عربستان سعودي بار ديگر دولت لبنان را در آستانه فروپاشي قرار داد
انتقام‌جويي رياض از مردم لبنان
شهاب شهسواري
تنش ميان لبنان و عربستان سعودي، در پي انتشار ويديويي از اظهارات يكي از وزراي مسيحي دولت لبنان درخصوص جنگ يمن همچنان ادامه دارد. عربستان سعودي، يك‌سال بعد از آشتي با قطر، اين‌بار سراغ لبنان رفته است تا متحدان خود را براي قطع رابطه با لبنان و تحت فشار قرار دادن اين كشور بسيج كند. اظهارات يك سياستمدار مسيحي لبناني درخصوص جنگ يمن و حق طبيعي مردم يمن براي دفاع از خود در مقابل تجاوز خارجي، بهانه‌اي براي رياض شده است تا در شرايطي كه بانك جهاني وضع لبنان را «بزرگ‌ترين ركود اقتصادي يك كشور در سده اخير» توصيف كرده است، فشار اقتصادي و سياسي بر بيروت را افزايش دهد. روز شنبه وليد البخاري، سفير عربستان سعودي كه توسط رياض براي «مشورت» فراخوانده شده است، خاك لبنان را ترك كرد و سفير لبنان در عربستان هم فقط تا امروز فرصت دارد كه خاك اين كشور را ترك كند. همزمان، پادشاهي بحرين و اميرنشين كويت هم در حمايت از موضع عربستان سعودي ضمن فراخواندن سفراي‌شان از لبنان، به سفير لبنان در منامه و كاردار سفارت لبنان در كويت فرصتي ۴۸ ساعته داده‌اند تا خاك اين كشورها را ترك كنند.
در ويديويي كه از يك مصاحبه با جورج قرداحي، وزير اطلاع‌رساني لبنان منتشر شده است، وي تاكيد مي‌كند كه انصارالله يمن در برابر تجاوز وحشيانه خارجي در حال دفاع از كشور است. اين اظهارات از سوي دولت عربستان و متحدانش توهين به عربستان تلقي شده است. قرداحي تاكيد كرده است كه اين اظهارنظر مربوط به پيش از تشكيل دولت لبنان و رسيدن به وزارت است و نمايانگر موضع شخصي وي و نه موضع دولت لبنان است. عربستان سعودي كه در طول ۶ سال گذشته از شكست دادن مقاومت مردم يمن در ميدان جنگ ناتوان بوده است، با واكنش تند به اظهارات يك سياستمدار لبناني، پيش از رسيدنش به مقام وزارت در اين كشور، انتقام شكست خود در جنگ يمن را از مردم لبنان مي‌گيرد كه تاكنون نيز آسيب‌هايي جدي از سياست‌هاي عربستان سعودي ديده‌اند.
عربستان سعودي همزمان با اقدام ديپلماتيك، تحريم‌هاي اقتصادي هم براي لبنان درنظر گرفته است و اعلام كرده كه تمامي صادرات لبنان به خاك عربستان را متوقف مي‌كند. به نوشته ميدل ايست نيوز، عربستان پس از امارات متحده عربي، بزرگ‌ترين واردكننده كالا از لبنان است كه سالانه نزديك به ۲۵۰ ميليون دلار كالا از لبنان وارد مي‌كرد و حذف ارز حاصل از صادرات كالا به اين كشور براي بيروت كه در طول ماه‌هاي گذشته با بحران شديد اقتصادي دست و پنجه نرم مي‌كند، به شدت مشكل‌آفرين خواهد بود.
هر چند قرداحي از سياستمداران مسيحي لبنان است، اما دولت عربستان سعودي حزب‌الله لبنان را عامل اين اظهارات معرفي كرده و در بيانيه‌اي كه وزارت خارجه عربستان در خبرگزاري رسمي اين كشور منتشر كرده است، ضمن اتهام‌زني به حزب‌الله لبنان و توصيف اين حزب سياسي لبنان با عنوان «تروريست» نوشته است: «كنترل حزب‌الله بر ساختار تصميم‌سازي دولت لبنان، باعث شده است كه لبنان به ميداني براي پروژه‌هاي كشورهايي تبديل شود كه رفاه مردم لبنان را نمي‌خواهند.» عربستان سعودي در حالي حزب‌الله و تلويحا ايران را به دليل مسائل جاري در لبنان مقصر قلمداد مي‌كند كه خودش مستقيما در بسياري از مشكلات جاري اين كشور نقش مستقيم بازي كرده و با دخالت در امور داخلي لبنان باعث هرج و مرج سياسي و بحران‌هاي متعدد براي اين كشور شده است. رياض كه پيش از اين سابقه به گروگان گرفتن نخست‌وزير لبنان را براي قطع ارتباط دولت با حزب‌الله دارد، بار ديگر پا پيش گذاشته است و در شرايطي كه مردم لبنان بيشترين نياز را به كمك خارجي دارند، با تحت فشار گذاشتن دستگاه سياسي و اقتصادي لبنان، بار ديگر اين كشور را در آستانه بحران سياسي قرار دهد.
دفتر دبيركل اتحاديه عرب با انتشار بيانيه‌اي نسبت به افزايش تنش در روابط لبنان و كشورهاي كرانه جنوبي خليج‌فارس ابراز نگراني كرده است. دبيركل اتحاديه عرب از كشورهاي جنوب خليج‌فارس خواسته است: «به راهكارهاي پيشنهادي توجه كنند تا آثار بيشتري بر اقتصاد در حال فروپاشي لبنان نگذارند.» در اين بيانيه آمده است: «احمد ابوالغيط (دبيركل اتحاديه عرب) مراتب نگراني عميق و تاسف خود را از روابط رو به افول لبنان و كشورهاي خليج [فارس] اعلام مي‌كند.» در اين بيانيه آمده است كه اتحاديه عرب انتظار دارد كه رييس‌جمهور لبنان، ميشل عون و نخست‌وزير اين كشور، نجيب ميقاتي، فورا براي بهبود شرايط اقدام كنند.
سه نخست‌وزير پيشين لبنان با صدور بيانيه‌اي خواستار كناره‌گيري وزير اطلاع‌رساني لبنان از مقام خود شده‌اند. در اين بيانيه كه به امضاي فواد سينيوره، سعد حريري و تمام سلام رسيده است، نخست‌وزيران پيشين لبنان ادعا كرده‌اند كه اظهارات جورج قرداحي، ضربه‌اي جدي به روابط برادرانه و منافع مشترك عربي كه لبنان را به كشورهاي خليج‌فارس متصل مي‌كند، وارد كرده است. اين سه سياستمدار پيشين اظهارات قرداحي را «آسيب بزرگ به منافع عاليه كشور» توصيف كرده‌اند. با اين حال، نجيب ميقاتي، نخست‌وزير در واكنش به رويدادهاي اخير، از وزير اطلاع‌رساني دولتش خواسته است كه «منافع ملي را در نظر بگيرد» و براساس آن عمل كند. با اين حال نخست‌وزير از قرداحي درخواست استعفا يا كناره‌گيري از مقام خود نكرده است. ميقاتي نسبت به تصميم عربستان درخصوص اخراج سفير لبنان اظهار تاسف كرده و گفته بود كه اميدوار است رياض در اين تصميم خود بازنگري كند. نخست وزير لبنان از سران كشورهاي عربي خواست براي عبور از اين بحران و درجهت حفظ انسجام كشورهاي عربي، تلاش و كمك كنند.
با اين حال سليمان فرنجيه، رهبر حزب المرده، جريان سياسي متبوع وزير اطلاع‌رساني لبنان اعلام كرده كه درخواست استعفاي جورج قرداحي را رد و اعلام كرده كه اگر او اقدام به استعفا كند، فردي را از حزب خود براي جانشيني او معرفي نخواهد كرد. اين اظهارنظر فرنجيه باعث شده است كه احتمال كناره‌گيري اين وزير كابينه با فروپاشي دولت تازه‌كار نجيب ميقاتي گره بخورد. فرنجيه و حزب المرده از متحدان حزب‌الله لبنان محسوب مي‌شوند و در صورت كناره‌گيري اين حزب از دولت، جنبش امل، حزب‌الله و جريان آزاد ميهني، ممكن است تصميم بگيرند از دولت خارج شوند كه در نتيجه با توجه به مجموع قدرت اين احزاب، ادامه كار دولت ميقاتي غيرممكن خواهد شد.
سليمان فرنجيه، رييس تيار المرده گفت كه در حق جورج قرداحي، وزير اطلاع‌رساني ظلم شده و من در كنار او هستم. فرنجيه افزود كه اگر دولت استعفا كند ديگر قادر نخواهيم بود پيش از پايان مهلت، دولت تشكيل دهيم. وي تاكيد كرد كه من نمي‌خواهم از هر آنچه اتفاق مي‌افتد، دستاوردي كسب كنم و هرگز نمي‌پذيرم كه قرداحي قرباني شود. طبق گزارش شبكه الميادين، فرنجيه همچنين گفت كه قرداحي استعفايش را به من اعلام كرد اما من نپذيرفتم، چراكه او خطايي مرتكب نشده و هرگز رفتار تحقيرآميز با هيچ طرفي را نمي‌پذيرم. وي افزود كه قرداحي پيش از آنكه به عنوان وزير تعيين شود، ديدگاهش را بيان كرده و ما نيز در يك كشور آزاد زندگي مي‌كنيم.
عباس حلبي، وزير آموزش دولت لبنان گفته است كه دولت لبنان تحمل استعفاي يك عضوش را ندارد و ممكن است دچار فروپاشي شود. حلبي روز شنبه بعد از شركت در جلسه اضطراري كابينه براي رسيدگي به موضوع تنش با عربستان سعودي تاكيد كرد: «نمي‌توان كشور را دوباره بدون دولت گذاشت.» او تاكيد كرد كه تعداد زيادي بحران ديگر كشور را تهديد مي‌كند.
عبدالله بو حبيب، وزير خارجه لبنان هم تاكيد كرده است كه سران تعدادي از كشورها با نجيب ميقاتي تماس گرفته‌اند و تاكيد كرده‌اند كه مساله استعفاي دولت در شرايط كنوني و يك ماه بعد از تشكيل دولت در پي بن‌بست ۱۳ ماهه، غيرممكن است. به گفته وزير خارجه لبنان اين سياستمداران به ميقاتي گفته‌اند: «اگر به استعفا فكر مي‌كني، اين فكر را از سرت بيرون كن.» بو حبيب همچنين گفته است كه لبنان از دولت امريكا براي رايزني با كشورهاي خليج‌فارس كمك خواسته است و تصور مي‌كند كه دولت امريكا توانايي اين را داشته باشد كه دولت‌هاي حاشيه جنوبي خليج‌فارس را به تجديدنظر در تصميم‌شان وادار كند.