بايدها و نبايدهاي شكار در خطه مازندران
فصل هشدارها شروع شده است
گروه اجتماعي
با شروع پاييز، با شروع مهاجرت‌هاي پرندگان، فصل هشدارهاي محيط‌زيستي و سلامت و شكار در مازندران آغاز شده است. از هشدار نسبت به شيوع آنفلوآنزاي فوق حاد در بين پرندگان مهاجر گرفته تا هشدار نسبت به شيوع بيماري طاعون نشخواركنندگان. در ميان اين هشدارها، بايدها و نبايدهاي شكار در اين فصل و اين استان هم اعلام مي‌شوند. روز گذشته يكي از شروط شكار پرندگان اعلام شد. رييس اداره حيات‌وحش محيط‌زيست مازندران شكار پرندگان مهاجر با اسلحه و صيدهاي دسته جمعي را غيرمجاز اعلام كرد و گفت كه تنها صيد به روش سنتي «دوما» آن‌هم براي دوماداران داراي پروانه در حد محدود مجاز است.
دوما واژه محلي مازندراني به معناي دامگاه است. در اين روش شكارچيان با استفاده از پرنده دست‌آموز، پرندگان ديگر از جمله غازهاي گردن سبز را در دام چال‌ها فرود مي‌آورند و شكارچيان هم آنها را زنده شكار مي‌كنند. ايرنا در مورد اين روش شكار و شرطي كه سازمان محيط‌زيست در مورد شكار پرندگان مهاجر گذاشته توضيح داده است كه دوما سنتي‌ترين روش صيد پرندگان در مازندران است كه در آن علاوه بر رعايت اخلاق و آداب صيد كه آسيبي به پرندگان نمي‌رساند، تعداد كمي پرنده شكار مي‌شود و منفعت‌طلبي و سودجويي در آن وجود ندارد. كوروس ربيعي، رييس اداره حيات‌وحش محيط‌زيست مازندران به ايرنا گفته است: «صيد پرندگان مهاجر و زمستان‌گذران با روش سنتي دوما تنها براي دوماداراني مجاز است كه نسبت به اخذ پروانه شكار اقدام كنند و دامگاه آنها هم در مناطق حفاظت شده فريدونكنار واقع باشد. شكار و صيد پرندگان مهاجر به‌جز روش دوما در تالاب فريدونكنار ممنوع است و شكار با ديگر روش‌هاي سنتي و استفاده از سلاح گرم پيگرد قانوني دارد و با متخلفان برخورد خواهد شد. هدف حفاظت محيط‌زيست، حفظ سنت دوما و جلوگيري از كشتار بي‌رويه و بي‌رحمانه، به‌منظور استمرار و حفظ گونه‌هاي حيات‌وحش براي نسل‌هاي آينده و نسل حاضر است و انتظار مي‌رود تا دامگاه‌داران نيز در اين خصوص همكاري لازم را با محيط‌زيست داشته باشند.» او در پاسخ به اين پرسش كه چرا سال جاري صيد پرندگان به روش دوما مجاز اعلام شده است، توضيح داد: «در سال‌هاي گذشته به علت تمكين نكردن دامگاه‌داران به حذف روش‌هاي صيد غير گزينشي مانند كرس، گذر، دام هوايي و شب دام، اجراي طرح شكار پرندگان مهاجر تنها با ابزار شكار دوما در تالاب فريدونكنار امكان‌پذير نشد، اما براي سال جاري با تشديد نظارت، با شكارچياني كه قانون را اجرا نكنند، برخورد قضايي مي‌شود. محيط‌بانان درباره ممنوعيت شكار به روش‌هاي غيرمتعارف در حال نصب بنر و پارچه‌نوشته‌هايي در اطراف و مسير تالاب فريدونكنار براي اطلاع‌رساني هستند و از طريق رسانه‌ها هم اين موضوع در حال اطلاع‌رساني است در نتيجه هيچ بهانه‌اي از متخلفان پذيرفته نخواهد بود.» بنا بر توضيحات ربيعي تاكنون دست‌كم يكصد دومادار براي دريافت مجوز صيد پرندگان در تالاب فريدونكنار اقدام كرده‌اند و مزيت اخذ پروانه اين است كه علاوه بر مشخص كردن روش صيد، گونه‌هاي قابل صيد، تعداد صيد، مكان و روز صيد پرندگان هم براي‌شان مشخص و در پروانه درج مي‌شود. مازندران با برخورداري از سه تالاب ميانكاله، كياسر و سرخرود و حدود ۸۰۰ آب‌بندان و آبگير و وجود ذخيره‌گاه‌هاي زيستي، همه‌ساله ميزبان يك ميليون بال پرنده از اقصا نقاط جهان به خصوص سيبري است.
اما موضوع شيوه شكار متعارف يا غيرمتعارف و حفاظت از پرندگان مهاجر تنها دغدغه سازمان محيط‌زيست مازندران نبوده است. يكي از هشدارهايي كه سه روز قبل از اين خبر داده شده بود، نسبت به شيوع آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان بود. روز 27 مهرماه ربيعي بار ديگر در مصاحبه‌اي با ايرنا در مورد شكار پرندگان صحبت كرده بود و اين‌بار در مورد خطر سرايت اين بيماري هشدار داده بود. او گفته است با همكاري دامپزشكي مازندران گشت مشترك و طرح پايش و بررسي ۶۰۰ هزار هكتار از تالاب، آب‌بندان و آبگيرهاي مازندران و تالاب ميانكاله براي مديريت و مقابله با آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان از يك هفته پيش شروع شد و به مدت سه ماه ادامه مي‌يابد. هرچند بنا به گفته او امسال و تاكنون موردي از اين بيماري رويت نشده اما اين بيماري در بين طيور و انسان مشترك است و شكارچيان اولين افرادي هستند كه در معرض اين بيماري خطرناك قرار خواهند داشت. ايرنا به نقل از او نوشت: «باتوجه به اينكه مبدا اصلي زيستگاهي پرندگان مهاجر به تالاب‌هاي فريدونكنار، ميانكاله و ساير آب‌بندان‌هاي مازندران از كشور روسيه بوده و مشترك است، در صورت شيوع آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان، احتمال آلودگي و بيماري در تمامي پرندگان مهاجر وجود دارد و توصيه مي‌شود دستورالعمل بهداشتي در تمامي محيط‌هاي تالابي در برخورد با پرندگان وحشي رعايت شود. مردم از هرگونه شكار و صيد، خريد، فروش و مصرف پرندگان وحشي، همچنين از فرستادن طيور بومي مانند غاز و اردك پرورشي به زيستگاه‌هاي تالابي به جد خودداري كنند.» رييس اداره نظارت بر امور حيات‌وحش محيط‌زيست مازندران افزود: «مردم در صورت مشاهده هرگونه پرنده بيمار و لاشه تلف شده پرندگان، ضمن خودداري از دست زدن و لمس كردن لاشه، مراتب را در سريع‌ترين زمان ممكن، به ادارات محيط‌زيست و دامپزشكي محل زندگي خود اطلاع دهند.» به گفته او تماس با مدفوع، خون، ترشحات تازه مجاري تنفسي پرندگان بيمار و محيط‌زيست آلوده، راه‌هاي انتقال بيماري آنفلوآنزاي پرندگان به انسان است. ربيعي بار ديگر نسبت به آغاز دوباره فعاليت بازار پرنده‌فروشان شهرستان فريدونكنار همزمان با كوچ پرندگان زمستان‌گذران به تالاب، آب‌بندان و آبگيرهاي استان هشدار داد و گفت: براي جلوگيري از شيوع بيماري آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان در بين انسان و طيور اين مركز بايد تعطيل شود.
خطر در ميان چهارپايان
به جز هشدارها در مورد شكار پرندگان، بخشي از هشدارها هم متوجه شكار در ميان چهارپايان است. نيمه‌هاي مهر بود كه بيماري طاعون نشخواركنندگان كوچك جثه در استان‌هاي البرز و مازندران و خراسان شمالي تاييد شد و نگراني‌هايي را بابت سرايت آن به ساير مناطق و استان‌هاي كشور به وجود آورد. همان زمان شهاب‌الدين منتظمي، مديركل دفتر حفاظت و مديريت حيات‌وحش سازمان حفاظت محيط‌زيست، به پايگاه اطلاع‌رساني سازمان حفاظت محيط‌زيست گفت: «به دنبال دريافت گزارش‌هاي دريافتي مبني بر تلفات جمعيت قوچ، ميش و كل و بز در استان‌هاي مازندران، البرز و خراسان شمالي هماهنگي‌هايي انجام شد و از همكاران درخواست شد جهت نمونه‌برداري و ارسال لاشه‌هاي درگير با اين بيماري به سازمان دامپزشكي وآزمايشگاه‌هاي مربوطه اقدامات لازم را انجام دهند. در گزارش‌هاي دريافتي از سوي دامپزشكي به بيماري طاعون اشاره شده بود، از اين رو همكاران ما درسازمان محيط‌زيست بلافاصله اقدامات اوليه جهت كنترل اين بيماري را به عمل آوردند.» منتظمي ادامه داد: «اجراي دستورالعمل‌هاي صادره از سوي سازمان دامپزشكي جهت كنترل واقدامات اوليه به سرعت صورت گرفت همچنين اين دستورالعمل جهت اجرا به ساير ادارات كل استان‌هاي كشور ابلاغ شد.
وي درباره ديگر اقدامات فوري جهت كنترل اين بيماري گفت:«افزايش گشت‌زني در مناطق اعلام شده جهت كنترل و احيانا پيدا شدن لاشه‌ها با مشخصات گفته شده در دستور كار قرار گرفت. به همكاران اعلام شده كه در صورت پيدا شدن هرگونه لاشه ضمن جمع‌آوري آن طبق اقدامات ابلاغي دستورالعمل مراتب پيشگيري را رعايت كنند، زيرا يكي از عوامل مهم انتشار اين بيماري رها بودن لاشه‌ها در محيط‌هاي طبيعت است.» ايسنا در مورد اين بيماري توضيح داده است: «بيماري طاعون نشخواركنندگان كوچك (PPR) يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي ويروسي واگير دامي است كه طي سال‌هاي گذشته موجب تلفات زيادي در بين علفخواران وحشي كشور شده است. عامل اين بيماري يك ويروس است كه منجر به بروز يك بيماري حاد مي‌شود و معمولا در درجه اول كل و بز و قوچ و ميش را تحت تاثير قرار مي‌دهد. طاعون نشخواركنندگان كوچك در ايران بيشتر از دام‌هاي اهلي آلوده به اين بيماري كه واكسيناسيون نشده‌اند و از طريق آلوده شدن علوفه مرتعي و آبشخورهاي مشترك ميان حيات‌وحش و دام اهلي به حيات‌وحش منتقل مي‌شود. حيات‌وحش نيز به‌علت حساسيتي كه به اين بيماري دارند در بسياري از موارد پس از ابتلا تلف مي‌شوند.» اين بيماري گرچه به انسان قابل سرايت نيست، اما خطر بزرگي است كه دام‌هاي دامداران و معيشت آنها را مورد تهديد قرار مي‌دهد.
روز پنجشنبه، فرمانده يگان حفاظت محيط‌زيست مازندران اعلام كرد كه به دليل خطر شيوع طاعون نشخواركنندگان، مجوز شكار حيات‌وحش از جمله چهارپايان در عرصه‌هاي طبيعي و مناطق حفاظت شده محيط‌زيست اين استان با هدف حفظ سلامت غذايي آحاد جامعه صادر نمي‌شود. ايرنا به نقل از مسلم آهنگري نوشت: «در سال جاري اقدامات سخت‌گيرانه‌اي براي برخورد با متخلفان و شكارچيان حيات‌وحش در‌نظر گرفته‌ايم و صادر نشدن مجوز شكار يكي از اين برنامه‌ها است.» او با تاكيد بر اينكه شيوع بيماري نشخواركنندگان در استان مازندران بسيار جدي و نگران‌كننده است، هشدار داد: «با توجه به اينكه اين بيماري مي‌تواند به دام‌هاي سبك و سنگين استان هم سرايت كند، پايش عرصه‌هاي ملي و حفاظت شده استان براي جلوگيري از هرگونه شكار نشخواركنندگان در يك ماه گذشته از سوي يگان حفاظت محيط‌زيست افزايش چشمگيري داشته است. به‌طور قطع در سال جاري مجوزي براي شكار پرندگان و نشخواركنندگان در استان مازندران صادر نخواهيم كرد و در صورت هرگونه قانون‌شكني با متخلفان برخورد قاطعانه‌اي انجام مي‌شود.»
به گفته فرمانده يگان حفاظت محيط‌زيست مازندران از ابتداي فروردين سال جاري تاكنون ۳۰۰ قبضه اسلحه شكاري توسط نيروهاي يگان حفاظت استان از شكارچيان متخلف كشف و ضبط شد و ۳۲۰ شكارچي هم با تشكيل پرونده به مراجع قضايي معرفي شدند.