کودکان و کار داوطلبانه
زهرا جنت
اعمال خيريه تقريبا نزد همه انسان‌ها از هر فرهنگ و منطقه جغرافيايي عملي پسنديده است. كمك به كودكان نيازمند و داشتن نيت خيرخواهانه در اين زمينه نيز بسيار حايز اهميت است، اما نكته مهمي كه مي‌تواند براي داشتن فردايي بهتر براي همه كودكان اعم از نيازمند يا بي‌نياز، تاثير بسزايي داشته باشد، آموزش نگاه و انديشه خيرخواهي و اقدام در راستاي آن به كودكان است. ولي اين آموزش نيازمند رعايت نكات اصولي است كه كودك فرق ترحم و محبت را درك كند و بخشيدن داوطلبانه را بياموزد و از آن لذت ببرد.
والدين، الگوي كودكان هستند اولين قدم در آموزش اعمال داوطلبانه و خيرخواهانه از اقدامات والدين شروع مي‌شود. كودكي كه همواره با اعمال نيك پدر و مادر و نيت خوب آنها برخورد كرده است ناخودآگاه آن را به عنوان جزيي از زندگي و بايدهاي آن مي‌پذيرد. البته والدين نبايد تنها به اقدامات خيرخواهانه خود براي آموزش اكتفا كنند؛ صحبت با كودكان در زمينه اقدامات داوطلبانه و خيرخواهانه، در ساختن ذهنيت آنها نسبت به اين موارد، نقش موثري دارد.
والدين لازم نيست به دنبال اقدامات چشمگير و بزرگ براي آموزش به كودكان خود باشند. در همسايگي اكثر افراد، سالمنداني زندگي مي‌كنند. كمك به اين افراد مي‌تواند براي انجام كارهاي روزانه خود چون خريد و تميزكاري يا مواردي مثل تعمير وسايل و خانه باشد. همراه كردن كودكان در اين اقدامات، نه تنها اعمال خيرخواهانه را به كودك شما مي‌آموزد كه احترام به سالمندان و لزوم دستگيري و همراهي با آنان را در ذهن آنها حك مي‌كند.
اجبار يكي از عوامل مخرب آموزش است. كودك نبايد به انجام كاري حتي خيرخواهانه مجبور شود يا به خاطر پسنديده بودن كاري، از او خواسته شود كه وسيله يا پولي كه دارد را به ديگري ببخشد. اينچنين عملكردي نتيجه عكس خواهد داد. بايد بارها كودك را در ساده‌ترين كارهاي خير و اقدامات انسان‌دوستانه همراه و براي او در اين باره صحبت كرد. والدين بايد اجازه دهند كودك، خود نتيجه اين كار را در برخورد و شادي ديگران ببيند و به اين سمت و سو تمايل پيدا كند. والدين مي‌توانند وقتي براي خانه خريد مي‌كنند مقدار بيشتري جهت كمك به خانواده ديگري كه نيازمند است خريد كنند، وقتي سالمندي يا زن بارداري براي حمل وسيله‌اي با مشكل مواجه است به او كمك كنند. مهم اين است كه كودك در حين زندگي روزمره و براي اين امور، اين كمك و همدلي‌ها را ببيند و بياموزد و فكر نكند كه اعمال داوطلبانه و انسان‌دوستانه صرفا براي اتفاقات بزرگ و حوادث يا براي همراهي با يك نهاد خيريه است.
از سمت ديگر لازم است كه كودك اين مطلب را بداند كه كار خير فقط از طريق دادن پول يا مواردي كه با پول خريداري مي‌شود، نيست. گاهي گذراندن وقت با پيرمرد همسايه كه تنها زندگي مي‌كند، گوش دادن به مشكلات افراد و در حد امكان و با داشتن اطلاعات، به ايشان مشاوره و همدلي دادن، بازي كردن با كودكي كه در پارك يا مهماني غريبه و تنها در گوشه‌اي نشسته، ياد دادن نكات درسي كه همكلاسي او در يادگيري آن مشكل دارد، همه مي‌تواند آغاز افكار خيرخواهانه و انسان‌دوستانه در كودك باشد. كسب اين تجربه‌ها خصوصا براي كودكان خانواده‌هاي نيازمند كه امكان كمك مالي به ديگران ندارند، بسيار مهم است كه كودك بداند با وجود فقير بودن هم مي‌توان بخشنده و خيرخواه بود.
والدين مي‌توانند در تصميماتي كه براي امور خير دارند از كودك خود مشورت و همراهي بگيرند و به اين صورت او را با آن عمل همراه كنند. لازم است كه والدين هميشه اين نكته را مدنظر داشته باشند كه در قبال همراهي و مشاركت كودك خود براي اعمال خيرخواهانه، به او پاداش مادي ندهند. آنها مي‌توانند با در آغوش كشيدن او، گفتن اين مطلب كه به خاطر قلب مهربان و حس انسان دوستي و اهميت دادن به ديگران به او افتخار مي‌كنند حس خود را نسبت به همراهي كودك خويش ابراز كنند.
يك مطلب حساس در زمينه علني كردن كمك و از سوي ديگر جلوگيري از خودنمايي وجود دارد كه لازم است كودك تفاوت اين دو را بداند. اكنون بسياري از افراد از طريق شبكه‌هاي اجتماعي با هم در تماس هستند. در اين فضا، غالبا خبرهاي بد يا رفتارهاي ناشايست سريع دست به دست مي‌شود. اشتراك‌گذاري اقدامات خيري كه انجام مي‌شود و درخواست همراهي از ديگران مي‌تواند در انتشار حس خوب ميان افراد و جامعه موثر باشد و منجر به دستگيري از افراد نيازمند بيشتري شود. لازم است در اين اطلاع‌رساني‌ها حرمت كساني كه به آنها كمك مي‌شود به دقت رعايت شود؛ عكسي از آنها كه منجر به شناسايي آنها شود يا اطلاعاتي كه محل زندگي آنها را فاش كند، نباشد. (مگر در مواقع لزوم و با اجازه خود فرد) و به‌طور صريح اين موارد به كودك آموخته شود و براي او شرح داده شود كه به‌طور كلي اهميتي ندارد و لازم نيست ديگران از اعمال خيرخواهانه او آگاه شوند و خوشحالي قلبي او و فرد كمك‌گيرنده داراي ارزش و اهميت است.