چگونه بايد بر چالش‌‌هاي
تحريم دارو غلبه كنيم؟
ماجراي اولويت‌بندي‌هاي تخصيص ارز و داستان دارو
مسعود عيني‌پور
مهم‌ترين اتفاق مثبتي كه اخيرا با تلاش سازمان غذا و دارو، براي صنعت دارو رخ داده اين است كه تا حدود يك ماه قبل، بسياري از درخواست‌هاي گشايش اعتبار واردات به وزارت صمت ارايه مي‌شد و رسيدگي به اين درخواست‌ها زمانبر و اولويت‌گذاري تخصيص ارز دچار اشكال بود. با تغيير معاونت دارويي سازمان غذا و دارو، مسير ارايه درخواست و اولويت‌گذاري‌ها و تخصيص ارز دولتي، ساماندهي شد و در مورد واردات مواد اوليه، تخصيص ارز دولتي 4 هزار و 200 توماني صورت گرفت. البته توقع ما به عنوان يك هولدينگ خصوصي دارو، افزايش حمايت‌هاي دولت بود اما همچنان غير از مواد اوليه، واردات ماشين آلات و ملزومات بسته‌بندي مانند مقوا و فويل آلومينيوم و... داراي اولويت 2 و مشمول دريافت ارز آزاد است.
اين اولويت‌بندي در حالي است كه ظرف ماه‌هاي اخير، قيمت جهاني مواد اوليه و بسته‌بندي مورد نياز ما نسبت به سال گذشته بين 30 تا 50 درصد افزايش يافته است؛ مشروط به آنكه اگر قيمت مواد اوليه مورد نيازمان را با ارز 4 هزار و 200 توماني تامين كنيم، اما با احتساب ارز آزاد، ما براي تامين مواد اوليه و ملزومات توليد دارو، افزايش قيمتي حدود 50 الي 100 درصدي را
متحمل شده‌ايم.
البته سازمان غذا و دارو، مجوزهايي هم براي افزايش قيمت محصول ساخته شده داده است؛ به عنوان نمونه، هفته گذشته مجوزي به ما ابلاغ شد كه طبق اين مجوز، مجاز هستيم قيمت كپسول سفالكسين را تا 14 درصد افزايش دهيم، اما سوال اينجاست كه اين تغيير قيمت، با توجه به افزايش 40 درصدي مواد اوليه (با احتساب ارز دولتي) چه قدر كارشناسي است؟! ما يكي از بزرگ‌ترين هولدينگ‌هاي خصوصي دارويي كشور با توليد انواع داروهاي قلب و عروق، هورموني، ضد درد، ضد ديابت، اعصاب، گوارشي، آنتي بيوتيك و... هستيم.
آنچه در مورد وضعيت كمبود احتمالي دارو تا پايان سال مي‌توانيم بگوييم اين است كه در حال حاضر، مشكلي از بابت برخي اقلام در داروخانه‌ها وجود ندارد چرا كه داروخانه‌هاي خصوصي و بيمارستاني، به ميزان كافي خريده‌اند و انبار كرده‌اند. اما براي بسياري از محصولات، مواد اوليه، در حد نياز مصرف روز و ماه، وجود دارد و برخي ديگر هم اصلا مشخص نيست چه زماني قابل تامين باشد. اما بايد درباره اين مساله هشدار داد كه هم‌اكنون به‌ناچار، توليد برخي داروهاي زيان‌ده را متوقف كرده‌ايم، چرا كه شرايط بازار، تفاوت قابل توجهي با بحران‌هاي مشابه سال‌هاي
گذشته دارد.
مهم‌ترين تفاوت اين است كه ما امروز ناچاريم به صورت نقد، مواد اوليه مان را خريداري كنيم و فروشندگان، به ازاي چك يا واريز روز، به ما مواد اوليه مي‌فروشند. بنابراين، ما هم تمام تخفيفات مشتريانمان را حذف كرده‌ايم و مهلت تسويه‌حساب را به حداكثر 60 روز كاهش داده‌ايم، در حالي كه در مدت مشابه سال گذشته، مشتريان ما امكان تسويه‌حساب 10 ماهه و يكساله داشتند و از تخفيفاتي هم برخوردار مي‌شدند. متاسفانه شرايط بازار به ما نشان مي‌دهد كه تا پايان سال، تعداد قابل توجهي از داروخانه‌هاي خصوصي ريزش خواهند كرد.
تاكنون هيچ يك از همكاران ما خط توليد داروهاي اصلي را تعطيل نكرده‌اند چون تعطيلي خط توليد، تبعات بسيار زيادي دارد؛ اما ناچار به كاهش ظرفيت توليد شده‌اند چون ماده اوليه، يا با كمبود جهاني مواجه است يا بهاي تمام شده توليد محصول ساخته شده، به تبعيت قيمت قبلي يا حتي با افزايش 12 درصدي هم مقرون به صرفه نيست. يكي ديگر از مشكلات ما تبعيض ميان مجموعه‌هاي خصوصي و دولتي است، براي مثال، در حال حاضر به يكي از توليد‌كنندگان دولتي آموكسي سيلين، مجوز واردات 100 تن ماده اوليه داده‌اند در حالي كه مجوز اختصاص يافته به هولدينگ ما از 26 تن فراتر نرفته
است.
در مجموع، تلاش ما به عنوان يك توليدكننده بخش خصوصي اين بوده كه به هر قيمتي، دپوي مواد اوليه را افزايش دهيم تا با توليد به موقع وعدم دپوي محصول ساخته شده در انبار و فروش آن در اسرع وقت، مردم در آينده نزديك و دور، دچار مشكل كمبود دارو نباشند؛ اگر چه با استناد به آمار، معتقديم برخي داروها در داروخانه انبار شده‌اند و با وجود كمبود مواد اوليه آنها در بخش توليد، مصرف‌كننده حداقل تا 6 ماه آتي، خيالش از بابت تأمين
راحت است.
اتفاقات ماه‌هاي آينده و وضعيت نهايي بازار دارو و نحوه دسترسي به دارو هم بستگي دارد به اينكه چه تصميمات كلاني در سطح دولت‌ها اتخاذ شده و سمت و سوي مذاكرات سياسي چه باشد و اينكه از شدت تحريم‌ها كاسته يا بر ميزان آن
افزوده شود.
واقعيت فعلي اما اين است كه چه بخواهيم يا نخواهيم، صنعت داروي ما، وابسته به واردات مواد اوليه است و شرايط امروز صنعت دارو به هيچ‌وجه، مثل تحريم‌هاي گذشته نيست، چون حتي شركت‌هاي توليدكننده مواد اوليه هندي و چيني هم ارسال سيگنال‌هاي منفي را آغاز كرده‌اند چرا كه امروز، آنها سهم قابل توجهي از بازار دارويي امريكا دارند و نمي‌خواهند آن بازار را از
دست بدهند.
مدير فروش هولدينگ نوفيكو