سريع و آتشين در سرزمين آفتاب
وحيد جعفري
لازم نيست زياد از خودرو سردرآوريد تا از زوزه ماشين‌ها روي پيست اتومبيل‌راني فرمول يك لذت ببريد؛ همين كه شاهد آن شكوه و عظمت برگرفته از جنون و عشق- كه كمپاني‌هاي بزرگ با ماشين‌هاي رنگارنگ را گرد هم آورده تا با سرعت‌هاي سرسام‌آور از مقابل ديدگان‌‌تان عبور كنند- باشيد، ناخودآگاه غرق در لذت و هيجان خواهيد شد؛ اما اگر ماشين باز باشيد تازه داستان شروع مي‌شود و با ديدن هر دور مسابقه ديوانه‌وارتر رقابت‌ها را دنبال خواهيد كرد. فرمول يك براي من و شما فرمول يك است براي اهلش فراتر از المپيك با آن استاديوم‌هاي چند صد هزار نفري كه از هر گوشه آن فرياد سريع‌تر برو به گوش مي‌رسد. عالم ديگري است، عالم اتومبيل‌راني، بايد باشيد و ببينيد چه خبر است در اين به اصطلاح ورزش كه فراتر از ورزش است و بيشتر جنگ قدرت كمپاني‌هاي خودرو‌سازي است براي نشان دادن كيفيت خود و به رخ كشيدن قدرت‌شان در راستاي معرفي برند تجاري‌شان. سال‌ها از اولين‌بار كه اين مسابقات توسط فرانسوي‌ها برگزار شد مي‌گذرد و امروزه شاهد برگزاري اين رقابت‌ها در گوشه‌گوشه جهان هستيم.
اين مسابقات براي اولين‌بار در سال ۱۹۵۰ ميلادي آغاز شد؛ يك راننده ايتاليايي به نام جوزپه نينو فارينا از تيم آلفارومئو، اولين قهرمان اين مسابقات است. به طور كلي تا پايان سال ۲۰۱۲ در ۶۳ فصل از مسابقات ۳۲ راننده و در ۵۵ فصل ۱۴ تيم به مقام قهرماني جهان دست يافته‌اند. ركورد بيشترين تعداد قهرماني براي يك راننده هم‌اكنون در اختيار ميشائيل شوماخر آلماني با ۷ بار قهرماني و براي يك تيم با ۱۶ قهرماني در اختيار تيم فراري است.
فرمول يك يا مسابقات اتومبيل‌راني جايزه بزرگ يك رويداد ورزشي در رشته اتومبيل‌راني است كه تحت نظر فدراسيون بين‌المللي اتومبيل‌راني جهان (FIA) سازمان‌دهي و برگزار مي‌شود. منظور از لفظ فرمول مجموعه‌اي از مقررات و قوانين است كه تمامي شركت‌كنندگان و خودروها بايد از آنها تبعيت كنند. يك فصل قهرماني فرمول يك جهان مجموعه‌اي از مسابقات است كه به جايزه بزرگ مشهور هستند. معمولا مسابقات در پيست‌هاي فرمول يك در شهرهاي مختلف جهان و در معدود مواردي در جاده‌هاي بسته شهري برگزار مي‌شود سپس نتايج تمامي مسابقات جمع مي‌شود تا دو فهرست قهرمانان فرمول يك جهان در هر سال، يكي در بخش رانندگان قهرمان فرمول يك جهان و ديگري در بخش سازندگان قهرمان فرمول يك جهان يا به عبارتي تيم‌هاي قهرمان مشخص شود و سپس عنوان قهرمان مسابقات فرمول يك جهان از سوي فدراسيون بين‌المللي اتومبيل‌راني جهان به رانندگان و تيم‌هايي اعطا مي‌شود كه بيشترين امتياز را در فصل كسب كرده‌اند. امتيازات بر اساس يك سيستم امتيازدهي مشخص در هر دور از مسابقات داده مي‌شود.
سال ۱۹۵۰ جوزپه فارينا از ايتاليا با خودرو آلفارومئو و كسب۳۰ امتياز قهرمان اولين دوره اين مسابقات شد. خوان مانوئل فانخيو از آرژانتين با ۲۷ امتياز و لويجي فاجيولي از ايتاليا با ۲۴ امتياز در جايگاه دوم و سوم قرار گرفتند. سال گذشته لوئيز هميلتون از بريتانيا با خودرو مرسدس و كسب 363 امتياز، قهرمان سال 2017 اين مسابقات شد تا به چهارمين عنوان قهرماني خود دست يافته و تبديل به يكي از محبوب‌ترين چهره‌هاي تاريخ فرمول يك شود. سباستين فتل از آلمان با امتياز 317 و بوتاس والتري از فنلاند با 305 امتياز دوم و سوم شدند. از سال 1950 فرمول يك هر ساله و بدون وقفه برگزار شده؛ اما از سال 1958 تصميم بر اين شد كه تيم‌هاي قهرمان جهان نيز معرفي شوند. تيم وان وال از بريتانيا با ۴۸ امتياز به عنوان اولين قهرمان تيمي اين مسابقات معرفي شد. فراري از ايتاليا با ۴۰ امتياز و كوپر از بريتانيا با ۳۱ امتياز دوم و سوم شدند.
ميشائيل شوماخر از آلمان با كسب 7 عنوان قهرماني در سال‌هاي ۱۹۹۴، ۱۹۹۵، ۲۰۰۰، ۲۰۰۱، 2002، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ پرافتخارترين راننده فرمول يك به حساب مي‌آيد و خوان مانوئل فانخيو آرژانتيني با 5 قهرماني در سال‌هاي ۱۹۵۱، ۱۹۵۴، 1955، 1956 و ۱۹۵۷ در جايگاه دوم قرار دارد.
آلن پروست از فرانسه، لوئيزهميلتون از بريتانيا و سباستين فتل از آلمان با كسب 4 عنوان قهرماني در جايگاه سوم قرار دارند. گفته مي‌شود با توجه به سن و سالي كه هميلتون و فتل دارند امكان اينكه بتوانند به شوماخر برسند وجود دارد كه البته شانس هميلتون بيشتر است. فراري ايتاليا با 16 قهرماني در صدر فهرست تيم‌هاي قهرمان قرار دارد. تيم‌هاي ويليامز، مك لارن و لوتوس بريتانيا به ترتيب با 9، 8 و 7 قهرماني در جايگاه دوم، سوم و چهارم ايستاده‌اند. تيم ردبول اتريش هم با 4 قهرماني در جايگاه بعدي قرار دارد.
فرمول يك از گذشته تا به امروز تغييرات گسترده‌اي داشته، چه در نوع خودروها و چه در نحوه رانندگي رانندگان. ديگر خبري از ماشين‌هاي كلاسيك يا استقامتي دهه‌هاي اخير نيست، خودروهاي امروز همه‌چيز را با هم دارند، زيبايي، قدرت، استقامت و البته سرعت. بي‌ترديد در آينده نه‌چندان دور شاهد تغيير بيشتر خودروها خواهيم بود، خودروهاي آينده كه زندگي را براي ما راحت‌تر خواهند كرد. فصل ۲۰۱۸ مسابقات فرمول يك در ۲۱ مرحله برگزار مي‌شود كه اولين مرحله آن ۴ فروردين در استراليا و مرحله نهايي آن ۴ آذرماه در امارات متحده برگزار مي‌شود .
حالا فرمول يك اين فصل خود را به ژاپن رسيده و امروز رانندگان در سرزمين آفتاب تخته گاز به پيش خواهند رفت تا زودتر از خط پايان عبور كنند. فصل جديد تغييرات زيادي به خود نديده است. شايد بتوان اضافه شدن بخش هيلو به عنوان محافظ ايمني رانندگان را بزرگ‌ترين تغيير خودروها دانست. با اين حال استفاده مك‌لارن از پيشرانه‌هاي رنو، تجهيز خودروهاي تورو روسو به پيشرانه هوندا و اضافه شدن آلفارومئو و شراكت با تيم سائوبر، برخي از مهم‌ترين تغييرات در تركيب خودرو و تيم‌هاي فصل جديد فرمول يك هستند.