احیای بازدارند‌گی امریکا در برابر چین و روسیه

نیویورک تایمز روز سه‌شنبه گزارش داد جو بایدن، ريیس‌جمهور ایالات‌متحده در ماه مارس سند محرمانه‌ای را تصویب کرد که به نیروهای امریکایی دستور می‌داد برای رویارویی‌های هسته‌ای هماهنگ بالقوه با بازیگرانی چون روسیه، چین و کره‌شمالی آماده شوند. این سند که تقریبا هر چهار سال یک‌بار بازنویسی می‌شود، به شکلی طبقه‌بندی شده که هیچ نسخه الکترونیکی از آن در دسترس نیست. این روزنامه گزارش داد که تنها تعداد محدودی از نسخه‌های چاپی برای مقامات منتخب امنیت ملی و رهبران پنتاگون توزیع شده است. این روزنامه افزود، با این حال، در سخنرانی‌های اخیر، به دو مقام ارشد دولت اجازه داده شد تا پیش از به‌روزرسانی جامع‌تر و طبقه‌بندی نشده که پیش از پایان دوره بایدن اجرایی می‌شود، به این تغییر در دستور ريیس‌جمهور اشاره کنند. نیویورک تایمز همچنین فاش کرد پنتاگون معتقد است که زرادخانه هسته‌ای چین در یک دهه آینده با تنوع ذخایر امریکا و روسیه رقابت خواهد کرد. به علاوه، نیویورک تایمز به نقل از مقامات دولت بایدن گزارش داد ريیس جمهور امریکا اخیرا دستورالعمل به‌‌روز شده‌ای را برای به‌کارگیری تسلیحات هسته‌ای برای مقابله با حضور چندین دشمن مجهز به سلاح هسته‌ای منتشر کرده است. این روزنامه به نقل از ویپین نارنگ، استراتژیست هسته‌ای از موسسه فناوری ماساچوست (MIT) که قبلا در پنتاگون کار می‌کرد، نوشت: این دستورالعمل به‌طور خاص افزایش قابل‌توجه در اندازه و تنوع زرادخانه هسته‌ای چین را در‌نظر می گیرد. در ماه ژوئن، پرانای وادی، مدیر ارشد کنترل تسلیحات و عدم اشاعه تسلیحات شورای امنیت ملی امریکا نیز اذعان کرد بایدن اخیرا دستورالعمل‌های به‌روز شده به‌کار‌گیری تسلیحات اتمی را با توجه به واقعیت‌های یک دوره جدید هسته‌ای صادر کرده است. او با اشاره به جمهوری خلق چین افزود: این دستورالعمل بر لزوم توجه به رشد و تنوع زرادخانه هسته‌ای جمهوری خلق چین و نیاز به بازدارندگی همزمان در برابر روسیه، جمهوری خلق چین و کره‌شمالی تاکید می‌کند. شان ساوت، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید به نیویورک تایمز گفت که سیاست هسته‌ای ایالات‌متحده به عنوان بخشی از تلاش‌های این کشور برای کاهش خطرات هسته ای و حفظ بازدارندگی پایدار به‌طور منظم به‌روز می‌شود. مانند چهار دولت قبلی، دولت بایدن نیز بررسی وضعیت هسته‌ای و دستورالعمل برنامه‌ریزی به‌کارگیری سلاح‌های هسته‌ای را صادر کرد. در‌حالی که متن دستورالعمل به شکل ویژه‌ای طبقه‌بندی شده است، وجود این سند به هیچ وجه پنهانی نیست. ساوت افزود: دستورالعملی که اوایل امسال صادر شد پاسخی به هیچ نهاد یا کشور یا تهدیدی علیه آنها نیست. بسیاری از ناظران معتقدند برخلاف جنگ سرد، ایالات‌متحده در دهه آینده با چشم‌انداز دو دشمن هسته‌ای همتا مواجه است که در مجموع دو برابر بیشتر از سلاح‌های هسته‌ای راهبردی خود خواهند داشت. یک مقام ارشد امریکایی که ماه گذشته از استرالیا بازدید کرد، به رویترز گفت چین تا سال 2034، به اندازه ایالات‌متحده سلاح‌های اتمی استراتژیک خواهد داشت. بنابراین، یک دهه بعد، تسلیحات هسته‌ای امریکا ممکن است از مجموع روسیه و چین بیشتر باشد و بیش از 3 هزار کلاهک هسته‌ای راهبردی دراختیار امریکا قرار گیرد. براساس مفاد پیمان استارت جدید 2018، روسیه و امریکا هر کدام مجاز به 1550 کلاهک هسته‌ای استراتژیک و 700 کلاهک، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما، موشک‌های بالستیک زیردریایی و بمب‌افکن‌های اتمی سنگین هستند. این معاهده در 5 فوریه 2026 منقضی می‌شود، اما روسیه سال گذشته تعهدات معاهده خود را «تعلیق» کرد، اگرچه ادعا می‌کند که از محدودیت عددی 1550 کلاهک هسته‌ای مستقر شده تبعیت خواهد کرد. ایالات‌متحده و روسیه از اوایل دهه 1970 تاکنون با موفقیت در مورد مذاکرات کاهش تسلیحات هسته‌ای استراتژیک مذاکره کرده‌اند. در اوج جنگ سرد، زرادخانه اتمی ایالات‌متحده بیش از 32 هزار سلاح و زرادخانه شوروی بیش از 45 هزار سلاح داشت. این دو همچنین حدود 14 هزار سلاح هسته‌ای تاکتیکی را از استقرار پیشروی در مکان‌هایی مانند اروپا خارج کرده‌اند. اما پرسش این است که آیا آن دوران راستی‌آزمایی توانایی‌های هسته‌ای استراتژیک به پایان رسیده است؟ پل دیب، استاد بازنشسته در مطالعات استراتژیک در دانشگاه ملی استرالیا در وبسایت «استراتژیست» نوشت که روس‌ها و امریکایی‌ها دیگر درباره این موضوعات حیاتی در سطح سیاسی بحث نمی‌کنند، اگرچه مذاکرات کارشناسی ادامه دارد. چندین معاهده کنترل تسلیحات دوجانبه قبلی میان مسکو و واشنگتن از جمله معاهده موشک‌های ضد بالستیک، پیمان تئاتر نیروهای هسته‌ای در اروپا، توافقنامه آسمان‌های باز و توافقنامه نیروهای متعارف در اروپا لغو شده‌اند.  به گفته پرانای وادی، دستیار ویژه ريیس‌جمهور امریکا در امور کنترل تسلیحات، خلع سلاح و عدم اشاعه در شورای امنیت ملی، در 7 ژوئن، روسیه، چین و کره‌شمالی همگی در حال گسترش و تنوع زرادخانه‌های هسته‌ای خود هستند. وادی به رویترز گفت در دهه گذشته شکاف‌های شدیدی در ستون‌های بین‌المللی کاهش خطرات هسته‌ای، برجستگی سلاح‌های اتمی و محدود کردن زرادخانه‌های استراتژیک مهم‌ترین قدرت‌های هسته‌ای آشکار شده است. او گفت: زمانی که آخرین بار در سال 2016 در مسکو بودم، یک افسر ارشد نظامی در سطح سرهنگ ژنرال تاکید کرد که روابط پرتنش دوجانبه منجر به یک اشتباه محاسباتی هسته‌ای شد. جلسات و مذاکرات منظم بر سر جزيیات فنی پیچیده، مربوط به گذشته بود. از آن زمان، روابط دوجانبه بین روسیه و امریکا بیش از پیش بدتر شده است. ريیس‌جمهور ولادیمیر پوتین دست‌کم می‌خواهد ما فکر کنیم که او به‌طور جدی با ایده استفاده از سلاح هسته‌ای بازی می‌کند. چه کسی می‌داند در ذهن وسواسی او چه می‌گذرد؟ اما پوتین باید به خاطر داشته باشد که در اوج جنگ سرد، پنتاگون محاسبه کرد که در صورت حمله اتمی تمام عیار به روسیه، در 48 ساعت اول، امریکا حدود یک‌چهارم جمعیت روسیه یا 70 میلیون نفر را در این کشور خواهد کشت.  چین به‌طور مطلق از مشارکت با امریکایی‌ها در مورد کنترل و راستی‌آزمایی تسلیحات هسته‌ای خودداری کرده است. این کشور ادعا می‌کند که نیروهای هسته‌ای استراتژیک این کشور در مقایسه با نیروهای ایالات‌متحده آن‌قدر متواضع هستند که صحبت از مذاکره بی‌فایده است. به عقیده پل دیب، درست است که تا همین اواخر، ذخایر استراتژیک هسته‌ای چین از بریتانیا یا فرانسه (هر کدام 200 تا 300 سلاح هسته‌ای) بیشتر نبوده است. با این حال، طبق گفته پنتاگون، چین اکنون حدود 500 سلاح هسته‌ای دارد و تا سال 2030 به هزار سلاح هسته‌ای خواهد رسید. در این زمینه، به من توصیه شده است که ایالات‌متحده چین را به اهداف نظامی هسته‌ای خود اضافه می‌کند. شکی وجود ندارد که محدودیت‌هایی که ایالات‌متحده می‌تواند بر سر آن با روسیه به توافق برسد، تحت‌تاثیر اندازه و مقیاس ساخت هسته‌ای چین و نیازهای بازدارندگی ایالات‌متحده در مورد پکن قرار خواهد گرفت. با این حال، تصور کلی بر این است که هنوز هیچ برنامه‌ای در ایالات‌متحده برای برابری با تعداد مجموع سلاح‌های هسته‌ای روسیه و چین وجود ندارد. به عقیده این تحلیلگر مسائل راهبردی، این اقدام گامی بسیار پرهزینه خواهد بود و احتمالا چند دهه طول می‌کشد. اگرچه می‌توان کلاهک‌ها را از انبارهای ذخیره خارج کرد، یافتن وسایل نقلیه تحویل اضافی کاملا متفاوت است. مشاور امنیت ملی ريیس‌جمهور امریکا به صراحت گفته است که امریکا نیازی به افزایش نیروهای هسته‌ای خود برای همسانی با مجموع رقبا برای بازدارندگی موفقیت‌آمیز آنها ندارد. به‌طور خلاصه، روسیه و چین، ایالات‌متحده و متحدان ایالات‌متحده را مجبور می‌کنند تا برای جهانی آماده شوند که در آن رقابت هسته‌ای بدون تضمین محدودیت‌های عددی رخ می‌دهد.