اصفهان؛ خاموش، خلوت، غم‌انگيز
تير خلاص كرونا به صنعت گردشگري
سميه قنبري
سال‌ها پيش استاد محمدعلي اسلامي ندوشن، ارديبهشت اصفهان را به شاهزاده افسون‌شده‌اي تشبيه كرد كه طلسمش شكسته شده و آرام‌آرام از خواب بيدار مي‌شود.
بيداري كه در پس آن زيبايي، شكوه و طراوت بود. اما حيف و صد افسوس كه در اين سال‌ها هر روز با ادامه خشكي زاينده‌رود از طراوت و زيبايي اصفهان كاسته شد هر چند كه با وجود خشكيدن زاينده‌رود، هنوز محفل‌هاي آوازخواني در «خواجو» هرچند كم رونق اما برقرار بود و صداي آواز مردم اصفهان در دل نصف جهان مي‌پيچيد؛ حالا اما بيش از 14 ماه است كه كرونا صداي اصفهان را در گلو خفه كرده است.
بيش از يك سال است كه آغوش خيال‌انگيز اصفهان بر علاقه‌مندان به آن بسته شده و آرام‌آرام خاطره مهمان‌نوازي اصفهان و اصفهاني‌ها از مردمان جهان در خاطره‌ها گم مي‌شود. آن هم براي شهري كه با وجود همه سختي‌ها و گرفتارهاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي در بين شهرهاي جهان و در حوزه گردشگري جايگاه ويژه‌اي داشت.
خسارت كرونا به گردشگري استان
ماهانه 400 الي 1200 ميليارد تومان
كرونا ماهانه حداقل 400 ميليارد تومان به صنعت گردشگري در استان اصفهان خسارت مي‌زند. حيدر صادقي، معاون سرمايه‌گذاري و گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي استان اصفهان معتقد است:«اين رقم (400 ميليارد تومان) تنها مربوط به تاسيساتي است كه به طور مستقيم زير نظر وزارت ميراث فرهنگي فعاليت مي‌كنند و اگر بخواهيم خسارت وارده به ساير مراكز و تاسيسات گردشگري كه توسط شهرداري‌ها و ساير ارگان‌ها اداره مي‌شوند را به آن اضافه كنيم، اين رقم تا 3 برابر(حدود 1200 ميليارد تومان) افزايش پيدا مي‌كند.»
صادقي بابيان اينكه در همه‌گيري كرونا ضريب اشغال هتل‌ها در اصفهان تا 96 درصد كاهش داشته است، مي‌گويد:«تقريبا با صفر شدن آمارگردشگر خارجي شرايط براي ادامه كار در حوزه گردشگري بسيار سخت شده است.»
ضريب اشغال هتل‌هاي اصفهان 2 تا 5 درصد
كريم بيگي، رييس جامعه حرفه‌اي هتلداران اصفهان نيز با بيان اينكه در حال حاضر ضريب اشغال هتل‌هاي اصفهان حدود 2 تا 5 درصد است، مي‌گويد:«صنعت گردشگري در اصفهان ورشكسته شده است. بخش مهمي از اشتغال استان از بين رفته و جمعيت قابل‌توجهي از فعالان اين حوزه بيش از يك سال است كه بيكار شده‌اند. فعالان حوزه گردشگري استان، نيروهاي متخصص و آموزش‌ديده‌اي بودند كه حالا براي گذران زندگي جذب رشته‌هاي ديگر شده و براي هميشه از اين صنعت خارج شده‌اند. اينها خسارت‌هايي است كه با عدد و رقم نمي‌توان بيان كرد. »
بيگي مي‌گويد:«صنعت گردشگري در ايران با خروج امريكا از برجام و مسائل سياسي و بين‌المللي كه بعد از آن شاهد بوديم هم ورشكست شده بود و همه‌گيري كرونا در حقيقت تير خلاصي بود به صنعت گردشگري.»
به گفته بيگي در طول يك سال گذشته و با شيوع همه‌گيري كرونا، هتل‌هاي اصفهان حدود 70 تا 80 درصد تعديل نيرو داشته‌اند آن هم در حالي كه فعالان حوزه گردشگري، نيروهاي متخصصي هستند كه جايگزين كردن آنها نيازمند سال‌ها آموزش و صرف هزينه‌هاي فراوان است.
اگر در خوش‌بينانه‌ترين حالت بپذيريم كه هنوز حدود 20 تا 30 درصد شاغلان در صنعت هتلداري مشغول به كار هستند اما با اطمينان مي‌توان گفت كه صد‌درصد راهنمايان تور در اصفهان در طول يك سال گذشته بيكار شده‌اند.
اوج گردشگري اصفهان پس از امضاي برجام
امير اميني، عضو هيات‌مديره انجمن راهنمايان گردشگري تاييد مي‌كند كه « با كنسل شدن تورهاي خارجي و صفر شدن آمارگردشگران خارجي به دليل همه‌گيري كرونا بيش از هزار و 100 راهنماي تور در اصفهان بيكار شده‌اند. »
اميني با اشاره به رونق گردشگري طي سال‌هاي 96 و 97 و پس از امضاي برجام مي‌گويد:«هيچ زماني به اندازه اين دو سال حوزه گردشگري با شكوه و پر رونق نبود. بعد از برجام گردشگر اروپايي براي رزرو هتل 4 يا 5 ستاره در اصفهان، حداقل بايد 3 ماه در نوبت مي‌ماند. ظرفيت همه هتل‌ها تكميل بود و تمام راهنمايان تور مشغول به كار بودند. در اصفهان حتي رانندگان تاكسي دنبال يادگيري زبان بودند.»
حيف كه اين دوره طلايي با روي كار آمدن دونالد ترامپ و خروج امريكا از معاهده برجام يك‌باره تمام شد. هر چند شهادت سردار سليماني و سقوط هواپيمايي اوكرايني هم در كاهش حجم سفر به ايران بي‌تاثير نبود.
اميني مي‌گويد:«در ايران دو نوع كرونا داريم؛ بيماري كرونا كه با دارو قابل درمان است؛ و كروناي بي‌پولي و وضعيت بد اقتصادي كه درمان آن نامعلوم است.»
عضو هيات‌مديره انجمن راهنمايان گردشگري ابعاد ديگري از فاجعه ورشكستگي صنعت گردشگري در استان اصفهان را اين طور تحليل مي‌كند:«با اين شرايط اقتصادي، بسياري از هموطنان كه سال‌هاي گذشته به سفرهاي داخلي مي‌رفتند هم ديگر قادر به تامين هزينه‌هاي سفر نيستند علاوه بر آن متاسفانه مسوولان كشور هم برخلاف بسياري ديگر ازكشورهاي توريستي دنيا براي كسب درآمد از ورود و جذب گردشگران خارجي در شرايط كرونا هيچ برنامه‌اي ندارند.»
اميني مي‌گويد:«باوجود همه‌گيري كرونا گردشگران اروپايي براي سفر به اصفهان حاضرند هزينه كنند و حتي به مدت دو هفته در هتل قرنطينه شوند و بعد از تور استفاده كنند. اما دولت برنامه‌اي در اين زمينه و براي جذب اين گردشگران ندارد. بيش از يك سال است كه كسي با ويزاي توريستي امكان ورود به كشور را ندارد و هنوز برنامه دولت در اين زمينه مشخص نيست. در اصفهان تور ليدرهاي باسابقه 20 تا 30 سال داريم. نيروهاي متخصصي كه به همه دنيا سفركرده‌اند و در اين سال‌ها هزاران هزار گردشگر را وارد كشوركرده‌اند اما با شيوع كرونا، يك سال است كه خانه‌نشين شده‌اند. راهنماي توري كه سال‌ها وقت و هزينه براي آموزش او صرف شده حالا به دليل بيكاري و نياز مالي در ساير مشاغل مشغول به كار است. بازگرداندن اين نيروي متخصص به حوزه گردشگري تقريبا كار محالي است آن هم براي گروهي كه شغل آنها به عنوان راهنمايان تور هنوز شامل بيمه نمي‌شود.»
فعالان صنعت گردشگري در اصفهان بيش از آنكه نگران و دنبال‌كننده اخبار مربوط به پايان همه‌گيري كرونا باشند، پيگير اخباري هستند كه از وين و مذاكرات ايران با گروه 1+5 مي‌آيد. چراكه درنهايت با تزريق واكسن، ظرف يكي، دو سال آينده، جهان بر همه‌گيري كرونا پيروز مي‌شود و دوباره امكان سفر براي همه فراهم مي‌شود؛ اما سفر به ايران در صورت به نتيجه نرسيدن مذاكرات براي گروه بسياري همچنان به عنوان يك مشكل باقي خواهد ماند؛ گردشگران اروپايي و امريكايي كه با وجود علاقه و اشتياق‌شان براي سفر به ايران ساير مقاصد را انتخاب مي‌كنند.
گردشگران چيني، ناجيان صنعت گردشگري ايران
هرچند به گفته فعالان صنعت گردشگري، دولت در دوران همه‌گيري كرونا از اين صنعت حمايت چنداني نكرده اما به گفته صادقي؛ معاون سرمايه‌گذاري و گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان در صورت به نتيجه نرسيدن مذاكرات وين هم نبايد چندان نگران ورود گردشگر به كشور بود.
صادقي با اشاره به فعاليت‌هاي وزارت امور خارجه در شناسايي بازارهاي هدف جديد درگردشگري مي‌گويد:«پس از همه‌گيري كرونا حتي اگر بحث تحريم‌ها همچنان وجود داشته باشد، در صنعت گردشگري شاهد تغيير چنداني نخواهيم بود چراكه چين به عنوان بازار هدف جديد جايگزين كشورهاي اروپايي و امريكا مي‌شود.»
بازاري كه اميني، عضو هيات‌مديره انجمن راهنمايان گردشگري هم به آن اميدوار است و مي‌گويد:« با توجه به جمعيت چين، ورود اين كشور به بازار گردشگري ايران مي‌تواند باعث اتفاقات خوبي شود اما فراموش نكنيم كه گردشگران چيني،كم‌هزينه‌ترين گردشگران هستند. به‌طور مثال، هزينه يك گردشگر آلماني يا فرانسوي در ايران معادل هزينه 5 تا 6 گردشگر چيني است؛ اما با توجه به جمعيت يك ميليارد و 600 ميليون نفري چين، اگر اين بازار رونق بگيرد حتما اتفاق بسيار خوبي براي گردشگري ماست. »
حال بايد منتظر ماند و ديد آيا طلسم گردشگري ورشكسته ايران با ورود چين به بازار ايران شكسته مي‌شود يا خير ؟