ادامه ترديدها از
فروش تسليحات امريكا به تركيه
محمود فاضلي
نامه 11 نفر از نمايندگان كنگره امريكا به جو بايدن رييس‌جمهوري و آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا كه در آن تركيه به عنوان «خطري براي امريكا و متحدانش» توصيف شده و خواستار عدم فروش جنگنده‌هاي اف-16 به تركيه شدند يك‌بار ديگر فضاي روابط دو كشور را تيره‌تر كرد. اين دو نماينده در اين نامه با اشاره به اخباري مبني بر تمايل تركيه براي خريد كيت جهت مدرنيزاسيون 40 فروند جنگنده اف-16 و 8 فروند هواپيما، تهديد كردند كنگره از فروش اين جنگنده‌ها به تركيه جلوگيري خواهد كرد. ما نمي‌توانيم امنيت ملي خود را با ارسال يك هواپيماي ساخت امريكا به يك كشور هم‌پيماني كه مانند دشمن عمل مي‌كند به خطر بيندازيم.
همزمان وزارت دفاع امريكا درباره مذاكرات هيات امريكايي در آنكارا جهت بررسي اختلافات ناشي از اخراج تركيه از برنامه جنگنده‌هاي اف-35، وزارت دفاع تركيه، طي انتشار پيامي در توييتر اعلام كرد: «نشستي در آنكارا بين وزارتخانه‌هاي دفاع تركيه و امريكا براي حل اختلافات دو كشور بر سر جنگنده‌هاي اف-35 و بررسي مسائل مالي برگزار و بر ادامه مذاكرات توافق شد.» سرهنگ «آنتون تي سمرلات»، سخنگوي وزارت دفاع اعتقاد دارد اين نشست نشان‌دهنده تعهد دولت واشنگتن براي پايان دادن به اختلاف و احترام به مشاركت قبلي تركيه در برنامه جنگنده‌هاي اف-35 است. هيات‌ها در نظر دارند در ماه‌هاي آينده مجددا در واشنگتن ديدار كنند. ترك‌ها معتقدند امريكا كه به دليل خريد سامانه‌هاي دفاع موشكي اس-400 از روسيه، تركيه را تحريم مي‌كند، موضع رياكارانه اتخاذ كرده. امريكا به دليل رقابت با چين، سامانه‌هاي اس-400 هند را ناديده گرفته، اما تركيه به عنوان بزرگ‌ترين مدافع ناتو را از برنامه جنگنده‌هاي اف-35 اخراج مي‌كند. امريكا از يك سو از ناتو مي‌خواهد كه در مقابل چين مسووليت بيشتري را بپذيرد و از طرف ديگر، نه با فروش سامانه دفاع هوايي به تركيه موافقت كرده و نه جنگنده‌هاي نسل پنجمي (جنگنده‌هاي اف-35) كه آنكارا هزينه آن را پرداخت كرده، تحويل مي‌دهد. در اين راستا سناتور دموكرات ويرجينيا و سناتور جمهوري‌خواه تگزاس طي ارسال نامه‌اي براي رييس‌جمهور امريكا از او خواستار عدم اعمال تحريم‌هاي ناشي از خريد سامانه‌هاي اس-400 عليه هند شدند. آنها نگران هستند كه تحويل قريب‌الوقوع سامانه‌هاي اس-400 منجر به اعمال تحريم‌هاي «كاتسا» عليه هند شود. اعمال تحريم‌ها عليه هند مي‌تواند تاثير مخربي بر همكاري استراتژيك بين دو كشور داشته باشد. ما به شدت توصيه مي‌كنيم كه هند كه قصد خريد سامانه‌هاي دفاع زمين به هواي S-400 Triumf را دارد، از تحريم‌هاي كاتسا معاف كند.
تركيه بر اين باور است قبلا از امريكا پاتريوت درخواست شده ولي مورد پذيرش كنگره قرار نگرفته و آنكارا هم به منظور تامين امنيت دفاعي خود اس-400 خريد و اگر امريكا اف-35 را تحويل ندهد، مي‌توان خريد سوخو-57، سوخو-35 و ساير گزينه‌ها را ارزيابي كند. بنابراين هيچ نشانه‌اي از بازگرداندن اس-400 ديده نمي‌شود. تركيه كه يكي از شركاي برنامه اف-35 است اصرار دارد يا هواپيماها را به اين كشور تحويل يا اينكه پول آنها را پس خواهد داد.
اخيرا ابراهيم كالين، سخنگوي رياست‌جمهوري تركيه طي تماس با جك ساليوان، مشاور امنيت ملي امريكا گفت‌وگو داشته است. در اين گفت‌وگو علاوه بر روابط دوجانبه، موضوعاتي همچون مساله جنگنده‌هاي اف-16/ اف-35 در كنار ساير موضوعات مورد علاقه دو طرف مورد گفت‌وگو قرار گرفته است. يك روز پيش از اين مواضع، «ند پرايس»، سخنگوي وزارت خارجه امريكا با اشاره به آخرين تحولات در خصوص روابط با تركيه گفته بود: «دولت بايدن به دنبال همكاري با تركيه بر سر اولويت‌هاي مشترك بوده و به عنوان متحد ناتو به گفت‌وگو براي حل هر گونه اختلافات ادامه خواهيم داد. بهترين راه براي نگاه به آينده، همكاري در زمينه‌هاي منافع مشترك است.»
آكار وزير دفاع تركيه نيز جداگانه مدعي شده بود «كارهاي فني» مربوط به برنامه خريد جنگنده‌هاي وايپر اف-16 از امريكا و همچنين مدرن‌سازي هواپيماهاي جنگي كه تركيه از قبل داشته، آغاز شده است. آنكارا روند خريد جنگنده‌هاي اف-16 را در راستاي تقويت قدرت نظامي تركيه و ناتو آغاز كرده است. او توافقنامه‌هاي دفاعي يونان با فرانسه و امريكا را به ضرر ناتو توصيف كرد. به باور او ائتلاف ناتو كه ما عضو آن هستيم قوي‌ترين سازمان دفاعي امروز و تاريخ است. بنابراين همه بايد بدانند تا زماني كه در داخل اين سازمان هستند، پيگيري ائتلاف‌هاي ديگر به ناتو و روابط دوجانبه آسيب رسانده و اعتماد را تضعيف مي‌كند.
اردوغان رييس‌جمهور تركيه نيز ادعا مي‌كند امريكا به تركيه نسبت به خريد جنگنده‌هاي اف-16 جديد و مدرنيزاسيون جنگنده‌هاي اف-16 موجود در ناوگان هوايي در ازاي 1.4 ميليارد دلاري كه براي خريد جنگنده‌هاي اف-35 پرداخت شده، پيشنهاد داده است. به گفته او ما قبلا يك ميليارد و 400 ميليون دلار براي خريد هواپيماهاي اف-35 پرداخت كرده بوديم و در مقابل اين پرداخت‌ها، امريكا چنين پيشنهادي را به ما ارايه داد. براي دفاع از كشورمان هر كاري كه لازم باشد، انجام مي‌دهيم. در تلاش هستيم تا ناوگان جنگنده‌هاي خود را مدرن‌سازي كنيم. پولي را كه براي اف-35 پرداخت كرده‌ايم، بايد دريافت كنيم. ما مبلغ 1.4 ميليارد خود را به هر نحوي شده به دست خواهيم آورد. وزراي دفاع دو كشور اكنون درباره اين موضوعات گفت‌وگو مي‌كنند. تانجو بيلگيچ، سخنگوي وزارت خارجه تركيه نيز با اشاره به اينكه در مذاكرات جاري با امريكا درباره جنگنده‌هاي اف-35، سه گزينه پيشنهاد مطرح شده است، اظهارداشت: «يا به برنامه جنگنده‌هاي اف-35 بازخواهيم گشت، يا جنگنده‌هايي كه به ما وعده داده بودند را تحويل خواهيم گرفت يا پول خود را پس مي‌گيريم. در اين چارچوب استفاده از مبلغي حدود 1.4 ميليارد دلار كه براي خريد جنگنده‌هاي اف-35 پرداخت كرده بوديم براي مدرنيزاسيون جنگنده‌هاي اف-16 تركيه به عنوان يك گزينه در دستور كار قرار دارد.»