نقض حقوق‌بشر در افغانستان
محمود فاضلي
با به قدرت رسيدن طالبان در افغانستان يكي از موضوعاتي كه به‌شدت از سوي همه طرف‌هاي درگير مورد توجه قرار گرفته است وضعيت حقوق‌بشر در اين كشور است. شوراي حقوق‌بشر سازمان ملل متحد (HRC) در سي و يكمين جلسه ويژه خود تحولات افغانستان را مورد توجه قرار داد و در نهايت با صدور قطعنامه‌اي ضمن ابراز نگراني شديد از تبعات حقوق‌بشري تحولات اخير در افغانستان، خواستار كمك جامعه بين‌المللي براي واكسيناسيون آوارگان افغان شد.
بر اساس يكي از بندهاي اين قطعنامه، از همسايگان افغانستان به خاطر ميزباني سخاوتمندانه از آوارگان افغان تقدير و از جامعه بين‌المللي درخواست شده با توجه به وضعيت همه‌گيري كرونا، به مسووليت خود در كمك‌هاي فوري به ميزبانان عمده آوارگان افغان عمل كرده و براي واكسيناسيون و ايمن‌سازي آوارگان مساعدت فوري كنند. اين قطعنامه نگراني جدي بين‌المللي نسبت به تبعات حقوق‌بشري و بشردوستانه ناشي از سيطره طالبان بر افغانستان را نشان مي‌دهد.
خانم يشل باشله، كميسر شيليايي ارشد حقوق‌بشر سازمان ملل در اين نشست مدعي شد گزارش‌هاي موثقي از نقض حقوق‌بشر توسط تروريست‌هاي طالبان در افغانستان از جمله اعدام دسته‌جمعي غيرنظاميان و معترضان و محدوديت‌هاي بي‌سابقه عليه زنان دريافت كرده است. نحوه رفتار طالبان با زنان «خط قرمز اساسي» جامعه جهاني خواهد بود. ترس و نگراني‌هاي شديدي براي زنان، روزنامه‌نگاران و رهبران جامعه مدني افغانستان وجود دارد. اقليت‌هاي قومي و مذهبي در اين كشور در هفته‌هاي گذشته تحت شديدترين سركوب‌ها از سوي طالبان قرار گرفته‌اند. رفت و آمد زنان در برخي از مناطق محدود شده و دختران اجازه ندارند به مدرسه بروند. اعتراضات مسالمت‌آميز سركوب مي‌شود و افراد زير سن قانوني براي خدمت مسلحانه به كار گرفته مي‌شوند. من از طالبان مي‌خواهم كه استاندارد‌هاي حكمراني خوب و حقوق‌بشر را اتخاذ كنند و در جهت بازسازي منسجم و آشتي اجتماعي تلاش كنند. او از شوراي حقوق بشر خواست تا اقدامي «جسورانه و قدرتمند» انجام داده و يك مكانيسم ويژه براي نظارت بر وضعيت حقوق بشري در افغانستان تشكيل دهد.
كارشناسان مستقل حقوق‌بشر سازمان ملل در بيانيه مشتركي به جهانيان هشدار دادند كه بسياري از مردم افغانستان از ترس انتقام‌گيري مخفي شده‌اند زيرا طالبان همچنان خانه به خانه به دنبال شهروندان است. به جز سركوب و اعدام، مصادره اموال و تخريب املاك بسياري از شهروندان نيز آغاز شده است.
بندتو دلا ودووا، معاون وزير خارجه ايتاليا در اين نشست نگراني كشورش را نسبت به آسيب‌پذيرترين افراد آن كشور همچون زنان و كودكان، كساني كه از حقوق‌بشر دفاع مي‌كنند، روزنامه‌نگاران، كاركنان رسانه‌ها و اقليت‌هاي قومي و مذهبي ابراز كرد. به اعتقاد او كساني كه داراي قدرت هستند و از قدرت در اين زمينه استفاده مي‌كنند، مسوول حفاظت از غيرنظاميان و دفاع از حقوق‌بشر هستند. دستاوردهاي مهم در زمينه حقوق زنان، از جمله حق تحصيل، كار و آزادي حركت و همچنين مشاركت قابل توجه آنها در جامعه و مشاركت در فرآيند تصميم‌گيري كشور نبايد لغو شود. اگر اين شورا بخواهد نقش و اعتبار خود را حفظ كند، بايد بتواند پاسخي را ارايه دهد كه متناسب با شدت وضعيت موجود باشد. نماينده واتيكان نيز خواستار «احترام به كرامت انساني و حقوق اساسي» در افغانستان شد و بر «توجه هرچه بيشتر و نگراني عميق كليساي كاتوليك نسبت به وضعيت افغانستان» تاكيد كرد. او بر اين باور است كه ما به حل مسالمت‌آميز و سريع تنش‌هاي جاري اميدواريم، واتيكان همچنان از گفت‌وگوي همه‌جانبه حمايت مي‌كند و از جامعه بين‌المللي مي‌خواهد پناهندگان (افغانستاني) با روحيه برادري انساني پذيرفته شوند. نماينده چين در شوراي حقوق‌بشر سازمان ملل امريكا، انگليس، استراليا و كشورهاي ديگر را مسوول نقض حقوق‌بشر در افغانستان دانست و خواستار مجازات نظاميان اين كشورها در جريان انجام ماموريت در افغانستان شد. به گفته او درگيري نظامي 20 ساله به جهانيان نشان داد كه راه‌حل مساله افغانستان، قدرت نظامي نيست و اين امر فقط مي‌تواند صدمه بزرگي به ثبات منطقه‌اي و همچنين حقوق‌بشر مردم منطقه وارد كند. امريكا و ساير كشورها تحت پرچم دموكراسي و حقوق‌بشر، در كشورهاي مستقل مداخله نظامي كرده و مدل خود را با اعمال رنج گسترده بر كشور‌هايي با تاريخ و فرهنگ بسيار متفاوت تحميل مي‌كند. نماينده ايران در ژنو نيز در اين نشست هر گونه خشونت و افراط‌گرايي، نقض حقوق‌بشر و نقض قوانين بشردوستانه در افغانستان را به شدت محكوم كرد و خواستار همكاري جدي جامعه بين‌المللي براي رسيدگي به مساله آوارگان شد.