فرصتي كه غنيمت شمرده مي‌شود؟
مصطفی خرمی
بياييد تصويري از يك باغ زيبا را در ذهن خود مجسم كنيم. باغي كه پر از گل‌هاي رنگارنگ، درختاني با ميوه‌‌هاي خوشمزه و پرندگاني خوش‌آواز و خوشحال، اما ناگهان، آفتي ناخواسته وارد اين باغ مي‌شود و شروع به تخريب آرامش و زيبايي‌هاي آن مي‌كند. درختان نمي‌ميرند ولي آسيب مي‌بينند، گل‌ها خسته و رنجور مي‌شوند. حال باغباني آمده كه با دليل و انگيزه‌اي عميق اين باغ را بسيار دوست دارد و صاحبان اين باغ اعتماد كرده‌اند و فكر مي‌كنند او مي‌تواند با زحمت و تلاش بي‌وقفه، با دقت، حوصله و تعهد اين آفت را از بين ببرد و زيبايي‌هاي گمشده را به باغ برگرداند. او بايد با راهكارهاي خلاقانه تلاش كند تا هر قطره از آب و هر پرنده خوش‌صدا را به بهترين نحو مراقبت كند تا باغ دوباره زيبايي و آرامش خود را بازيابد. كشور ما نيز وضعيتي شبيه به همين باغ زيبا دارد كه آفت به جان آن افتاده و از هرس و سم‌پاشي درختان غافل مانده‌اند. به‌طوري‌كه كه امروز مي‌بينيم اين كشور در برخي حوزه‌ها از فرصت‌هاي پيش آمده غافل شده و رفته‌رفته از قافله توسعه عقب مانده است. حال به دنبال انتخابات گذشته، مردم با حضور فعال در پاي صندوق‌هاي رأي نياز به تغيير را اينگونه مطالبه كردند و فرصتي ديگر را براي اصلاح وضعيت موجود فراهم كردند. اين فرصت بي‌نظير نشان از تمايل مردم به تغيير و بهبود شرايط اجتماعي دارد. استفاده بهينه از فرصتي كه مردم به حاكميت داده‌اند، مي‌تواند به اصلاح حكمراني و بهبود شرايط سياسي، اجتماعي و اقتصادي كمك كند و شكاف‌هاي بين ملت و دولت را تا حدودي ترميم نمايد. حاكميت بايد با توجه به اين فرصت، اقدامات موثري را انجام دهد تا اعتماد مردم را دوباره جلب و به توسعه پايدار كشور كمك كند. عدم بهره‌برداري از اين فرصت ممكن است عواقب ناخوشايندي براي جامعه دربر داشته باشد. شفافيت، پاسخگويي و مشاركت: لازم است براي بازگشت اميد به جامعه و فراهم شدن بستر مناسب براي تبادل اطلاعات و ارتقاي آزادي بيان و اعتقاد در جامعه، اقداماتي براي كاهش محدوديت‌هاي اجتماعي نظير فيلترينگ فضاي مجازي و همچنين فراهم كردن شرايطي براي برقراري آشتي ملي و نزديك كردن طيف‌هاي مختلف اجتماعي گشت‌هاي ارشاد و عفاف و حجاب در كوتاه‌ترين زمان ممكن جمع‌آوري شوند. بهبود حكمراني نيازمند شفافيت، مشاركت مردم و پاسخگويي دولت به نيازهاي جامعه است و براي شكل‌گيري چنين جامعه‌اي، حاكميت بايستي از جامعه مدني حمايت كرده و فضايي را براي انتقاد سازنده و ترويج فرهنگ گفت‌وگو فراهم نمايد تا بهبود‌هاي لازم در حكمراني اتفاق بيفتد. بايد فضايي ايجاد شود كه افراد بدون ترس از سانسور و تبعيض، نظرات و انتقادات خود را ابراز كنند و حاكميت با سعه‌صدر گوش دهد و از اين طريق به توسعه فرهنگ دموكراسي‌خواهي و ترويج فرهنگ گفت‌وگو در جامعه كمك كند و در نهايت بهبود ارتباطات ميان افراد و نهادها، افزايش شفافيت و افزايش مشاركت مردم در تصميم‌گيري‌هاي اجتماعي و سياسي را تقويت نمايد. دهكده جهاني و لزوم تعامل با جهان: ما امروز در دهكده جهاني زندگي مي‌كنيم، در اين دهكده تقويت همكاري‌ها و روابط امري حياتي است. اين دهكده فضاي گسترده و چند فرهنگي با ارزش‌هاي متفاوت اجتماعي حاكم است و افرادي از سراسر جهان در آن زندگي مي‌كنند. ارتباطات بين فرهنگي و تبادل دانش، فناوري و تجارت در اين محيط مي‌تواند به توسعه اقتصادي و فرهنگي اين دهكده كمك كند. در دهكده جهاني، ارتباطات موثر با دوستان و حتي دشمنان اهميت زيادي دارد. اين ارتباطات مي‌توانند به تعاملات مثبت و حفظ منافع ملي كمك كنند. با توجه به تنوع و گستردگي فرصت‌ها و محدوديت‌ها در دهكده جهاني، همكاري‌هاي پويا در عرصه جهاني و گره زدن اقتصاد كشور با ساير اعضاي آن سبب رونق تجارت، تامين امنيت و افزايش رفاه اجتماعي مي‌شود.
ترويج رقابت و حذف انحصار و رانت: انحصار و رانت نامشروع از قدرت و منابع اقتصادي براي كسب سود و منافع شخصي به كاهش رقابت، افزايش هزينه‌ها، و كاهش كيفيت خدمات براي مردم منجر مي‌شود. حاكميت ضمن حمايت از توليد داخل بايد اقداماتي براي لغو انحصار و رانت انجام دهد و با ايجاد فضاي رقابتي سالم و پويا به منظور توسعه درست اقتصادي و افزايش كيفيت خدمات براي مردم را در دستور كار قرار دهد. شايسته‌گزيني و انتخاب مديران و تصميم‌گيران: انتخاب افراد شايسته و توانمند مي‌تواند به اجراي اقدامات بهينه‌تر، توسعه پايدار و بهبود عملكرد سازمان‌ها و نهادهاي مختلف منجر شود. از طرف ديگر، اجازه دادن به انتخاب مديران بر اساس گعده‌ها و مجاهدين روز شنبه منجر به افزايش فساد، ناكارآمدي و توقف توسعه منطقي و پايدار مي‌شود. بايد در انتخاب افراد به شايستگي، توانمندي و تجربه توجه ويژه‌اي شود. اين انتخاب‌ها بايد بر اساس استناد به دانش و توانايي‌هاي فرد و منطبق با نيازهاي سازماني و اجتماعي انتخاب شوند. به منظور جلوگيري از انتخاب مديران بر اساس گعده‌ها و عوامل پشت پرده و دولت‌هاي در سايه لازم است سياست‌ها و قوانين مناسبي براي شفافيت و انتخاب شايسته‌گزيني در فرايند انتصابات و تعيين مديران تدوين شود. در پايان بايد عرض كنم موفقيت يك دولت و در مرحله بالاتر حاكميت وابسته به همكاري و هماهنگي بين اعضاي مختلف حاكميت و نهادهاي مختلف اجتماعي است. اين همكاري نه تنها بين اعضاي دولت و قواي سه‌گانه، بلكه شامل نيروهاي نظامي، انتظامي، صدا و سيما، حتي سازمان‌هاي مردم‌نهاد و بخش خصوصي نيز بايد باشد و در يك جمله مي‌توان گفت: «براي رسيدن به موفقيت همه اركان اجتماع بايد كنار يكديگر قرار بگيرند» و براي برداشتن موانع و رسيدن به موفقيت، بايد تلاش كنند و به همكاري فعال و موثر بپردازند. و حال كه چنين فرصتي پيش آمده درنگ لازم نيست و همه بايد منيت‌ها را زير پا بگذارند و براي ايران به صحنه بيايند چراكه معلوم نيست در آينده چنين فرصتي فراهم شود.