود، هر چند ناظران گمان نمي‌كنند اين رويارويي در مقطع كنوني به شعله‌ور شدن جنگي تمام‌عيار منتهي شود. دو طرف بارها اعلام كرده‌اند خواهان گسترش جنگ نيستند. اما بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل مدعي است حمله گسترده حزب‌الله به مواضعي اسراييلي در سرزمين‌هاي اشغالي و حملات متعاقب اين رژيم به لبنان «پايان ماجرا نخواهد بود.» از سوي ديگر، ايران نيز هشدار داده است كه پاسخش به ترور اسماعيل هنيه از سوي اسراييل در تهران قطعي است. عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران در مصاحبه با صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران هشدار داد پاسخ ايران به اقدام تروريستي رژيم اسراييل «به صورت دقيق، حساب شده و مديريت شده خواهد بود و در زمان مناسب و به شيوه مناسب انتقام گرفته مي‌شود.» سيدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله نيز گفت پاسخ كامل به اسراييل به خونخواهي فواد شكر به تعويق افتاده تا به مذاكرات آتش‌بس غزه فرصت داده شود. حال چشم همگان به سمت مذاكرات است و آن‌طور كه مقامات سياسي و امنيتي ايران هشدار مي‌دهند، پاسخ ايران نيز قطعي است.
در همين رابطه، وزير امور خارجه ايران اواخر روز يكشنبه در گفت‌وگوي تلفني با آنتونيو تاجاني، وزير خارجه ايتاليا بار ديگر به پاسخ تهران به ترور اسماعيل هنيه در تهران از سوي اسراييل اشاره كرد. عراقچي در صفحه اجتماعي ايكس نوشت: واكنش ايران به حمله تروريستي اسراييل در تهران قطعي است و [ابعاد آن] در آينده محاسبه خواهد شد. تاجاني در بيانيه‌اي اعلام كرد كه خواستار خويشتنداري و اتخاذ رويكردي سازنده به منظور توقف چرخه اقدامات نظامي در منطقه شده است كه تنها خطر ايجاد رنج بيشتر را به دنبال دارد.
زمان پاسخ حزب‌الله به اسراييل نيز گوياي برخي مسائل است. اين حملات پس از سفر آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات‌متحده به منطقه انجام و بي‌نتيجه ماندن رايزني‌ها براي توافق آتش‌بس انجام شد. برخي ناظران پاسخ اوليه حزب‌الله را تنها هشداري به اسراييل و ايالات‌متحده مي‌دانند كه در صورت عدم پيشرفت در مذاكرات قاهره، ممكن است جبهه‌هاي ديگر عليه اسراييل، به ويژه از سوي ايران، باز شود. اين درحالي كه مذاكرات درباره آتش‌بس با ميانجيگري ايالات‌متحده، مصر و قطر در قاهره از سر گرفته شده است، اما توافق همچنان دست نيافتني است. همچنين بازديد مداوم ژنرال براون، مقام ارشد نظامي نيروي هوايي ايالات‌متحده، در حال انجام است كه هم نشان‌دهنده اولويتي است كه واشنگتن براي اين بحران قائل است و هم چشم‌اندازهاي تيره‌اي كه در انتظار منطقه است. در اين ميان گروهي با استناد به آرايش نظامي امريكا در خاورميانه مدعي‌اند كه واشنگتن تصور مي‌كند سناريوي رويارويي ممكن است محقق شود. با اين همه به ادعاي گروهي ديگر، پاسخ حزب‌الله حاوي پيامي جدي بود و حداقل در كوتاه‌مدت تنش‌ها در جبهه شمالي را كاهش خواهد داد. با اين همه گروهي مدعي‌اند، بيانيه حزب‌الله مبني بر اينكه حمله روز يكشنبه «مرحله اول» واكنش به ترور فواد شكر بوده و پاسخ كامل «مدتي زمان» خواهد برد، احتمالا نشان‌دهنده اين است كه اگر ايالات‌متحده در ماموريت خود براي مهار اسراييل كوتاهي كند، منطقه به آتش كشيده خواهد شد.
با اين حال، آن‌گونه كه ناظران مدعي‌اند، پاسخ ايران در اين مقطع زماني تعيين‌كننده است. ايران پس از ترور اسماعيل هنيه، رهبر حماس در ماه گذشته در تهران وعده پاسخ داد. ناظران بر آنند در شرايطي كه مذاكرات آتش‌بس غزه در بن‌بست قرار دارد و فاجعه انساني در نوار غزه به سرعت در حال بدتر شدن است، ايران انگيزه‌هاي كمي براي به تاخير انداختن پاسخ خود به اسراييل دارد. اين امر به ويژه در مورد افزايش توان بازدارندگي ايران عليه اقدامات ماجراجويانه بيشتر ازسوي اسراييل نيز حائز اهميت است.
استفان وولف، استاد امنيت بين‌الملل در دانشگاه بيرمنگام و رييس دپارتمان علوم سياسي و مطالعات بين‌الملل در گفت‌وگو با نشريه تايم مدعي شد، ايران ممكن در شرايط فعلي شايد به دليل مذاكرات در جريان در قاهره وعده خونخواهي را به تعويق بيندازد، اما از طريق متحدين خود در يمن و حزب‌الله پيام‌هاي هشدارآميزي را به رژيم اسراييل و ايالات‌متحده مخابره كرده است. حمله انصارالله يمن به كشتي‌هاي مرتبط با اسراييل و برخي كشورهاي غربي حامي اسراييل در روزهاي اخير شدت گرفته است. از سوي ديگر، توان حماس براي پرتاب موشك از غزه نيز خود پيامي به اسراييل از سوي ايران است كه از بين بردن مقاومت در غزه غيرممكن است. بنابراين، به‌زعم وولف، شايد در مقطع كنوني ايران تنها به پيام‌هاي هشدارآميز بسنده كرده است، هر چند بعيد است وعده انتقام ترور اسماعيل هنيه از دستور كار مقامات سياسي و امنيتي ايران خارج شده باشد.
اين تحليلگر امنيتي مي‌افزايد: ايران در آوريل با پرتاب بيش از 300 پهپاد و موشك به اسراييل، توانايي خود را نشان داد و پيامي به اسراييل مخابره كرد. ايران وعده داده اين‌بار پاسخش جدي‌تر و ويرانگرتر خواهد بود. همين امر پاي ناوها و اسكادران هوايي امريكا را نيز به منطقه كشانده است. به نظر مي‌رسد با اين حجم كمي و كيفي اعزام نيرو و تجهيزات از سوي ايالات‌متحده به منطقه، واشنگتن حتي بيش از تل‌آويو وعده تهران را جدي ارزيابي كرده باشد. تكاپوي امريكا در روزهاي اخير براي ديپلماسي و رسيدن به آتش‌بس را نيز بايد در همين راستا ارزيابي كرد.
اكنون اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا تركيب توان نظامي اسراييل و امريكا در منطقه عامل بازدارنده كافي براي ايران و متحدين تهران خواهد بود يا اينكه ممكن است تركيب نظامي حاكم صرفا به عنوان تضميني براي اسراييل عمل كند كه ايالات‌متحده در صورت تشديد تنش‌ها در كنار اين بازيگر قرار خواهد گرفت.
اگرچه رويدادهاي اخير در خاورميانه، منطقه را بيش از پيش به آستانه جنگ نزديك كرده است، اما جنگ تمام عيار و منطقه‌اي هنوز مطرح نيست. مقامات غربي و اسراييلي احتمالا به اين نتيجه رسيده‌اند از رويارويي با ايران و متحدانش اجتناب كنند. ايالات‌متحده هرگز نمي‌خواهد خود را در باتلاقي جديد در خاورميانه گرفتار ببيند و اسراييل نيز بدون كمك متحدانش در غرب كاري از پيش نخواهد برد. پس به نظر مي‌رسد ارزيابي كلي در تل‌آويو و واشنگتن كنترل تنش باشد.
از منظر ايران، بازدارندگي بسيار حائز اهميت است. جاناتان پانيكاف، تحليلگر ارشد امنيتي در موسسه شوراي آتلانتيك معتقد است تهران براي نشان دادن قدرت بازدارندگي خود دست به عمل خواهد زد و همان‌طور كه مقامات تهران بارها گفته‌اند، اين عمل بازدارنده بايد حساب شده و دقيق باشد تا اولا ضربه متناسب را به اسراييل وارد كند، و ثانيا حاوي پيام مناسب باشد. پس، تعارض ناشي از تعاملات مستمر ميان بازيگران متعدد در منطقه ارزيابي دقيق اين پاسخ را پيچيده و البته شايد طولاني كند. از آنجايي كه طرفين درگيري ممكن است نتوانند به‌طور قطع پيش‌بيني كنند كه چگونه نقشه‌هاي‌شان اجرا مي‌شود، چگونه عوامل (و بازيگران) خارجي ممكن است براي برهم زدن اين برنامه‌ها مداخله كنند و مهم‌تر از همه، چگونه طرف مقابل ممكن است واكنش نشان دهد، جنگ، در تحليل، مملو از عدم قطعيت است. به عقيده كلاوزويتز، استراتژيست جنگي در قرن نوزدهم، تعامل چندگانه، معادلات جنگ را غيرقابل پيش‌بيني و به طور خلاصه، مخاطره‌آميزتر مي‌كند. به عقيده پانيكاف، بينش كلاوزويتز به همان اندازه كه در قرن نوزدهم قابل اجرا بود، امروز قابليت اجرايي دارد و درحالي كه تشخيص مقاصد واقعي ايران غيرممكن است، منطقي است كه بررسي تصميم مقامات تهران در باب چگونگي و زمان پاسخگويي به اقدامات رژيم اسراييل با «محاسبات استراتژيك» همراه باشد.