بحث جدي لغو ماليات سينماگران
سيد جمال ساداتيان
به نظرم با توجه به بحران‌هاي ذاتي كه بعد از انقلاب براي سينماي ايران به وجود آمده و فراز و فرود‌هايي كه هنر هفتم در ادوار مختلف تجربه كرده باعث شده سينما مسير مشخصي براي ترسيم نداشته باشد. ما اهالي سينما هيچ وقت استراتژي مشخص و مدوني براي سينما نداشتيم حداقل تا آنجايي كه من در سينما فعاليت كردم با بررسي‌هايي كه داشتم، دريافتم ما برنامه‌اي مدون كه رشد اقتصادي سالانه سينما را ارزيابي كند، نداريم و نمي‌دانيم براي اينكه به ميزان رشد بالا برسيم چه ملزوماتي بايد داشته باشيم و چه نوع فيلم‌هايي بسازيم و چه زيرساخت‌هاي اقتصادي مدنظر داشته باشيم؟ سرانه صندلي‌هاي سينما سالانه چه تعداد بايد باشد؟ چون هيچ كدام اين موارد محقق نشده. غالبا ما بر اساس روزمرّگي به نتايجي مي‌رسيم كه تازه در اين روزمرّگي‌ها هم آنقدر دخالت‌هاي فراجناحي در تصميمات وزارت ارشاد دخيل بوده و هست كه سياست‌ها را در سينما به ملغمه‌اي تبديل كرده كه خود ما هم در سينما فعاليت مي‌كنيم، متوجه اين مسائل نمي‌شويم .
كنار همه اين معضلات، مشقت‌هاي دو سال اخير كرونا هم به آن اضافه شد و همه اين موارد در كنار هم به مطالبات انباشته‌اي از سينماگران در حوزه اقتصادي و چه در حوزه تصحيح سازوكار توليدي تبديل شده است. معاونت جديد سينمايي هم با تلنبار مطالبات و درخواست‌ها مواجه است. اما آنچه در اولويت كارهاي سازمان سينمايي بايد قرار بگيرد به صورت اجمال به استحضار مي‌رسانم.
1- اختياراتي كه از وزارت ارشاد و معاونت سينمايي سلب شده يا در وظايف معاونت سينمايي دخالت مي‌شود به معاونت سينمايي برگردانده شود. بازگشت اين اختيارات به وزارت ارشاد خود به خود باعث دفاع بيشتر از كيان سينما مي‌شود. در صدر اين مسائل هم بحث پلتفرم‌ها و صدور مجوزهاي نمايش خانگي (توليد و نمايش) است كه بايد دوباره به وزارت ارشاد برگردد كه اين بازگشت باعث اعتماد از دست رفته سينما مي‌شود. به نظر من مسوولان اجازه بدهند سازوكار توسعه و رشد پلتفرم‌ها دست خود اهالي سينما باشد. درست است كه بعضي انتقاد‌ها حاكي از عملكرد غلط خود پلتفرم‌ها بوده كه باعث شده مسووليت را به صدا و سيما ارجاع دهند ولي به اين نكته توجه كنيم كه آقايان اصلا فرصت ندادند اين بچه تازه به دنيا آمده بتواند دوران رشد خود را طي كند و به بلوغي حداقلي برسد بعد در مورد آن تصميم بگيرند. دو سال از تاسيس اين پلتفرم‌ها مي‌گذرد در حالي كه اين سامانه دوران نوزادي را طي مي‌كرد شما مسووليت آن را واگذار كرديد در حالي كه مي‌توانستيد كمي صبر كنيد كه پلتفرم‌ها دوران تكاملي خود را طي كنند ضمن اينكه اگر هم تذكري داشتيد به خود اهالي سينما مي‌گفتيد، بالاخره سينما سازوكار خاص خودش را دارد، خانه سينمايي دارد، صنف تهيه‌كنندگاني دارد، در سينما كساني هستند كه هم درايت دارند و هم با مديريت صنفي مي‌توانند تذكرات را حل و فصل كنند.
2- مشكل اساسي ديگري كه اين روزها گريبان سينما را گرفته، بحث لغو معافيت ماليات اهالي سينماست. سينما در وضعيت عادي خود با بحران روبه‌رو بود. در اين ميان كرونا هم آمد و بحران اقتصادي را چندين برابر كرد. در اين شرايط به جاي اينكه مجلس از كيان سينما حمايت كند و تسهيلاتي را براي اهالي سينما در نظر بگيرد تا بتوانند شرايط بحراني كنوني را سپري كنند، متاسفانه معافيت مالياتي را حذف كرد و باعث تشديد بحران شد. اين وسط مميزين وزارت اقتصاد و دارايي هم چاره‌اي ندارند جز اينكه بر اساس دستورالعمل‌هايي كه به آنها داده مي‌شود، عمل كنند. اين موضوع هم سيستم اداره ماليات را درگير مي‌كند و هم وقت مسوولان گرفته مي‌شود و هم وقت اهالي سينما. در نهايت به دليل وضعيت بحراني مالي سينما، چيزي عايد وزارت اقتصاد و دارايي نمي‌شود.
3- كرونا مشكلات عديده‌اي براي اهالي سينما به وجود آورده خصوصا در بخش سينماداري. درست است كه بعضي از سينماگران در بخش توليدات پلتفرم‌ها مشغول به كار هستند و امورات اقتصادي آنها به نسبت شرايط مساعدتري دارند ولي بخشي از اهالي سينما نتوانستند جذب بازار كار شوند. به خصوص بخش سينماداري به صورت مطلق آسيب بسياري ديده است البته كه از جانب وزارت ارشاد حمايت‌هاي حداقلي در اين زمينه صورت گرفته، ولي اين حمايت‌ها بسيار ناچيز بوده به‌طوري كه در حال حاضر ناوگان سينماداري واقعا دچار بحران شده و انتظار است در اين زمينه اقدامات عاجلي صورت بگيرد. در سينما تمام تلاش‌ها به اين سمت است كه چرخه سينما بچرخد ولي اينكه چه زماني قرار است سينما به شرايط معمولي برسد و كي قرار است پاي مردم به سالن سينما‌ها باز شود و چه زماني تهيه‌كنندگان رغبت مي‌كنند فيلم‌هاي‌شان را اكران عمومي مي‌كنند نمي‌دانيم چه روزي است. پس انتظار است تا به شرايط نسبي نرمالي برسيم. وزارت ارشاد مثل همه جاي دنيا كه دولتمردان آن از سينماي ملي خودشان حمايت كردند كمي حمايت‌هاي مالي خود را از سينماي ايران بيشتر كند.
4- معتقدم اگر بخواهيم سينماي پررونق و فعالي داشته باشيم (چون اگر مي‌خواهيم محصولي توليد كنيم بر اساس ذائقه مخاطب بايد طوري عمل كنيم كه در نهايت رضايت مصرف‌كننده را در پي داشته باشد) بايد شرايطي فراهم كنيم كه فشارهاي مميزي و خودسانسوري ناخواسته‌اي كه بالاي سر سينماست كم شود و اعتماد از دست رفته‌اي كه به توليدات سينما خدشه وارد كرده را بازگردانيم پس لازم است اين فشارها برداشته شود و سينماگران قدرت عملي بيشتري داشته باشند. اين‌طور نباشد كه هر تهيه‌كننده و كارگرداني كه مي‌خواهد موضوعي را دستمايه كار خود قرار دهد (كه قطعا نقدي به عملكرد سيستم اداري يا گروه‌هاي سياسي كشور است) از طرف اين افراد مورد هجمه قرار بگيرند و فيلم‌ها دچار مميزي و توقيف شوند. اگر اين فشارها از سينما برداشته شود، سينماگران با جسارت بيشتري فيلم‌هاي مقبول‌تري توليد مي‌كنند و وقتي فيلم‌ها بتوانند مطالبات ذهني مردم را به تصوير بكشند براي مردم قابل قبول‌تر است و در اين شرايط از فيلم‌ها استقبال بيشتري خواهند كرد. در مجموع براي معاونت سينمايي آرزو مي‌كنم در عرصه‌اي كه پا گذاشتند، موفق باشند ولي به هر جهت مطالباتي هم در سينما وجود دارد كه بايد به آقاي خزاعي كمي فرصت دهيم تا بازنگري روي عملكرد سينما داشته باشند. شايد بد نباشد براي تدوين برنامه‌ها با صنوف مختلف سينمايي جلساتي داشته باشند و نظرات آنها را هم بشنوند. بهترين زماني كه مي‌توانيم روي عملكرد ايشان نظر دهيم وقتي است كه ايشان نظرات‌شان را شفاف‌تر اعلام كنند.